Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: Karolina Kot » środa 03 cze 2015, 22:17

W Grodźcu, będącym dziś dzielnicą Będzina, na wzgórzu znajdującym się vis - a - vis zabudowań dawnej kopalni, wśród drzew, na końcu ulicy Willowej, znajduje się wyjątkowa wieża wodna. Jest to ponad stuletni obiekt zakończony zbiornikiem, w całości wykonany z metalu łączonego nitami, co stanowi ewenement na skalę kraju.
Ten zabytek techniki przez długie lata służył nieczynnej już obecnie kopalni "Grodziec" jako zakładowa wieża ciśnień.

Lokalizacja
Załączniki
2.JPG
2.JPG (54.54 KiB) Przejrzano 19529 razy
1.JPG
1.JPG (36.25 KiB) Przejrzano 19529 razy
3.JPG
3.JPG (58.69 KiB) Przejrzano 19529 razy
4.JPG
4.JPG (59.74 KiB) Przejrzano 19529 razy
5.JPG
5.JPG (32.59 KiB) Przejrzano 19529 razy
6.JPG
6.JPG (29.62 KiB) Przejrzano 19529 razy
7.JPG
7.JPG (56.03 KiB) Przejrzano 19529 razy
Na archiwalnym zdjęciu.jpg
Na archiwalnym zdjęciu.jpg (43.71 KiB) Przejrzano 19526 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 753
Rejestracja: piątek 07 sie 2015, 00:38
Lokalizacja: Będzin

Re: Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: Dawid_FSO » niedziela 09 sie 2015, 20:07

Jedno ujęcie z 2014 roku
Załączniki
13.11.2014.JPG
2014
13.11.2014.JPG (212.74 KiB) Przejrzano 19455 razy
Zakaz wykorzystywania zdjęć bez zgody autora
Moja strona na FB dotycząca Kolei Piaskowych: https://www.facebook.com/kolejpiaskowa

Posty: 408
Rejestracja: czwartek 19 lut 2015, 15:03

Re: Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: cezar borgia » niedziela 07 lut 2016, 17:31

Artykuł na temat historii grodzieckiej wieży ciśnień. Zapraszam do lektury.

:arrow: https://klubzaglebiowski.wordpress.com/ ... a-cisnien/
Pomimo „kreatywności” lokalnych złomiarzy wieża ciśnień w obecnej dzielnicy Będzina – Grodźcu stoi do dzisiaj, aczkolwiek nosi ona ślady częściowej dewastacji. Wieża została zbudowana na potrzeby Grodzieckiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych. Nikt wówczas zapewne nawet nie przypuszczał, że obiekt ten będzie kiedyś zabytkiem i unikatem na skalę ogólnopolską.

Wspomniane przedsiębiorstwo powstało w 1899 r. Jego statut został uchwalony dwa lata wcześniej. Założycielem Grodzieckiego Towarzystwa i jego prezesem był Stanisław Jan Ciechanowski herbu Skarbień – ówczesny właściciel dóbr Grodziec. Najważniejszym dyrektorem zaś wybitny przemysłowiec i społecznik – Stanisław Marian Skarbiński. Z inicjatywy Grodzieckiego Towarzystwa zbudowano: kopalnię węgla kamiennego „Grodziec II” (po drugiej wojnie światowej KWK „Grodziec”), kolonie: robotniczą i urzędniczą. Prócz tego wzniesiono gmach siedziby zarządu, utworzono park, powstały: szkoła, szpital, i ambulatorium, klub dla urzędników, jatka mięsna, biblioteka oraz sala gimnastyczna. Zbudowano także wieżę ciśnień.

W sprawozdaniu przedsiębiorstwa za rok 1902 jako jedna z zakończonych inwestycji w tymże roku pojawia się rezerwoar wodny o pojemności 100 m. sz., od którego rozprowadzano sieć rur dla zaopatrywania w wodę budowli na szybie górnym, domów mieszkalnych dla urzędników i robotników, jak również szpitala. Niewykluczone, iż chodzi tu o wspomniany obiekt. Najstarszy plan grodzieckiej wieży pochodzi właśnie z roku 1902. Udało mi się go odnaleźć w Archiwum Państwowym w Katowicach. Na podstawie zachowanych do naszych czasów dokumentów dotyczących Grodzieckiego Towarzystwa uważam, iż jest to wiarygodna data budowy grodzieckiej wieży, której przez wiele lat nie udało się ustalić.

W opisie wodociągów Grodzieckiego Towarzystwa z 1936 r. czytamy, iż grodziecka wieża ciśnień miała wysokość 26 m. i pojemność 75 m3. Woda z niej odprowadzana dwoma przewodami była dostarczana poprzez sieci wodociągowe do: grodzieckich zakładów „Solvay”, browaru parowego, administracji dóbr „Grodziec”, mieszkańców wsi, kolonii robotniczej i urzędniczej, budynków i urządzeń kopalnianych oraz stacji kolejowej. Tym samym widzimy, że o ile początkowo wieża miała służyć tylko i wyłącznie potrzebom kopalni, o tyle później z infrastruktury tej korzystały inne zakłady w ówczesnej wsi oraz sami mieszkańcy. Na marginesie należy dodać, iż Grodzieckie Towarzystwo zaopatrywało gminę także w prąd.

Do naszych czasów zachował się również bezcenny, powojenny plan wieży. Ocalił go od zniszczenia Filip Wach. Grodziecka wieża ciśnień jest jedynym, nitowanym takiego rodzaju obiektem w Polsce.

Dlaczego akurat w ten sposób ją zbudowano? Tego niestety nie wiadomo. Być może zdecydowano się na taką konstrukcję ze względu na ukształtowanie terenu, na którym miała stanąć. Niewykluczone, że ceglana budowla w oczach pomysłodawców wieży mogła w tym przypadku nie zdać egzaminu. Są to jednak tylko i wyłącznie przypuszczenia nie poparte źródłami historycznymi. Miejmy nadzieję, że kiedyś uda się odrestaurować grodziecką wieżę ciśnień i wykorzystać ją na potrzeby turystyki.


Dariusz Majchrzak

Bibliografia (wybór):
Źródła archiwalne
1. Archiwum Państwowe w Katowicach:
Akta Gminy Grodziec 1831 – 1939
Grodzieckie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych w Grodźcu Spółka Akcyjna 1891 – 1945 [1958]
2. Opracowania:
Majchrzak D., Gospodarcza, społeczna i kulturowa ewolucja Zagłębia Dąbrowskiego na przestrzeni wieków na przykładzie Grodźca – maszynopis
Starościak D., „W dziełach swoich…” Przemysłowcy i społecznicy Zagłębia Dąbrowskiego w XIX i XX wieku, Dąbrowa Górnicza 2014
3. Inne:
Materiały ze zbiorów Jerzego Sz. Wieczorka
Dr inż. Doroty Starościak
Materiały ze zbiorów Filipa Wacha
Ostatnio zmieniony środa 01 sie 2018, 10:52 przez cezar borgia, łącznie zmieniany 1 raz.
Każdy z nas ma swoje demony....

Posty: 1871
Rejestracja: środa 19 sie 2015, 18:35
Lokalizacja: Dąbrowa Górnicza

Re: Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: Eworu » poniedziałek 25 lip 2016, 19:29

Nieco niżej znajdują się ruiny jakiegoś budynku, prawdopodobnie miał związek z wieżą.
Załączniki
1 (1).jpg
1 (1).jpg (126.67 KiB) Przejrzano 14728 razy
1 (2).jpg
1 (2).jpg (64.5 KiB) Przejrzano 14728 razy
1 (3).jpg
1 (3).jpg (134.2 KiB) Przejrzano 14728 razy
Zapraszam na moje stronki Opuszczone_Zaglebie oraz Kolekcja_breloków

Posty: 1871
Rejestracja: środa 19 sie 2015, 18:35
Lokalizacja: Dąbrowa Górnicza

Re: Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: Eworu » poniedziałek 03 paź 2016, 15:25

Nie wiem czemu jeszcze nikt nie zamieścił informacji o weekendowej akcji sprzątania wieży ;)
https://www.facebook.com/B%C4%99dzin-w- ... 3222158546
Zapraszam na moje stronki Opuszczone_Zaglebie oraz Kolekcja_breloków

Posty: 1871
Rejestracja: środa 19 sie 2015, 18:35
Lokalizacja: Dąbrowa Górnicza

Re: Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: Eworu » środa 26 paź 2016, 18:22

Wieża zabezpieczona, pozwoliłem sobie pożyczyć zdjęcia ze strony https://www.facebook.com/wiezaGrodziec/
Obrazek
Zapraszam na moje stronki Opuszczone_Zaglebie oraz Kolekcja_breloków

Posty: 146
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:31
Lokalizacja: Sosnowiec

Re: Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: Fala » niedziela 02 kwie 2017, 23:30

Zdjęcia wieży z 02.04.2017 roku.
Załączniki
Grodziec (1).JPG
Grodziec (1).JPG (215.06 KiB) Przejrzano 18691 razy
Grodziec (2).JPG
Grodziec (2).JPG (230.48 KiB) Przejrzano 18691 razy
Grodziec (3).JPG
Grodziec (3).JPG (152.83 KiB) Przejrzano 18691 razy
Grodziec (4).jpg
Grodziec (4).jpg (85.2 KiB) Przejrzano 18691 razy
Grodziec (5).jpg
Grodziec (5).jpg (80.78 KiB) Przejrzano 18691 razy

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: Karolina Kot » środa 17 maja 2017, 23:11

Dziś na stronie sosnowiec.wyborcza.pl można było przeczytać krótki artykuł na temat naszej wieży ciśnień. Odniesiono się w nim m.in. do zaprezentowanego na łamach Klubu Zagłębiowskiego opracowania autorstwa naszego kolegi, Cezara.

Architekt z Będzina chce uratować unikatową wieżę ciśnień

Wycięcie części drzew wokół 26-metrowej wieży ciśnień w Będzinie Grodźcu sprawiło, że wybudowany na początku XX wieku obiekt na nowo zachwyca miłośników przemysłowej architektury.
Unikatowa na skalę Polski, bo nitowana stalowa wieża, została wybudowana na potrzeby Grodzieckiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych i przez lata służyła nie tylko kopalni w Grodźcu: odprowadzana z niej woda dostarczana była również m.in. do zakładów Solvay i browaru parowego. W jednej z publikacji Klubu Zagłębiowskiego przywołany został opis wodociągów Grodzieckiego Towarzystwa z 1936 roku. Wynika z niego, że grodziecka wieża miała 26 m wysokości i pojemność 75 m sześc.
Wraz z likwidacją kopalni wieża zaczęła niszczeć. W zeszłym roku będziński architekt Rafał Lipiński wraz z grupą mieszkańców usunął z wnętrza wieży około 6 metrów sześciennych śmieci, zadbał też o zabezpieczenie wejścia. Mieszkańcy podpisali się wtedy też pod pismem do władz Będzina z prośbą o wycinkę drzew wokół wieży. Drzewa zostały wycięte na początku maja. - Obiekt nabrał zupełnie nowego wymiaru - podkreśla Rafał Lipiński, który który prowadzi też profil Grodziecka wieża ciśnień. I dodaje, że do uporządkowania jest jeszcze teren wokół, trzeba m.in. usunąć korzenie ściętych drzew.
Architekt zamierza w najbliższym czasie przedstawić koncepcję zagospodarowania obiektu. I przyznaje, że ze względu na przepisy przeciwpożarowe i zwężający się ku górze obiekt, ciężko będzie zamienić wieżę w punkt widokowy. Dlatego koncepcja dotyczyć będzie głównie zagospodarowania dolnej części, u góry natomiast mogłaby zostać umieszczona kamera 360 stopni, z której obraz można by oglądać na dole.
Rafał Lipiński wierzy, że władze miasta przychylnym okiem spojrzą na plan ratowania wieży. Taką nadzieję daje już uwzględnienie jej w miejskim programie rewitalizacji.


Podczas naszej niedawnej wizyty na ulicy Willowej w Będzinie - Grodźcu dane mi było porozmawiać z mieszkańcami domów znajdujących się w pobliżu nitowanego zabytku.
Okazało się, że wcale nie są oni takim sąsiedztwem zachwyceni, bo zwyczajnie boją się żyć w cieniu tak zaniedbanej i zrujnowanej budowli. Obawiają się o siebie, o dzieci bawiące się często w pobliżu, martwią się też o swoje mieszkania. Bo tak naprawdę nie do końca wiadomo, w jakim stanie znajduje się zaniedbywany przez dziesięciolecia obiekt.
- A co by się stało, gdyby ta wieża się na nas przewróciła?
Sprawdziłam odległości i wysokości. Rzeczywiście, gdyby nitowana wieża upadła nieszczęśliwie w złą stronę, poważnie uszkodziłaby stojący w pobliżu budynek.
- Czemu nie ratowano tej wieży 30 lat temu? Teraz już jest za późno, proszę popatrzeć, jak ona wygląda! Słońce prześwituje przez dziury w konstrukcji, a podczas wichury zerwane elementy dachu fruwają w powietrzu!
Trudno mieszkańcom nie przyznać racji. Nie dziwi mnie sceptycyzm ludzi, którzy przez tyle lat oglądali powolny proces niszczenia obiektu, odbywający się w świetle prawa.
Z jednej strony ogromnie zależy mi na uratowaniu tego miejsca, bo jest absolutnie warte zainteresowania i nakładów finansowych, jednak doskonale rozumiem też rozgoryczenie moich rozmówców. Jestem pewna, że wszyscy oni lubią ten grodziecki zabytek, jednak - zwyczajnie, po ludzku - czują się niepewnie żyjąc w pobliżu nitowanej ruiny i stracili chyba nadzieję, że cokolwiek mogłoby odmienić smutny los tego miejsca.

Niewiele mogę zrobić w tej sprawie, ale jako Strażnik Czasu postanowiłam przynajmniej uwiecznić metalową wieżę wodną (a w zasadzie wieżowy zbiornik na wodę, bo będziński zabytek to przecież budowla, a nie budynek) i tym celu wysłałam w górę wścibskiego Chronosa. Dron sprytnie wyminął gałęzie drzew i bezczelnie zajrzał przez uszkodzony dach do wnętrza cysterny oraz obejrzał z bliska miejsca, w których przed laty umieszczony był podest z galeryjką widokową.

Zdjęcia pochodzą z maja 2017 roku.
Załączniki
Wieża ciśnień w Będzinie (1).JPG
Wieża ciśnień w Będzinie (1).JPG (123.64 KiB) Przejrzano 18465 razy
Wieża ciśnień w Będzinie (2).JPG
Wieża ciśnień w Będzinie (2).JPG (125.56 KiB) Przejrzano 18465 razy
Wieża ciśnień w Będzinie (4).JPG
Wieża ciśnień w Będzinie (4).JPG (115.72 KiB) Przejrzano 18465 razy
Wieża ciśnień w Będzinie (5).JPG
Wieża ciśnień w Będzinie (5).JPG (112.49 KiB) Przejrzano 18465 razy
Wieża ciśnień w Będzinie (3).JPG
Wieża ciśnień w Będzinie (3).JPG (116.34 KiB) Przejrzano 18465 razy
Wieża ciśnień w Będzinie (6).JPG
Wieża ciśnień w Będzinie (6).JPG (115.54 KiB) Przejrzano 18465 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 408
Rejestracja: czwartek 19 lut 2015, 15:03

Re: Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: cezar borgia » czwartek 25 maja 2017, 16:32

Fantastyczne zdjęcia :) !! Pokazują one piękno, przedwojennego industrialu. Oby udało się uratować grodziecką wieżę ciśnień.....
Każdy z nas ma swoje demony....

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Będzin - Grodziec, nitowana wieża ciśnień

Postautor: Karolina Kot » wtorek 11 lip 2017, 21:47

A oto kolejny artykuł naszego forumowego kolegi, kryjącego się pod pseudonimem Cezar Borgia.
Tym razem na tapetę Klubu Zagłębiowskiego poszła omawiana w wątku wieża wodna.
Zapraszam do lektury! :)

klubzaglebiowski.pl
115 lat grodzieckiej wieży ciśnień

Jak już pisałem na łamach Klubu Zagłębiowskiego, w roku 1902 Grodzieckie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych na terenie ówczesnej wsi Grodziec (a obecnej dzielnicy Będzina) zakończyło budowę nitowanej wieży ciśnień. W tym roku mija 115 lat od tego wydarzenia.

To najprawdopodobniej jedyny nitowany obiekt tego przeznaczenia, który zachował się na terenie Polski do naszych czasów. To także ciekawy przykład architektury industrialnej i przemysłowego dziedzictwa regionu. Od pewnego czasu trwają starania, aby – pomimo licznych przeciwności losu – uratować ten obiekt. Miejmy nadzieję, że przy wsparciu lokalnych radnych i władz Będzina uda się tego dokonać.

Grodziecka wieża powstała dzięki warszawskiej firmie Drzewiecki & Jeziorański. Jej geneza sięga roku 1893. Wówczas Piotr Drzewiecki wraz ze swoim przyjacielem Janem Jeziorańskim założyli przedsiębiorstwo pod nazwą: Piotr Drzewiecki inż. Z czasem uległa ona zmianie na: Drzewiecki i Jeziorański inżynierowie. Ostateczna wersja nazwy firmy (przyjęta w 1898 r.) brzmiała: Towarzystwo Budowy Maszyn i Urządzeń Sanitarnych Drzewiecki & Jeziorański. Dzięki umiejętnościom Drzewieckiego (oraz jego wspólnika), jego doświadczeniu oraz kontaktom firma mogła zdobywać kolejne, intratne kontrakty, być na bieżąco z najnowszymi rozwiązaniami technicznymi oraz tworzyć swoje filie nie tylko na terenie Królestwa Polskiego i Cesarstwa Rosyjskiego, ale także poza jego granicami.

Zainteresowanych biografią Piotra Drzewieckiego odsyłam do artykułu Czesława Klarnera („Na 50-lecie pracy Piotra Drzewieckiego”) opublikowanego pod koniec 1938 r. na łamach „Przeglądu Technicznego”.

W okresie tzw. zaborów oraz dwudziestolecia międzywojennego przedsiębiorstwo zrealizowało kilka, większych przedsięwzięć na terenie Zagłębia Dąbrowskiego. Mowa tu m.in. o instalacji: ogrzewania parowo-wodnego w domu mieszkalnym Towarzystwa Akcyjnego Browaru Parowego Dawida Sercarza w Będzinie, ogrzewania parą odlotową w zakładach Towarzystwa W. Fitzner i K. Gamper w Dąbrowie Górniczej i Sosnowcu, ogrzewania parowego wysokoprężnego na kopalni węgla kamiennego „Jowisz” w Wojkowicach Komornych oraz wodociągów, kanalizacji i systemu oczyszczania ścieków w filii warszawskiego Banku Handlowego w Sosnowcu.

Warszawskie przedsiębiorstwo oprócz wieży ciśnień wykonało dla Grodzieckiego Towarzystwa także prace na terenie zakładowego szpitala, ambulatorium, warsztatów mechanicznych, domu mieszkalnego oraz szkoły.

Dzięki Panu Piotrowi Musiałkowi znamy wykonawcę wieży ciśnień, a także dysponujemy firmowym folderem reklamowym (pochodzącym sprzed pierwszej wojny światowej), który jest w jego posiadaniu.
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo śląskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 0 gości