Żelowice - ruiny młyna wodnego

[Karolina Kot]

Na północ od wsi Kowalskie (Schmitzdorf), ale już na terenie należącym do miejscowości Żelowice (Silbitz), położonej w powiecie strzelińskim, w gminie Kondratowice, nad potokiem zwanym Żelowicką Wodą, będącym dopływem Małej Ślęzy, na terenie wybitnie podmokłym i trudno dostępnym, nieopodal nasypu nieczynnej już linii kolejowej do Kondratowic, zachowały się relikty dawnego młyna wodnego.
Dostrzegłam go na archiwalnej mapie i postanowiłam sprawdzić, czy cokolwiek się po nim czasem nie zachowało.

Był to wodny młyn, napędzany zapewne tradycyjnym kołem, raczej nasiębiernym. Prawdopodobnie nigdy nie zaopatrzono go w turbinę. Pochodził z XIX wieku, ale najpewniej powstał w miejscu starszego obiektu tego typu.
Wybudowano go z kamienia, towarzyszyły mu ceglane budynki mieszkalno - gospodarcze.
Powyżej osady młynarskiej, od strony zachodniej, znajdował się niegdyś staw młyński, będący rezerwuarem wody w czasie suszy, ochronnym zbiornikiem retencyjnym w czasie powodzi oraz miejscem, w którym hodowano ryby.

Młyn funkcjonował do czasów II Wojny Światowej, a kto wie, czy nie zakończył działalności już wcześniej (nie jest zaznaczany symbolem młyna na mapach z okresu międzywojennego). Po 1945 raczej nie wznowił produkcji i ostatecznie popadł w ruinę.
Dziś jest to bardzo malownicze miejsce, strasznie podmokłe i ewidentnie zamieszkałe przez utopce.
Do młyna niełatwo się dostać, ja osobiście przelazłam nad potokiem po powalonym pniu starego drzewa.

Zdjęcia wykonałam w marcu 2023 roku.
Lokalizacja

[Karolina Kot]

A tak wyglądają zabudowania osady młynarskiej na powojennej mapie, pochodzącej z lat 50. XX wieku.
Nie były już oznaczone jako młyn. Wygląda na to, że zakład już wówczas nie działał, a zabudowania pełniły jedynie funkcje mieszkalną.
Zniknął także staw młyński, będący rezerwuarem i zbiornikiem retencyjnym dla wody napędzającej młyńskie koło.

Co ciekawe, mapa potwierdza, iż obiekt ten należał administracyjnie do Żelowic.
Na tym niewielkim wycinku znajduje się zresztą dużo więcej ciekawych informacji.