Cieszyn – stary cmentarz żydowski przy ulicy Hażlaskiej

[Franek D.]

Jest jedną ze starszych żydowskich nekropolii, jakie zobaczyć można na ziemiach polskich. Został założony w 1647 r. przez Jakuba Singera, żydowskiego służącego księżnej Elżbiety Lukrecji. Grunt wyznaczony pod cmentarz należał do mieszczanina Jana Krausa, któremu Singer pożyczył pewną sumę pieniędzy. Ponieważ Kraus nie oddawał długu, zastawione podczas pożyczki pole przejął Singer i urządził na nim cmentarz dla zmarłych członków swojej rodziny oraz spokrewnionych Zifferów.

[Franek D.]

Położony na stoku góry zwanej Winogradem, zachwyca dziś malowniczym krajobrazem z rozrzuconymi na zboczu starymi macewami.
Początkowo rodzinny cmentarz był znacznie mniejszy niż obecnie. W XVIII w. Singerowie zgodzili się na pochówki innych Żydów i powiększyli cmentarz, trzykrotnie dokupując kolejne parcele.
Utrzymywali grabarza, który mieszkał przy cmentarzu i opiekował się nim. Za grzebanie zmarłych Singerowie pobierali opłaty, natomiast biednym Żydom urządzali pochówek na swój koszt.
W 1785 r. kirkutu został wykupiony od Singerów przez Cieszyńską Gminę Żydowską i od tej pory służył Żydom z całego Śląska Cieszyńskiego. W XIX w. został kolejny raz powiększony o sąsiadujący z nim nieczynny kamieniołom. W 1830 r. ustalony kształt cmentarza otoczono murem, który przetrwał do 2002 r. Niecały hektar powierzchni cmentarnej mieścił ponad 2 tysiące grobów ułożonych w 7 kwater. Stary cmentarz żydowski w Cieszynie przestał być użytkowany po I wojnie światowej.

[Franek D.]

W 2 poł. XIX w. na cmentarzu wybudowano duży Dom Przedpogrzebowy, z mieszkaniem dla strażnika cmentarza oraz stajnią dla koni i wozownią dla karawanu. Budynek fundował inż. kolejnictwa Emanuel Ziffer, poświęcając go pamięci swoich rodziców (tablica). Przy cmentarzu funkcjonował również szpital oraz przytułek dla ubogich Żydów.

[Franek D.]

Podczas II wojny światowej kirkut nie uległ jakimkolwiek zniszczeniom. Pod koniec wojny Niemcy dokonali na nim egzekucji 81 zakładników, w tym czeskich skautów z Ostrawy. Po wojnie ciała ofiar zostały ekshumowane na cmentarz komunalny.
W czasach PRL-u...czego nie zrobili Niemcy to dokonali Polacy. Wiele zabytkowych nagrobków zostało skradzionych, wiele również uszkodzono lub zniszczono. Dom Przedpogrzebowy zamieniono na magazyn materiałów budowlanych, gromadząc je również pośród grobów. Zaopuszczony kirkut zamienił się w dzikie chaszcze ze składowiskami śmieci. Przebywający na nim wandale, sprawdzali się przy przewracaniu macew.
W 2008 r. w drodze do Pragi zatrzymali się w Cieszynie Żydzi z Ameryki i postanowili zwiedzić zabytkowy kirkut. Przeraziło ich to, co tam zobaczyli. Postanowili więc przeznaczyć na uporządkowanie cmentarza pewną sumę pieniędzy. W rezultacie, wywieziono stosy nagromadzonych tam śmieci, wycięto chaszcze oraz usunięto spróchniałe konary drzew.
Cmentarz obecnie jest chroniony, a prace porządkowe na nim wykonują więźniowie miejscowego Zakładu Karnego. (zamieszczone zdjęcia są z czerwca 2012 r.).

Kilkaset metrów od starego kirkutu Singerów znajduje się drugi, nowy cmentarz żydowski.

[Kumari]

Porą bezlistną wszystko wygląda trochę inaczej. Łatwiej dostrzec różnorodność symboliki na macewach

[pasqudek]

W 1647 roku rodzina Singerów zakupiła ziemię pod cmentarz. Natomiast w 1785 roku grunty zostały sprzedany gminie żydowskiej w Cieszynie. W roku 1928 odbył się ostatni pochówek. Cmentarz został wpisany do rejestru zabytków w 1986 roku.
Obecnym zarządcą jest Gmina Wyznania Żydowskiego w Bielsku-Białej. Cmentarz obejmuje powierzchnię 1,9 ha z około 1500 nagrobkami.

[pasqudek]

...

[pasqudek]

....

[pasqudek]

....

[pasqudek]

cd...