Bielsko - Biała, miejsce po cmentarzu żydowskim w Białej

Posty: 27833
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Bielsko - Biała, miejsce po cmentarzu żydowskim w Białej

Postautor: Karolina Kot » czwartek 26 sty 2017, 21:22

Na granicy Białej i Lipnika, dziś dzielnic prawobrzeżnej części Bielska - Białej, przy ulicy Wyzwolenia, znajdują się zabudowania fabryki "Polsport", wzniesione w miejscu nieistniejącego już cmentarza żydowskiego.
Była to nekropolia założona w roku 1849, powiększona w latach późniejszych, ostatecznie zajmująca obszar zblizony kształtem do rombu. Otaczał ją mur, a w jej sąsiedztwie wybudowano także dom przedpogrzebowy (starszy, skromniejszy obiekt został rozebrany w roku 1926, a na jego miejscu powstał nowy, który przetrwał do lat 50 XX wieku).
Kirkut był użytkowany do roku 1942, według szacunków mogło na nim spocząć nawet około 2000 osób.

Cmentarz przetrwał II Wojnę Światową, jednak nowe władze postanowiły przeznaczyć jego teren pod inwestycje.
W latach 1966–1967 prowadzono pośpieszną ekshumację zwłok pochowanych tu osób - przeniesiono szczątki tylko części z nich oraz ocalono jedynie 180 spośród ponad 1700 nagrobków, ustawiając je w rzędach na nieużytkowanej dotąd kwaterze kirkutu przy ulicy Cieszyńskiej.
Niektóre nagrobki użyto do regulacji potoku Niwka, utwardzono nimi także prawdopodobnie plac zakładu "Polsport".

W dniu 13 grudnia 1996 roku, przed wejściem do fabryki odsłonięto pomnik w kształcie macewy z wizerunkiem lwów i menory, upamiętniający cmentarz. Umieszczono na nim napisy w języku hebrajskim i polskim: „W tym miejscu znajdował się cmentarz żydowski, założony w 1849 roku. Zlikwidowany w 1966 roku decyzją ówczesnych władz”.

Zdjęcia wykonałam w styczniu 2016 roku.
Lokalizacja
Załączniki
Miejsce po cmentarzu (1).JPG
Miejsce po cmentarzu (1).JPG (91.97 KiB) Przejrzano 7154 razy
Miejsce po cmentarzu (6).JPG
Miejsce po cmentarzu (6).JPG (98.86 KiB) Przejrzano 7154 razy
Miejsce po cmentarzu (2).JPG
Miejsce po cmentarzu (2).JPG (47.22 KiB) Przejrzano 7154 razy
Miejsce po cmentarzu (3).JPG
Miejsce po cmentarzu (3).JPG (56.31 KiB) Przejrzano 7154 razy
Miejsce po cmentarzu (4).JPG
Miejsce po cmentarzu (4).JPG (83.33 KiB) Przejrzano 7154 razy
Miejsce po cmentarzu (5).JPG
Miejsce po cmentarzu (5).JPG (106.32 KiB) Przejrzano 7154 razy
Mapa z lat 30 XX wieku.jpg
Mapa z lat 30 XX wieku.jpg (37.33 KiB) Przejrzano 7154 razy
Mapa z lat 50 XX wieku.jpg
Mapa z lat 50 XX wieku.jpg (54.83 KiB) Przejrzano 7154 razy
Mapa z lat 50 XX wieku..jpg
Mapa z lat 50 XX wieku..jpg (47.41 KiB) Przejrzano 7154 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27833
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bielsko - Biała, miejsce po cmentarzu żydowskim w Białej

Postautor: Karolina Kot » czwartek 26 sty 2017, 21:31

A tak wyglądają ocalone nagrobki, ustawione na terenie żydowskiego cmentarza w Bielsku, przy ulicy Cieszyńskiej.
Zdjęcia wykonałam w listopadzie 2016 roku, w czasie deszczu.

Lokalizacja
Załączniki
Przeniesione nagrobki (2).JPG
Przeniesione nagrobki (2).JPG (88.04 KiB) Przejrzano 7150 razy
Przeniesione nagrobki (1).JPG
Przeniesione nagrobki (1).JPG (76.61 KiB) Przejrzano 7150 razy
Przeniesione nagrobki (7).JPG
Przeniesione nagrobki (7).JPG (95.7 KiB) Przejrzano 7150 razy
Przeniesione nagrobki (6).JPG
Przeniesione nagrobki (6).JPG (43.7 KiB) Przejrzano 7150 razy
Przeniesione nagrobki (5).JPG
Przeniesione nagrobki (5).JPG (52.25 KiB) Przejrzano 7150 razy
Przeniesione nagrobki (4).JPG
Przeniesione nagrobki (4).JPG (73.13 KiB) Przejrzano 7150 razy
Przeniesione nagrobki (3).JPG
Przeniesione nagrobki (3).JPG (79.08 KiB) Przejrzano 7150 razy
Przeniesione nagrobki (9).JPG
Przeniesione nagrobki (9).JPG (71.9 KiB) Przejrzano 7150 razy
Przeniesione nagrobki (8).JPG
Przeniesione nagrobki (8).JPG (98.09 KiB) Przejrzano 7150 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27833
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bielsko - Biała, miejsce po cmentarzu żydowskim w Białej

Postautor: Karolina Kot » niedziela 02 kwie 2017, 22:17

A tu mamy fotografie z kwietnia 2017 roku:
Załączniki
Tajemnicze przejście.JPG
Tajemnicze przejście.JPG (77.52 KiB) Przejrzano 7035 razy
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (3).JPG
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (3).JPG (107.96 KiB) Przejrzano 7035 razy
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (2).JPG
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (2).JPG (108.34 KiB) Przejrzano 7035 razy
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (1).JPG
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (1).JPG (104.49 KiB) Przejrzano 7035 razy
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (6).JPG
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (6).JPG (101.7 KiB) Przejrzano 7035 razy
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (4).JPG
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (4).JPG (116.14 KiB) Przejrzano 7035 razy
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (5).JPG
Nagrobki z Białej na cmentarzu w Bielsku (5).JPG (112.2 KiB) Przejrzano 7035 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27833
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bielsko - Biała, miejsce po cmentarzu żydowskim w Białej

Postautor: Karolina Kot » wtorek 06 lut 2018, 18:22

To nie pierwsze tego typu znalezisko na terenie Bielska - Białej. Tym razem informacja pochodzi z grudnia 2017 roku (czyli sprzed dwóch miesięcy):

Macewy odnaleziono w rzece podczas remontu muru

Dwie macewy, czyli nagrobki z cmentarza żydowskiego, zostały odnalezione podczas remontu muru oporowego przy korycie rzeki Białej, która przepływa przez Bielsko-Białą – poinformowały w piątek lokalne media. Oba pomniki zostały już złożone na bielskim kirkucie.

Macewy są mocno zniszczone. Inskrypcje na nich zachowały się fragmentarycznie. Przetłumaczył je historyk, badacz dziejów Żydów Bielska i Białej, pracownik miejscowego Muzeum Historycznego dr Jacek Proszyk. Z jego słów wynika, że jedna stała na grobie kobiety o imieniu Pesla, która zmarła w 1929 r. Druga przypominała o mężczyźnie „prawym i uczciwym, który znany był z uprzejmości i czynił sprawiedliwość przez wszystkie dni swego życia”.

Jak podał portal bielsko.biala.pl, który zacytował dr. Proszyka, macewy podczas wojny mogły zostać wykorzystane przez Niemców do umocnienia koryta rzeki. Archiwum Państwowe w Katowicach posiada dokument z 1942 r., z którego wynika, że niemieckim władzom Bielska zezwolono na wykorzystanie nagrobków z miejskich cmentarzy żydowskich do regulacji rzeki. Historyk przypomniał, że w 2012 r. w korycie odnaleziono fragmenty macew, które pochodziły z kirkutów w Bielsku i w Białej.

Proszyk podał także inną możliwość. W latach 60. XX w. ówczesne władze miasta zlikwidowały cmentarz żydowski w Białej, a na nim powstała fabryka sprzętu sportowego. Ekshumowano wówczas jedynie niewielką część spośród ok. 2 tys. pochowanych tam osób. Świadkowie wspominali, że część nagrobków użyto do regulacji potoku Niwka, który w centrum Bielska-Białej wpada obecnie do Białej.

Pierwsze wzmianki o Żydach w Bielsku pochodzą z XVI w., jednak ślad osadnictwa datuje się na połowę XVII w. W przededniu II wojny społeczność ta stanowiła prawie 20 proc. liczącej 25 tys. ludności miasta. W Białej pierwsi Żydzi pojawili się pod koniec XVII w. W 1939 r. obywatelami miasta było blisko 4 tys. Żydów, czyli ok. 13 procent mieszkańców.

Po wybuchu wojny i wkroczeniu wojsk niemieckich 3 września bielscy i bialscy Żydzi zostali poddani represjom. Większość z nich zginęła w Auschwitz. Wojnę przeżyli nieliczni.

Bielski kirkut, na który trafiły macewy, został utworzony w 1849 r. Spoczywa na nim wiele ważnych dla miasta i społeczności żydowskiej osób, m.in. prof. Michael Berkowitz, sekretarz Teodora Herzla, twórcy syjonizmu. To jedyna żydowska nekropolia w Polsce, na której pochowani zostali także czterej muzułmanie - żołnierze, którzy zginęli podczas I wojny. (PAP)

autor: Marek Szafrański
Źródło: silesion.pl
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 2499
Rejestracja: czwartek 16 kwie 2015, 17:40
Lokalizacja: Słajszewo

Re: Bielsko - Biała, miejsce po cmentarzu żydowskim w Białej

Postautor: Gniewko » sobota 28 sty 2023, 10:48

Plan miasta z 1915 roku. Tam nie był tylko cmentarz żydowski
Załączniki
Pharus-Plan_BIELITZ-BIALA.jpg
Pharus-Plan_BIELITZ-BIALA.jpg (235.69 KiB) Przejrzano 1564 razy
Maciej Rodziewicz


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo śląskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość