Bytom - EC "Szombierki"

[Eworu]

Jedziemy dalej. Teraz czas na wieżę zegarową, a jednocześnie wieżę wodną . W trzonie wieży znajdziemy szereg warsztatów i laboratoriów, niestety w większości niedostępnych. Udało się zajrzeć jedynie w kilka miejsc. Gdzieś na korytarzu leży sobie dawny napis "70" i pojedyńcze litery - zapewne z 70-lecia zakładu. Sama wieża składa się z dwóch poziomów na których znajdują się cztery zbiorniki, czyli w sumie jest ich osiem. Część zawierała wodę pitną, część wodę technologiczną a inne płyny technologiczne typu kondensat. Jeszcze wyżej mamy właściwy mechanizm zegara - nadal na miejscu. Każda z tarcz zegara była niegdyś podświetlana 12 żarówkami, dziś widać je jedynie jako pozostałości w formie szkiełek. Jest to drugi co do wielkości zegar w Polsce - większy jest jedynie na Pałacu Kultury i Nauki.

[Karolina Kot]

No proszę!
Zawsze mi się wydawało (i pewnie nie tylko ja tak myślałam), że tego typu wieża, zwłaszcza ulokowana na terenie elektrociepłowni, najpewniej pełniła także funkcje wieży ciśnień. Podobną sytuację zastałam zresztą w Będzinie.
Ale jakoś nikt nigdzie o tym nie wspominał, wieży z EC Szombierki nie było także na żadnej stronie internetowej, katalogującej takie zbytki. No tom się nie wyrywała przed szereg.

Ale skoro unaocznione mamy Twoimi rewelacyjnymi zdjęciami wieżowe zbiorniki na wodę, to chyba wypadałoby osobny wątek założyć.

[Eworu]

Kontynuując wątek.Wizyta trzecia. Najpierw kilka fot z dziedzińca i kilka przypadkowych kadrów

[Eworu]

Hala kotłów.
Podziemia z podwieszanymi wagonikami. Odbierały pył poprodukcyjny z kotłów.

Poziom gdzie taśmociągiem z wieży nawęglania węgiel wskakiwał na kolejny taśmociąg i był rozdzielany między poszczególne bunkry węglowe a potem leciał dalej do kotłów. Budka telefoniczna nie jest tam przypadkiem. Tak wyglądał dawniej, a i w czasach PRL-u system komunikacji w elektrowni. Kiedyś budek było więcej. Jeśli dobrze zrozumiałem to działało to na zasadzie bardziej zaawansowanego telefonu z puszek. Koronnym żartem dla nowo przyjętych było zawołanie go do telefonu a następnie nalaniu do niego z wyższego piętra wody.

[Eworu]

I na koniec hala turbin numer dwa - tam gdzie została jedyna turbina w całym zakładzie. Skoda, zamontowana w 1952 roku.

[Karolina Kot]

Zegar EC Szombierki w Bytomiu znowu działa. Ruszył na 98. urodziny elektrociepłowni

Tłumy bytomian odwiedziły w sobotę, 1 grudnia, Elektrociepłownię Szombierki, gdzie z okazji 98. urodzin obiektu ponownie uruchomiono nieczynny zegar oraz podświetlono jedną z tarcz zegara znajdującego się na wieży.
Organizator imprezy udostępnił również zwiedzającym wnętrze zegarowej wieży, gdzie z bliska można było zobaczyć nie tylko mechanizm zegarowy, ale ogromną przestrzeń, jaka znajduje się w wieży, będącą jedną z charakterystycznych wizytówek EC Szombierki w Bytomiu. Ostatni raz wskazówki zegara poruszały się z okazji okrągłych rocznic, między innymi 90. urodzin elektrociepłowni.

- Przygotowania zegara na urodziny trwały 2 tygodnie - mówi Adrian Niewiadomski. - Wyremontowaliśmy silnik, musieliśmy także dokleić nowe diody do tarcz zegara oraz podłączyć je do prądu. Trzeba było uruchomić prąd na nowo. Elektryk, który tutaj kiedyś pracował, pomógł nam go podłączyć - opowiada.

Zegar EC Szombierki ma już 93 lata. Został zamontowany do wieży w 1925 roku i służył do 2015 r. Po trzech latach, znowu został uruchomiony.
Sama Elektrociepłownia Szombierki została oddana do użytku w 1920 roku. Pierwotnie w budynku miała być fabryka prochu, jednak później zdecydowano, że w gmachu powstanie elektrociepłownia. Przez wiele lat EC Szombierki dostarczały prąd oraz ciepło do pobliskich kopalni i osiedli. Z czasem jednak produkcja malała aż całkowicie wygasła. Po elektrociepłowni pozostał budynek, którego trzy kominy górują nad miastem.

Źródło: Dziennik Zachodni

[Velder]

To ja się dorzucę małą fotorelacją

Zegar został uruchomiony dzięki staraniom wolontariuszy z Klubu Przyjaciół EC Szombierki, którzy wraz z Bytomskim Detektywem Historycznym byli organizatorami sobotniego wydarzenia. Pomimo dosyć zimowej aury, na uroczystości zgromadziły się tłumy ludzi z różnych miast. Gościem specjalnym był także pan Edward Nowak – emerytowany pracownik zakładu, który przez długi czas opiekował się zegarem. Jest on również kustoszem obiektu oraz autorem monografii EC Szombierki.

1.jpg (150.31 KiB) Przejrzano 13668 razy

2.jpg (135.98 KiB) Przejrzano 13668 razy

3.jpg (132.61 KiB) Przejrzano 13668 razy

Po wzniesieniu toastu, wszyscy zgromadzeni zostali zaproszeni do wnętrza gmachu, można było wejść na szczyt wieży, aby móc z bliska obejrzeć działający mechanizm zegara.
Z powodu dużej ilości chętnych, zwiedzanie trwało co prawda krótko, ale i tak było warto

4.jpg (57.47 KiB) Przejrzano 13668 razy

5.jpg (94.55 KiB) Przejrzano 13668 razy

7.jpg (82.23 KiB) Przejrzano 13668 razy

8.jpg (71.26 KiB) Przejrzano 13668 razy

9.jpg (115.17 KiB) Przejrzano 13668 razy

10.jpg (110.38 KiB) Przejrzano 13668 razy

[Velder]

Dalej nie mogę się nadziwić, jak taka mała "skrzyneczka" z kilkoma wątłymi zębatkami jest w stanie poruszyć tym ogromnym zegarem

11.jpg (100.9 KiB) Przejrzano 13668 razy

12.jpg (101.64 KiB) Przejrzano 13668 razy

13.jpg (84.16 KiB) Przejrzano 13668 razy

14.jpg (87.21 KiB) Przejrzano 13668 razy

15.jpg (83.59 KiB) Przejrzano 13668 razy

16.jpg (62.36 KiB) Przejrzano 13668 razy

17.jpg (96.88 KiB) Przejrzano 13668 razy

18.jpg (93.48 KiB) Przejrzano 13668 razy

19.jpg (137.4 KiB) Przejrzano 13668 razy

20.jpg (86.56 KiB) Przejrzano 13668 razy

[Velder]

No i zegar ruszył
Aby spotęgować efekt, naprawiono także podświetlenie jednej z tarcz zegara:

21.jpg (102.87 KiB) Przejrzano 13668 razy

22.jpg (76.29 KiB) Przejrzano 13668 razy

23.jpg (84.31 KiB) Przejrzano 13668 razy

[Karolina Kot]

Szombierki niczym świątynia przemysłu. Sekrety bytomskiej perły

Niegdyś była jedną z największych i najpiękniejszych elektrowni w Europie. Dziś przez wielu zapomniana - niszczeje. Co w sobie skrywa EC Szombierki, przemysłowa perła?

Jej trzy kominy widać z daleka, kiedy tylko jedzie się w kierunku Szombierek - dzielnicy Bytomia. Najwyższy z nich ma 120 metrów, a powstał w 1937 roku.

Elektrownia została uruchomiona 17 lat wcześniej przez Hrabiowskie Zakłady Schaffgotschów. Miała wtedy moc 12,8 MW. Najwyższą wydajność - 158 MW, wtedy była w stanie zasilić w energię #połowę Bytomia - osiągnęła w latach 70. Wtedy też EC Szombierki przeobraziła się z elektrowni w elektrociepłownię.

Zaraz po II wojnie światowej EC Szombierki zatrudniała 380 pracowników. To dzięki staraniom załogi udało się doprowadzić wtedy do ponownego rozruchu maszyn, ponieważ większość kierownictwa zakładu została ewakuowana przed wejściem do Bytomia Armii Czerwonej. W 1955 roku w zakładzie pracowało już 850 pracowników. To prawie tyle samo, ile w najlepszym dla firmy okresie, czyli w latach 30., kiedy była to jedna z największych elektrowni w Europie. W 1998 roku - kiedy kończono tutaj produkcję energii elektrycznej - załoga liczyła sobie tylko 97 osób.

Dziś świadectwem dawnej potęgi EC Szombierki są jedynie te trzy widoczne z daleka kominy. Po wejściu do środka widzimy wnętrza, które niegdyś zachwycały nie tylko ogromną przestrzenią, ale i piękną architekturą. Dziś możemy jedynie wyobrazić sobie lśniące balustrady w hali maszyn i przepiękne lampy projektu Petera Behrensa. Ten niemiecki architekt i jego dzieła były natchnieniem dla braci Georga i Emila Zillmannów, twórców EC Szombierki. Dla nich nie była to tylko elektrownia, ale - pozwólmy sobie na trochę patosu - ołtarz, na którym dokonali sakralizacji architektury przemysłowej. O czym świadczą strzeliste, wysokie okna i potężne mury zakładu.

Niezwykły zegar

Spacer po elektrociepłowni zaczyna się od budynku dyrekcji, gdzie znajdziemy słynne lampy Behrensa. Zachował się pokój dyrektora, na jego ścianie znajduje się niepozornie wyglądający zegar. Posiada on bardzo skomplikowany mechanizm, przy którego pomocy kontrolowane są wszystkie czasomierze w obiekcie - a jest ich w sumie 54. Największy, czterostronny zegar znajduje się na wieży wodnej.

- Mechanizm zegara jest oryginalny, a w ubiegłym roku udało nam się go nawet uruchomić przy okazji urodzin EC Szombierki - mówi Andrzej Janota, który na co dzień oprowadza ludzi po elektrociepłowni. - Oświetliliśmy nawet jedną z tarcz. W tej chwili pracujemy nad ponownym włączeniem zegara i myślę, że tryby pójdą w ruch jeszcze w tym roku - zapowiada przewodnik, członek Klubu Przyjaciół EC Szombierki, opiekującego się obiektem.

Tunel na „Bobrek”

Najbardziej zagadkowe w EC Szombierki są liczne podziemne tunele. Najdłuższy z nich liczy sobie 1000 metrów, 3,6 m szerokości i 2,2 m wysokości.

- Najdłuższy tunel wodno-kablowy prowadzi w kierunku kopalni „Bobrek” - opowiada Janota. - Dawniej doprowadzano nim wodę do elektrociepłowni. Ta płynęła z ujęć na Bytomce i z wód głębinowych, które znajdowały się w kopalni. W drugą stronę tunelem płynął prąd, który zasilał „Bobrek” i okoliczny dworzec kolejowy - dodaje.

Tunel wodno-kablowy, który prowadzi do KWK „Bobrek”, wciąż jest częściowo czynny. Kopalnia do dziś używa jego kablowej części, dlatego od strony elektrociepłowni natkniemy się na tamę, która blokuje wejście do tej części. Za to fragment tunelu, w którym niegdyś płynęła woda, można zwiedzić. Kończy się on w miejscu dawnej karbidowni kopalni.

Są to skomplikowane i piętrowe konstrukcje. Tunel wody ciepłej i gorącej w elektrociepłowni jest krótszy, ale za to jego maksymalna szerokość to aż 5,2 m, a wysoki jest na 4,4 m. Kiedyś jego dolną częścią gorąca woda trafiała do kominów chłodniczych, dziś jest ona całkowicie zalana wodą. Górą zimna woda wracała do elektrociepłowni. Inny z tuneli na terenie EC Szombierki prowadził też do KWK „Centrum”.

Zaginione laboratorium

Od pewnego czasu Klub Przyjaciół EC Szombierki poszukuje laboratorium, które najprawdopodobniej wciąż czeka pod ziemią na odkrycie.

- Laboratorium ponoć znajduje się pod jednym z kominów, ale żaden pracownik nie pamięta już, pod którym. Podstawy dwóch najstarszych kominów są tak zabetonowane, że nie potrafimy dostać się do środka - mówi Janota.
Dawniej laboratorium służyło do badania składu wody oraz węgla. Obiekt ma mieć rozmiar 30 na 30 metrów, podobnie jak podstawa komina. W środku znajdowały się m.in. kolejne lampy Behrensa. Czy możliwe, że laboratorium przetrwało do dziś? Cóż, na razie nie wiadomo.

Co dalej z EC Szombierki?

Po zamknięciu elektrociepłownia była wykorzystywana jako miejsce imprez kulturalnych. To skończyło się w roku 2011, kiedy obiekt wykupiła spółka Fortum z siedzibą we Wrocławiu. Wtedy też pojawiło się wiele pomysłów na zagospodarowanie Szombierek. Żaden z nich jednak nie wypalił, a ostatecznie spółka w 2015 roku doprowadziła EC Szombierki do ruiny, wysadzając w powietrze m.in. ostatnią chłodnię kominową i sprzedając całą metalową zawartość obiektu.

W 2016 roku naszą przemysłową perłę przejęła spółka Rezonator z Gliwic. Wróciła ona na Szlak Zabytków Techniki, a Klub Przyjaciół EC Szombierki zaczął promować ją wśród turystów. W 2018 roku spółka miała otrzymać z funduszu Województwa Śląskiego kilkanaście milionów na rewitalizację obiektu. Te pieniądze jednak przepadły.

- Dziś naprawiamy i ratujemy tutaj wszystko, co się da - mówi Janota o działalności Klubu Przyjaciół EC Szombierki. - Na terenie elektrociepłowni zachowała się praktycznie cała linia technologiczna. Są m.in. taśmociągi, poniżej znajduje się część kotła i wagoniki na żużel. To wszystko można by pokazać turystom, ale na razie, cóż, EC Szombierki niszczeje - dodaje.

dziennikzachodni.pl