Kraków – Synagoga Talmud Tora

[Franek D.]

Przed wojną, w wielkim dwupiętrowym budynku, wystającym w rogu Nowego Placu Targowego na krakowskim Kazimierzu, była szkoła religijna Talmud Tora. Budynek szkoły został wzniesiony w latach międzywojennych przez miejscową gminę żydowską. Pierwotnie przylegające do wklęsłego naroża okna od Estery były zaślepione.

[Franek D.]

Dziś jego klasycystyczną sylwetkę podkreślają zaokrąglone okna parteru oraz pierwszego piętra. Przylegający do ul. Warschauera front budynku posiada moduł okien 3+8+3, zaś bok z głównym wejściem od ul. Estery, stanowi lustrzane odbicie połowy frontu 3+4. Od strony wschodniej budynek zakończony jest prawie pustą ścianą, zamykającą podwórze Synagogi Kupa.

W okresie międzywojennym, w pomieszczeniach budynku mieściły się 4 sale modlitewne. Największa z nich, synagoga "Talmud Tora", była przeznaczona dla uczniów i nauczycieli ze szkoły, jak również dla okolicznych mieszkańców. W trzech innych pomieszczeniach mieściły się prywatne domy modlitwy, użytkowane przez bractwa skupiające chasydów z Czortkowa "Czortkower", chasydów z Dzikowa "Dzikower" oraz chasydów z Góry Kalwarii "Gerer".

[Franek D.]

Przed wojną, na róg ulic Warschauera i Estery, do wielkiego gmachu szkoły Talmud Tora, uczęszczało ok. 1500 uczniów. W budynku mieściła się również szkoła rabinacka.
Obok wejścia od ul. Warschauera, na froncie szkoły widniał hebrajski napis, po którym pozostało pomalowane podczas remontu długie, prostokątne miejsce.

[Franek D.]

W Talmud Tora umieszczone były kamienne tablice, zawierające epitafia w języku hebrajskim. Po zdewastowaniu przez Niemców wnętrza budynku, niezniszczone płyty przeniesiono na dziedziniec Synagogi Remu'h.
Po wojnie, w latach 60-tych ub. w. budynek pełnił rolę domu studenckiego Studium Nauczycielskiego. Na parterze, sala synagogi Talmud Tory zamieniona była w stołówkę, inne sale na piętrach były wieloosobowymi sypialniami. W części z oknami od ul. Warschauera mieszkały studentki biologii i geografii, od ul. Estery, odizolowani osobnym wejściem, studenci plastyki. Wielkie pokoje mieszkalne mieściły od 15 do 20 łóżek. Wspominający po latach swój pobyt w domu studenckim, wymieniają odczuwany przez nich obcy nastrój panujący wewnątrz. Ich wielka sypialnia miała wysoki sufit oraz łuki okien, co przypominało bardziej świątynię niż sypialnię.

Obecnie w dawnym Talmud Tora mieszczą się liczne gabinety lekarskie Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej z Praktyką Grupową Lekarzy Rodzinnych.

[Czech]

Dawna "Talmud Tora" obecnie jest 4-gwiazdkowym hotelem pod nazwą "Estera"