Jaworzno - grodzisko

[Karolina Kot]

Na wyróżniającym się w okolicy wzniesieniu, zwanym Górą Grodzisko, zielonej kępce drzew, wznoszącej się wśród jaworznickich pól, znajduje się osada obronna, przypisywana ludności zaliczanej do grupy tzw. kultury łużyckiej.
Przypuszczalnie była ona użytkowane drugi raz, w okresie wczesnego średniowiecza.

Grodzisko jest bardzo trudne do zauważenia. Bystre oko wypatrzy jednak nagłe pojawienie się wśród sosnowego lasu, porastającego wzgórze w całości, liściastych drzew i krzewów. Pokrywają one bujnie jedynie wały dawnego grodu.
Dzięki nim grodzisko jest doskonale widoczne na zdjęciach lotniczych.
Wyróżnik roślinny triumfuje szczególnie jesienią i zimą, gdy liście wybarwiają się i opadają.
Po dokładniejszym przyjrzeniu się zauważyć można także niewysoki wał, zniwelowany przez czas, otaczający majdan. Obecność stromizny, znajdującej się po stronie zachodniej, nie budzi wątpliwości.

Grodzisko składa się z kolistego, obszernego majdanu (około 100 metrów średnicy!), zajmującego kulminację wzniesienia oraz z kamiennych wałów. Jeden z nich otacza majdan regularnym pierścieniem.
Od łatwiej dostępnej, wschodniej strony, budowniczy osady obronnej dołożyli jeszcze dodatkowy wał, w odległości około dziesięciu metrów od poprzedniego, ledwie rysujący się dziś wśród roślinności.

Więcej informacji: IT-JURA.PL
Lokalizacja
Widok na geoportalowym LIDARze


W zimowej aurze grodzisko przedstawia się ciekawie: z daleka doskonale widoczny jest przebieg wałów, które porastają drzewa liściaste, będące w tym przypadku wyróżnikiem roślinnym.
Umocnienia zaznaczone się w bezlistnej porze roku "dziurą" w zieleni.
Jeszcze lepiej wygląda to jesienią, gdy liście drzew na wałach czerwienieją, tworząc zgrabne kółko.
Zdjęcia lotnicze powstały w roku 2013 z motolotni.
Zdjęcia "naziemne" wykonałam w roku 2010.

[PL_Sheep]

Ostatnio zacząłem sie zastanawiać dlaczego na wale tegoż grodu rosną drzewa lisciaste? Przecież nie są aż tak stare.

[Karolina Kot]

Oj, tu by trzeba było naszego Kusmanka podpytać. Może pH gleby jest inne, wilgotność podłoża bardziej odpowiednia?
Różne rośliny preferują odmienne warunki wzrostu.

[kusmanek]

No cóż, czynników może być wiele. Tak jak pisze Karolina, od glebowych, przez siedliskowe, itd.
A może to po prostu sztuczne nasadzenia. Dobrze widzę topole?

[PL_Sheep]

Nie. Bardziej buki, przy najblizszym spacerze i mozliwosci wejscia na górę (zazwyczaj tylko okrążam) sprawdzę. Ale... Patrząc na zdjecia lotnicze z fotopolski z 45 roku ewidentnie widać ze juz wtedy rosły tam drzewa lisciaste. Chyba w tamtych czasach nikt by sie raczej nie bawil w takie nasadznia.

[kusmanek]

Przejrzałem BDoL pod kątem opisu taksacyjnego drzewostanu. To w zasadzie jedno wydzielenie w którym 100% udziału stanowi sosna o średniej wieku 55 lat, śr. wysokości 22 m. i pierśnicy 25 cm. Siedliskowy typ lasu to las mieszany wyżynny świeży. Miejscowo występują tam dęby i lipy o identycznej jak sosna średniej wieku - 55 lat.
Interesujący pod kątem etnobotaniki wydaje się podszyt - stanowią go bowiem głóg, bez czarny, śliwa tarnina i kruszyna. Tyle leśnego bajania
Co do przedwojennych nasadzeń - nie wykluczałbym takiej opcji. Niemieccy leśnicy ku czci Hitlera wysadzali swastyki z modrzewi, więc liściaste drzewa na wale grodziska nie byłyby niczym nadzwyczajnym.

[kusmanek]

Jaworznickie grodzisko powoli odsłania swoje tajemnice:
https://m.facebook.com/story.php?story_ ... 5092389382

Za oknem już coraz zimniej i coraz bardziej szaro, ale wciąż spływają do nas wieści na temat badań archeologicznych w naszym regionie. Nasz kolega, dr hab. Dariusz Rozmus, podzielił się z nami kilkoma szczegółami na temat prac w Jaworznie na stanowisku nr 6 ⛏

Grodzisko w Jaworznie to kolejna tajemnica, z którą przyjdzie nam się zmierzyć w przyszłości. Stanowisko to fotografowane przez W. Demetrykiewicza na początku XX w. było całkowicie „łysą górą”. Las zasadzano na tym miejscu sukcesywnie najprawdopodobniej od lat 60-tych ubiegłego wieku. Obecnie to swoista dżungla kryjąca podwójne założenia, być może o funkcji obronnej. Prace dokumentacyjne i przede wszystkim analiza pobranych próbek trwają, ale można się obecnie podzielić kilkoma spostrzeżeniami. Prace prowadzimy (dosłownie w sensie siły roboczej), dzięki władzom i kolegom z Muzeum w Jaworznie.

Tylko jeden z nich wykop nr. 3 będący wałem wewnętrznym dał wgląd w strukturę będącą efektem działalności człowieka. Oba wały pokryte były brukiem niespoistym kamiennym. Wykopy 1, 2, 4, 5 okazały się pozbawione warstwy kulturowej.

Wał zewnętrzny oczyszczono tylko z humusu (2 – 3cm grubości), aby sfotografować analogiczny do widocznego powyżej na wale wewnętrznym bruku kamieni.
Wały wzniesione na górze w Jaworzni, mimo że są one niskie, posiadają bardzo solidną konstrukcję.

Podczas badań w rejonie bezpośredniej eksploracji nie odnaleziono żadnych artefaktów poza kośćmi owcy/kozy oraz węglikami drzewnymi. Również podczas badań p. Barbary Gedl w latach 60-tych nie pozyskano żadnych artefaktów krzemiennych, ceramiki czy też metali. Informacje te potwierdziła Barbara Gedl w prywatnej rozmowie.

Analiza C-14 węglika, którą przeprowadzał prof. M. Krąpiec wskazała na VI wiek przed Ch. Poza miejscami eksploracji znaleziono sporo przedmiotów ołowianych w postaci półproduktów oraz kulek. Wszystko te znaleziska można wiązać z działaniami militarnymi albo z polowaniami. W jednym miejscu być może odlewano ołowiane kulki ad hoc.
Intrygującym zabytkiem odnalezionym w rejonie wykopu nr 3 jest bransoletka wykonana z mosiądzu. Posiada ona niezwykły ornament.

W podsumowaniu można przyjąć, że hipoteza o późnołużyckim pochodzeniu tego grodziska jest najbardziej prawdopodobna. Czy było ono obronne? Ja, ale też pani Barbara Gedl, myślimy o kultowym przeznaczeniu tego miejsca.

Czekamy na wyniki analiz glebowych

[kusmanek]

Obszerne opracowanie wyników badań prowadzonych na jaworznickim grodzisku można znaleźć pod poniższym linkiem:
http://www.muzeum.jaw.pl/mmj/archeologi ... 5DxciylvcA

[kusmanek]

Według najnowszych badań przeprowadzonych przez Muzeum Miasta Jaworzno początek znajdujących się tam wałów został wydatowany na okres od VI do V wieku p.n.e, czyli schyłkową fazę osadniczą kultury łużyckiej. Wykluczono także obronny charakter obiektu, skłaniając się ku hipotezie o znaczeniu np. kultowym całego założenia.

Poniżej kilka wizualizacji 3D numerycznego modelu terenu góry Grodzisko w Jaworznie.

Źródło danych: geoportal.gov.pl
Model opracowany w programie SAGA:
Conrad, O., Bechtel, B., Bock, M., Dietrich, H., Fischer, E., Gerlitz, L., Wehberg, J., Wichmann, V., and Boehner, J. (2015):
System for Automated Geoscientific Analyses (SAGA) v. 2.1.4.
Geosci. Model Dev., 8, 1991-2007, doi:10.5194/gmd-8-1991-2015.

[Karolina Kot]

Oczywiście Kusmanek się nie pochwalił, ale podczas wykonywania tego modelu chyba ZNOWU odkrył cmentarzysko kurhanowe.