Relikty drewnianych wież triangulacyjnych w okolicach Częstochowy

[smar]

Gdy pierwszy raz kliknąłem link zapodany przez @SQ9NIT i na ekranie ukazał się taki obrazek:

punkty na mapie.jpg (206.35 KiB) Przejrzano 3506 razy

prawie podskoczyłem z wrażenia. Proszę zwrócić uwagę na "latawiec" z literką "B." na SW od Częstochowy! Oznacza on ni mniej ni więcej że właśnie gdzieś w pobliżu mojego Świętego Miasta znajdował się odcinek pomiaru odległości! Wiadomo że triangulacja polega na mierzeniu kątów pomiędzy punktami sieci ale aby wyliczyć odległości między nimi i ich współrzędne musimy znać długość przynajmniej jednego odcinka sieci i współrzędne przynajmniej jednego punktu. W praktyce dla zwiększenia dokładności takich mierzonych odcinków jest kilka. Na obszarze Polski we współczesnych granicach znalazłem pięć: kolejne w pobliżu Warszawy, Nakła, Tarnowa i Strzegomia (ten ostatni mierzyli Niemcy). Pomiar odległości jest bardzo pracochłonny i kosztowny (należy przygotować wyrównaną trasę między punktami by później przez setki pomiarów taśmą mierniczą - naciągniętą z określoną siłą i uwzględniając poprawkę na temperaturę - wyznaczyć w końcu szukaną odległość. By nieco uprościć sprawę mierzy się krótszą przekątną "latawca" a następnie oznacza wszystkie jego kąty by jak najprecyzyjniej określić dłuższą przekątną która jest używana do obliczeń w całej sieci. I właśnie taka konstrukcja miała miejsce tuż pod moim nosem! Postanowiłem sobie że szukanie i dokumentowanie reliktów drewnianych wież w mojej okolicy połączę z próbą odnalezienia wszystkich punktów z powyższej mapki.
Na początek chciałem określić interesujące mnie miejsca na mapie topograficznej. Bardzo pomocny okazał się "Katalog punktów trygonometrycznych" do którego link zamieścił @naltar. Najprościej było z Łyścem. Olsztyn - założyłem (jak się okazało słusznie) że chodzi o Pustelnicę w Sokolich Górach. Jeśli idzie o Mirów to początkowo myślałem że to znany mi punk na Górze Ossona jednak okazało się że to pobliska Góra Kamyk:

mirow-mapa.jpg (279.25 KiB) Przejrzano 3506 razy

Nieco trudniejszym okazało się znalezienie punktu Grabówka:

grabowka-mapa.jpg (255.39 KiB) Przejrzano 3506 razy

A najtrudniejsze dwóch najbardziej interesujących: Gnaszyna i Stradomia. Szczególnie na ten ostatni długo pozostawałem ślepy ale w końcu się udało:

baza-mapa.jpg (260.14 KiB) Przejrzano 3506 razy

Teraz pozostało już tylko odnaleźć te punkty w terenie!

[smar]

Działania w terenie rozpocząłem od wycieczki na Pustelnicę. Gdzieś do drugiej połowy lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku stała tam potężna wieża triangulacyjna zdecydowanie górująca nad porastającymi wierzchołek góry bukami. Przy odrobinie sprytu można było na nią wejść i stanowiła wtedy doskonały punkt widokowy. Została "rozwalona" gdzieś w końcu lat osiemdziesiątych zapewne z powodów bezpieczeństwa gdyż wtedy już sama groziła zawaleniem. Jej powoli butwiejące "szczątki" walające się wokół szczytowej skałki jeszcze długo były rozpoznawalne. Krążąc wokół szczytu próbuję znaleźć choćby resztki belek

pustelnica01a.jpg (296.14 KiB) Przejrzano 3495 razy

Niestety na nic nie natrafiłem.
Za to znak pomiarowy u podstawy dawnej wieży prezentuje się znakomicie:

pustelnica01.jpg (281.36 KiB) Przejrzano 3495 razy

Pozostałości drewnianej konstrukcji są za to świetnie widoczne w "negatywie" - wokół pozostały betonowe fundamenty słupów i zabetonowane uchwyty odciągów:

pustelnica02.jpg (281.36 KiB) Przejrzano 3495 razy

pustelnica03.jpg (292.18 KiB) Przejrzano 3495 razy

pustelnica04.jpg (280.45 KiB) Przejrzano 3495 razy

pustelnica05.jpg (291.43 KiB) Przejrzano 3495 razy

pustelnica06.jpg (280.68 KiB) Przejrzano 3495 razy

Na koniec namierzam GPS-em znak pomiarowy:

pustelnica07.jpg (287.69 KiB) Przejrzano 3495 razy

Jak napisałem w pierwszym poście w odszukaniu części punktów geodezyjnych na mapie pomógł mi "Katalog punktów trygonometrycznych", Jednak podane w nim współrzędne odnoszą długość geograficzną do Pułkowa i na dodatek wobec innej geoidy niż obecnie używana - powoduje to że nawet szerokość geograficzna wymaga "poprawki". Nie jest ona duża - kilka sekund kątowych - ale jedna sekunda to ok. 30m na szerokości i 20m na długości w terenie. Nie wątpię że istnieją algorytmy do przeliczania dawnych współrzędnych na współczesne ale postanowiłem pójść na skróty: namierzyć współrzędne w miejscach które znam by wyznaczyć doświadczalnie poprawki dla miejsc które będę szukał. I tak zmierzone przeze mnie koordynaty repera Pustelnicy: 50*43'46,63''N i 19*17'03,92''E. W Katalogu podano: 50*43'52,87''N i -11*02'20,58''E(od Pułkowa, stąd znak minus!). Daje to poprawkę -6,24'' dla szerokości i 30*19'24,50'' dla długości geograficznej dla danych w katalogu. Ufff!
Schodząc ze szczytu zahaczam jeszcze o otwór wejściowy jaskini "Szczelina frakcji N" u podnóża szczytowej skałki

pustelnica09.jpg (290.48 KiB) Przejrzano 3495 razy

Jaskinia posiada "ładnie myty" otwór wejściowy niestety tuż za wejściem zacieśnia się i pozostaje ciasną do końca więc jej zwiedzania nie polecam

[smar]

Celem kolejnej mojej ekspedycji Góra Kamyk. Zadanie wydaje się lekkie, łatwe i przyjemne - ot krótki spacerek do miejsca które widać z okien mojego domu:

kamyk00.jpg (158.82 KiB) Przejrzano 3470 razy

Jednak - jak to często bywa - parafrazując Prawo obserwacji perspektywicznej Murphy-ego "żadna rzecz z bliska nie wygląda tak łatwo jak wyglądała z daleka" im bliżej Wzgórza tym gorzej. Postępujące "zakrzaczenie" powoduje że im bliżej celu tym mniej go widać a właściwie to nie widać go wcale! Brnę na przełaj (bo żadnej drogi a nawet ścieżki nie ma...) przez gęste zarośla, często kolczaste, by w końcu stanąć u stóp Kamyka.

kamyk01.jpg (173.42 KiB) Przejrzano 3470 razy

kamyk02.jpg (219.05 KiB) Przejrzano 3470 razy

Cały wzgórek porośnięty trawą po pas z której wystają jedynie szczytowe fragmenty skałki:

kamyk03.jpg (290.78 KiB) Przejrzano 3470 razy

kamyk04.jpg (286.87 KiB) Przejrzano 3470 razy

W wyższym wierzchołku jakby jakieś wypłaszczenie i jakieś dziury niewiadomego pochodzenia (naturalne? sztuczne?)... Żadnych śladów znaku pomiarowego o wieży nie wspominając Przez kilka minut "sonduję" stopami bujną trawę w bezpośrednim sąsiedztwie wychodni licząc a nuż pod butem wyczuję jakiś reper lub pozostałości czegoś nienaturalnego. Daremnie... No cóż po II wojnie ten punkt nie był już wykorzystywany (w przeciwieństwie do np. Pustelnicy) - geodeci przenieśli się na pobliską Górę Ossona. Utworzono też dodatkowy punkt na Zielonej Górze. Wszystkie trzy: Ossona, Zieloną i Pustelnicę doskonale widać z tego miejsca:

kamyk05.jpg (192.24 KiB) Przejrzano 3470 razy

Na koniec namierzam GPSem najwyższy punkt na skałce - wypłaszczenie z "otworami" i znajduję 50*48'31,14''N i 19*11'03,73''E. W "Katalogu" dla Góry Kamyk podano: 50*48'37,37''N i -11*08'20,82'' (na zachód od Pułkowa stąd minus podobnie jak dla Pustelnicy). Gdy podobnie jak dla Pustelnicy wyliczymy z tego "poprawki" to otrzymamy -6,23'' dla szerokości i 30*19'24,55'' dla długości geograficznej. Coś NIESAMOWITEGO!!! Sam sobie nie wierzę! Przyrównując do "poprawek" z Pustelnicy praktycznie to samo! W przeliczeniu na metry to różnią się o... 30cm na szerokości i 100cm na długości! Nie wiem co o tym myśleć... Przypadek? Celowo zamieszczam tu wszystkie moje pomiary i wyliczenia gdyby ktoś zechciał je zweryfikować bądź poprawić. Ewentualnie pójść moim tropem...

[Karolina Kot]

Ewentualnie pójść moim tropem...

Zdecydowanie "pójść tropem". Bardzo fajny temat!

[smar]

Celem kolejnej mojej "wyprawy" Łysiec. Powoli objeżdżam wzgórze rozglądając się z której strony najłatwiej je zaatakować by w końcowym efekcie wjechać autem niemal na szczyt. Na podszczytowym wypłaszczeniu urządzono bowiem boisko do którego dojazd stanowi wygodna, asfaltowa uliczka:

lysiec01.jpg (160.74 KiB) Przejrzano 3442 razy

Widać że w Gminie Poczesna można pograć w piłkę na najwyższym możliwym poziomie! Boisko wręcz idealne dla naszej piłkarskiej reprezentacji - szkoda że nie potrenowali tu trochę przed EURO.
Rozglądam się i znajduję, że cel mojej wycieczki - wierzchołek góry - jest zapewne gdzieś ponad bramką. W języku angielskim byłaby to fajna gra słów, coś w stylu: "Mój cel jest ponad celem"

lysiec02.jpg (194.8 KiB) Przejrzano 3442 razy

Im bliżej celu tym zakrzaczenie większe ale nie opuszczam wygodnej ścieżki:

lysiec03.jpg (295.71 KiB) Przejrzano 3442 razy

I nagle serce podskoczyło mi z radości! Coś jest!

lysiec04.jpg (249.49 KiB) Przejrzano 3442 razy

Oko lepiej adoptuje się do silnie kontrastowego oświetlenia niż aparat stąd może nie od razu na powyższej fotce zauważycie to co lepiej już widać na poniższej:

lysiec05.jpg (263.84 KiB) Przejrzano 3442 razy

Bez wątpienia jest to znak pomiarowy i bez wątpienia jest on stary! Oberwał trochę po "głowie" ale na szczęście granit jest odporny na ogniska które obok niego palono. Na jego południowej ścianie wyraźny wyryty trójkąt:

lysiec06.jpg (259.23 KiB) Przejrzano 3442 razy

A na północnej już nieco mniej wyraźna wyryta litera "P"

lysiec07.jpg (277.33 KiB) Przejrzano 3442 razy

Jakichś pozostałości wieży która na 100% tu stała niestety nie widać
Na koniec namierzam GPS-em koordynaty:

lysiec08.jpg (181.46 KiB) Przejrzano 3442 razy

lysiec09.jpg (207.26 KiB) Przejrzano 3442 razy

i znajduję 50*41'22,98''N i 19*04'21,40''. W "Katalogu" podają 50*41'26,86''N i 36*44'30,84'' ale tym razem od niemieckiego Ferro, dla elipsoidy Bessela, punkt wyjścia Rauenberg. Do obliczenia poprawki dla punktów z WIG-owskiej mapy arkusz Częstochowa pomiar raczej nieprzydatny (od Pułkowa, elipsoida wyrównywująca, punkt wyjścia Warszawa) ale może komuś się przyda do wyliczenia "poprawki" dla starych, niemieckich map.