Strażnicy Czasu

W Twardawie (Hartenau), dużej wsi o średniowiecznym rodowodzie, położonej w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek, przy zakręcie głównej drogi (ulica Kozielska, czyli DK 40), znajduje się swoiste upamiętnienie historii - młyński kamień z datą.
Kamień znalazł się w tym miejscu nieprzypadkowo - stanowi nawiązanie do herbu miejscowości.

Lokalizacja

Ale to nie wszystko!
W obejściu domu, znajdującego się przy ulicy Kozielskiej 17, w wybrukowane podwórko wmurowany został kolejny kamień młyński.
Co ciekawe - oba kamienie z Twardawy wykonano z piaskowca (czyli są to "kamienie śląskie") i obydwa wyglądają raczej na dolną partię złożenia kamieni młyńskich, czyli na dwa "leżaki". Są płaskie, nie mają otworu na paprzycę.
Zastanawiam się, skąd pochodzą. W pobliżu Twardawy istniała niegdyś osada młynarska, jej zabudowania zachowały się do dziś. Musze się tam kiedyś wybrać.

Zdjęcia wykonałam w maju 2022 roku.

W Muzeum Powiatowym w Nysie można obejrzeć wyjątkowo wiekowe eksponaty, związane z młynarstwem.

Oto bardzo prosty w obsłudze pierwowzór młyńskich kamieni, składający się z kamienia żarnowego z wgłębieniem oraz z rozcieracza w kształcie kuli.
Cały proces mielenia zboża odbywał się ręcznie.

Kolejny przykład archeologiczny z Muzeum Powiatowego w Nysie: rozbity obrotowy kamień żarnowy, znaleziony na terenie dawnej wsi Wójcice (Woitz), obecnie będącej administracyjnie dzielnica Otmuchowa.

Muzeum Historyczne w Bielsku - Białej.
Kamienny rozcieracz pochodzący sprzed 2600 lat. Został znaleziony - jeśli niczego nie poplątałam - na górze Tuł nieopodal wsi Leszna Górna lub na górze Ostry w paśmie Małej Czantorii.
W każdym razie chodzi o Beskid Śląski.

A tu mamy kolejny przykład z prehistorii: rozcieracz i żarna kamienne, wykonane z piaskowca i datowane na wczesną epokę żelaza (750 - 400 lat p.n.e), pochodzące z fazy halsztackiej kultury łużyckiej.
Zostały znalezione na szczycie góry Tuł nieopodal wsi Leszna Górna, w gminie Goleszów.
Zabytek obejrzeć można na wystawie stałej Muzeum Historycznego w Bielsku - Białej, w zamku książąt Sułkowskich.

Ależ się nam ostatnio ten watek archeologiczny zrobił, ale osobiście bardzo mi to pasuje.

We wsi Pokrzywna (Wildgrund), położonej w powiecie nyskim, w gminie Głuchołazy, przed wjazdem na teren kampingu, ustawiono stary kamień młyński.
Jest to najpewniej "leżak", czyli dolny element złożenia kamieni.

Zdjęcia wykonałam w maju 2022 roku.
A w tle mamy mojego niezawodnego Archimedesa.

Na cmentarzu przykościelnym w wiosce Haselor (Anglia) znajdują się trzy mogiły z nagrobkami wykonanymi z kamieni młyńskich.Są to mogiły młynarzy ze znajdującego się w granicach parafii młyna Hoo.

Rewelacja! Pierwszy raz widzę nagrobki wykonane z młyńskich kamieni (z młyńskimi kamieniami wykonanymi z nagrobków już się zetknęłam cmentarz żydowski w Przemyślu).
To jednak całkowicie odwrotna sytuacja i wydaje mi się, że "właściciel" macewy raczej nie był zainteresowany jej przerabianiem na młyński kamień.




Ciekawe, czy panowie z The International Molinological Society (TIMS) o tych ciekawostkach wiedzą. Podeślę im na wszelki wypadek namiar.

A ten stary kamień młyński został zauważony nieopodal dawnego młyna, znajdującego się w miejscowości Stary Waliszów (Alt Waltersdorf), położonej w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka.
Prawdopodobnie pochodzi on z okresu międzywojnia. Niestety - rozkradzione zostały metalowe elementy z sygnaturą zakładu.

Zdjęcia wykonałam w marcu 2020 roku.