Sztoła - rzeka, której nie ma

Posty: 27828
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: Karolina Kot » poniedziałek 17 sty 2022, 19:43

Sztoła (dawniej: Czartoria) – rzeka płynąca w województwach małopolskim i śląskim, o długośći 14,5 km i powierzchni dorzecza 153,8 km2, przepływająca w większości przez gminę Bukowno.
Lewobrzeżny dopływ Białej Przemszy, jest jednym z jej najważniejszych dopływów (2,2 m³/s Sztoły[3] względem 4.14 m³/s Białej Przemszy).
- Wikipedia

W połowie grudnia 2021 roku zamknięto kopalnię Olkusz-Pomorzany. Wkrótce potem wyłączone zostały pompy odwadniające wyrobiska. Tłoczona z nich woda zasilała rzeki Sztołę, Babę i Białą.
Obecnie koryto Sztoły, pięknej rzeki o wręcz górskim charakterze, słynącej z licznych wodnych młynów i malowniczych ruin po nich raz wspaniałej fauny i flory stoi suche...

Katastrofa ekologiczna stała się faktem. Sztoła przestała płynąć. Rzeka straszy pustym korytem

Sztoła przestała płynąć z dnia na dzień. Znikła "górska rzeka".
To konsekwencje wyłączenia pomp odwadniających likwidowanej kopalni Olkusz-Pomorzany.

Stało się to, o czym grupa społeczników i naukowców skupiona wokół Związku Stowarzyszeń "Zielony Ring Przemszy" ostrzegała od miesięcy.

Podkreślali oni, że wyłączenie systemu odwadniania likwidowanej kopalni cynku i ołowiu Olkusz-Pomorzany doprowadzi do katastrofy ekologicznej i społecznej. – Trzy rzeki: Baba, Biała i Sztoła przestaną istnieć. Ekosystem rzeki Białej Przemszy, która w 80 proc. jest zasilana ich wodami, zostanie zniszczony. Zatrute zostaną również ujęcia wody pitnej dla mieszkańców Dąbrowy Górniczej, Zawiercia, Olkusza, Sławkowa, Bukowna, a z czasem także Jaworzna, Sosnowca i kolejnych miast metropolii – mówił Włodzimierz Wieczorek, prezes Zielonego Ringu Przemszy.

Dlaczego rzeka - aby płynąć - musiała być zasilana wodą odpompowywaną z kopalni? - Ta rzeka normalnie płynęła do lat 60. XX wieku, kiedy została osuszona przez działalność kopalń 'Bolesław' i 'Olkusz'. Zachował się jedynie krótki odcinek od źródeł - około 200 metrów. Te szkody były kompensowane do stycznia 2022 roku przez zrzut wód z odwadniania. Kopalnia zabrała wodę i generalnie mniej więcej podobną ilość wód oddawała - wyjaśnia Mariusz Czop, hydrogeolog z krakowskiej AGH, którego opinie naukowe zapowiadały 'katastrofę'. Profesor dodaje, że Sztoła jest określana, jako 'rzeka górska'. - Jest to rzeka wyżynna z racji rzędnej położenia, a z racji prędkości przepływu ma pewne elementy rzeki górskiej - wyjaśnia.


Źródło


Zasięg katastrofy ma daleko dalej idące skutki, gdyż Sztoła stanowiła główny dopływ Białej Przemszy...

Prezentowane niżej zdjęcia wykonała w styczniu 2022 roku moja młodsza siostra, Katarzyna.
Załączniki
Sztoła AD 2021 (1).jpg
Sztoła AD 2021 (1).jpg (91.92 KiB) Przejrzano 4321 razy
Sztoła AD 2021 (4).jpg
Sztoła AD 2021 (4).jpg (95.49 KiB) Przejrzano 4321 razy
Sztoła AD 2021 (3).jpg
Sztoła AD 2021 (3).jpg (92.84 KiB) Przejrzano 4321 razy
Sztoła AD 2021 (2).jpg
Sztoła AD 2021 (2).jpg (94.97 KiB) Przejrzano 4321 razy
Sztoła AD 2021 (6).jpg
Sztoła AD 2021 (6).jpg (80.02 KiB) Przejrzano 4321 razy
Sztoła AD 2021 (5).jpg
Sztoła AD 2021 (5).jpg (95.39 KiB) Przejrzano 4321 razy
Sztoła AD 2021 (9).jpg
Sztoła AD 2021 (9).jpg (88.24 KiB) Przejrzano 4321 razy
Sztoła AD 2021 (8).jpg
Sztoła AD 2021 (8).jpg (96.73 KiB) Przejrzano 4321 razy
Sztoła AD 2021 (7).jpg
Sztoła AD 2021 (7).jpg (71.99 KiB) Przejrzano 4321 razy
Sztoła AD 2021 (10).jpg
Sztoła AD 2021 (10).jpg (91.13 KiB) Przejrzano 4321 razy
Biała Przemsza z dramatycznie niskim stanem wód.jpg
Biała Przemsza z dramatycznie niskim stanem wód.jpg (86.54 KiB) Przejrzano 4321 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 2497
Rejestracja: czwartek 16 kwie 2015, 17:40
Lokalizacja: Słajszewo

Re: Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: Gniewko » poniedziałek 17 sty 2022, 20:12

Nie do uwierzenia wręcz. :?
sporo obserwacji jest poniżej:
http://forumjurajskie.pl/viewtopic.php? ... 27a#p85464
Maciej Rodziewicz

Posty: 2949
Rejestracja: czwartek 19 lut 2015, 23:08

Re: Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: buba » poniedziałek 17 sty 2022, 20:42

Masakrycznie to wygląda! :( Ale czy zatem owa Sztoła była rzeką sztuczną? I zanim powstala kopalnia i jej pompy jej nie bylo?

A czemu ujęcia wody pitnej ulegną zatruciu? Bo tego zwiazku nie bardzo rozumiem.

Posty: 2497
Rejestracja: czwartek 16 kwie 2015, 17:40
Lokalizacja: Słajszewo

Re: Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: Gniewko » poniedziałek 17 sty 2022, 21:02

buba: zadaj to pytanie na FJ. Michał jest hydrogeologiem i dostaniesz precyzyjną informację. Link podesłałem.
PS: Łaziłaś mi ostatnio wokół chałupy ( a propos cynku )
Maciej Rodziewicz

Posty: 1379
Rejestracja: piątek 30 paź 2020, 09:37

Re: Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: smar » poniedziałek 17 sty 2022, 21:40

Hydrologiem nie jestem jak i specjalistą od rzeki Sztoły ale przypomniał mi się artykuł w prasie jaki dawno temu czytałem na temat rzeki Rawy - tej z Katowic. Otóż wypływała sobie ona naturalnie gdzieś na zachód od miasta (było podane w miarę dokładnie skąd ale niestety nie pamiętam). Rozwój kopalń i innego przemysłu spowodował że wody kopalniane i ścieki przemysłowe stały się głównym "źródłem" wody w Rawie.W pewnym momencie "tąpnięcie" w jednej z kopalń w pobliżu naturalnych źródeł doprowadziło do ich zaniku ale... Rawa płynęła sobie w najlepsze już w zasadzie jako ściek pozbawiony naturalnych źródeł bo trudno za takowe było uznać jakiś osadnik z którego brała początek.
Myślę że ze Sztołą było bardzo podobnie tylko że w jej przypadku nie zrzucano do niej ścieków a w miarę czyste wody z odwadniania kopalni stały się głównym źródłem jej zasilania. A wcześniej rozwój tej kopalni spowodował obniżenie poziomu wód gruntowych na tyle że jej naturalne źródła wyschły (zresztą poziom wód gruntowych obniża się systematycznie prawie wszędzie i bez kopalni co spowodowało już zanik wielu źródeł a przynajmniej ich obniżenie).
Niestety nie jestem w stanie wymyśleć teorii dlaczego doprowadzi to do zatrucia ujęć wody pitnej a to dlatego że hydrolodzy którzy mieliby to wyjaśnić uważają że budowa w okolicy nowej kopalni doprowadzi do... zatrucia takich ujęć. Więc jeśli likwidacja jednej kopalni cynku i ołowiu spowoduje ich zatrucie a otwarcie innej kopalni cynku i ołowiu spowoduje... również ich zatrucie to tu moje zdolności pojmowania się kończą :mrgreen:

Posty: 2497
Rejestracja: czwartek 16 kwie 2015, 17:40
Lokalizacja: Słajszewo

Re: Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: Gniewko » poniedziałek 17 sty 2022, 22:10

Pierwotne żródła Sztoły tkwiły pod Żuradą. Pierwotne, bo w miarę budowy systemów kanalizacyjnych uległy obniżeniu ( tak jest na całej Jurze). Jedyny kłopot, że górny bieg Sztoły przejęla kopalnia. Tak długo jak funkcjonowała woda przepływała przez nią. Woda z głębinowej zmieni się w zaskórną. Ot wyjasnienie zagadki. :twisted:
Maciej Rodziewicz

Generał Admin
Posty: 2038
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: kusmanek » wtorek 18 sty 2022, 09:59

Podobnie jest ze źródłami Białej. Dawniej znajdowały się po południowej stronie Pustyni Błędowskiej, w okolicach Bielnego Stawu. Niestety, zanikły w wyniku obniżenia zwierciadła wód gruntowych, związanego w wydobyciem rud cynku i ołowiu. Po odcinku od dawnej osady Biała do źródeł pozostało puste koryto i wyschnięty staw. Do tej pory rzeka zasilana była wodą odpompowaną z kopalni, doprowadzoną kanałem Dąbrówka. Łączy się on z Białą w okolicy Lasek.
Born to make history

Posty: 2949
Rejestracja: czwartek 19 lut 2015, 23:08

Re: Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: buba » wtorek 18 sty 2022, 10:25

Gniewko pisze:
PS: Łaziłaś mi ostatnio wokół chałupy ( a propos cynku )


Ojoj! Gdzie??? :shock:

Posty: 27828
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: Karolina Kot » środa 19 sty 2022, 17:48

Biała Przemsza w Sosnowcu też traci wodę. "Będzie jeszcze gorzej"

Biała Przemsza w Sosnowcu też odczuwa skutki wyłączenia pomp odwadniających likwidowanej kopalni Olkusz-Pomorzany.
Radni Sosnowca szykują apel ws. ochrony cennego ekosystemu.

O tym, że Białą Przemszę dotkną skutki likwidacji kopalni cynku i ołowiu w Bukownie, społecznicy alarmowali od wielu miesięcy. Petycja w tej sprawie trafiła do sosnowieckich radnych jeszcze przed wakacjami minionego roku i „została przyjęta do wiadomości".
Włodzimierz Wieczorek ostrzegał, że brak wody dotknie też Białą Przemszę

Słowa Włodzimierza Wieczorka, prezesa Zielonego Ringu Przemszy, stowarzyszenia, które promuje naturę, rekreację i turystykę kajakową w zlewniach rzeki Biała Przemsza, nie były wtedy traktowane przez wszystkich poważnie.

Wieczorek ostrzegał: – Wyłączenie systemu odwadniania likwidowanej kopalni cynku i ołowiu Olkusz-Pomorzany doprowadzi do katastrofy ekologicznej i społecznej. Trzy rzeki: Baba, Biała i Sztoła przestaną istnieć. Ekosystem rzeki Białej Przemszy, która w 80 proc. jest zasilana ich wodami, zostanie zniszczony. Zatrute zostaną również ujęcia wody pitnej dla mieszkańców Dąbrowy Górniczej, Zawiercia, Olkusza, Sławkowa, Bukowna, a z czasem także Jaworzna, Sosnowca i kolejnych miast metropolii.

7 stycznia opublikowaliśmy tekst pod tytułem „Katastrofa ekologiczna stała się faktem. Sztoła przestała płynąć. Rzeka straszy pustym korytem". Mieszkańcy ubolewali i dokumentowali na zdjęciach zdewastowany ekosystem. Informowaliśmy, że ucierpią rośliny i zwierzęta. Bobry zaczęły dla siebie szukać nowych miejsc do bytowania. Przeniosły się w stronę Sosnowca – m.in. w okolice Trójkąta Trzech Cesarzy.

Tyle że Biała Przemsza też zaczyna odczuwać ubytki wody. „Zielony Ring Przemszy" opublikował zdjęcia z Maczek Starych, które dokumentują zmiany. – Te są już zauważalne, a będzie jeszcze gorzej – mówi Wieczorek, który ostrzegał, że oznacza to koniec spływów kajakowych w Sosnowcu.
Sosnowiec. Radni przygotują apel ws. ochrony rzek

Włodzimierz Wieczorek zarzucił opieszałość w tej sprawie władzom Sosnowca. „(...) brak empatii dla ludzi i przyrody wśród urzędników jest powszechny. W parze idzie arogancja i ignorancja. Tak więc w państwie polskim, mamy Państwo Urzędników z coraz większymi praktycznymi uprawnieniami. A wszystko to nasza wina!" – napisał na łamach portalu Sosnowiec Online.

Podczas ostatniego posiedzenia Komisji Skarg, Wniosków i Petycji radni wrócili do „Rozpatrzenia petycji z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie uratowania trzech rzek: Sztoły, Białej i Baby".

Wyjaśniono też, że miasto skierowało pismo do Anny Moskwy, minister klimatu i środowiska, które dotyczyło tego tematu. Odpowiedź jeszcze do urzędu miasta nie dotarła.

Kamil Wnuk, radny Wspólnie dla Sosnowca, podkreślał, że błędem jest uważanie, że ten temat bezpośrednio nie dotyczy miasta. – Te rejony to zielone płuca. Miejsca do rekreacji, gdzie spędzamy czas z najbliższymi. Jeździmy na rowerach, spływamy kajakami. To fauna i flora. Fantastyczne miejsce i mikroklimat dla Sosnowca. Musimy się tym zająć. Nie mamy możliwości prawnych, żeby zatrzymać ten proces. Możemy jednak zaangażować naszych parlamentarzystów – mówił radny, który zadeklarował, że przygotuje apel w tej sprawie. Ten ma zostać odczytany podczas najbliższej sesji rady miejskiej.

Kamilowi Wnukowi chce w tym pomóc radny Grzegorz Mentel, który dodał, że Mateusz Bochenek, poseł KO z Sosnowca, próbuje już interweniować ws. ochrony rzek.
ZGH Bukowno szacuje, że roczny koszt odpompowania wody to 100 mln złotych

Przypomnijmy, że odwadnianie kopalń było w przeszłości konieczne, żeby uzyskać dostęp do złóż rud metali. Teraz złoża rud cynku i ołowiu się wyczerpały.

Bogusław Ochab, prezes Zakładów Górniczo-Hutniczych „Bolesław" w Bukownie, do których należy likwidowana kopalnia, odpowiadał, że proces przebiega zgodnie z prawem i za zgodą instytucji, które go nadzorują. Jego zdaniem nie ma ani ekonomicznego, ani technicznego sensu, żeby nadal zasilać wodą z kopalni trzy rzeki: Sztołę, Białą i Babę. Podkreśla, że odpompowanie 230–350 m sześc. wody na minutę kosztuje rocznie 100 mln zł. – W obecnej sytuacji nie stać nas na taki wydatek. Bylibyśmy pierwszą kopalnią na świecie, która miałaby wydać 100 mln zł rocznie po to, żeby rzeki mogły płynąć – zaznacza prezes.


Wojciech Todur
19 stycznia 2022
sosnowiec.wyborcza.pl
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 1326
Rejestracja: niedziela 25 mar 2018, 18:19

Re: Sztoła - rzeka, której nie ma

Postautor: RUBEX » czwartek 17 lut 2022, 22:19

buba pisze:Masakrycznie to wygląda! :( Ale czy zatem owa Sztoła była rzeką sztuczną? I zanim powstala kopalnia i jej pompy jej nie bylo?

A czemu ujęcia wody pitnej ulegną zatruciu? Bo tego zwiazku nie bardzo rozumiem.


Sztoła jak najbardziej płynęła kiedyś naturalnie, natomiast w skutek przeobrażeń okolicznego terenu, eksploatacji okolicznych kopalni oraz piaskowni stała sie rzeką zasilaną głównie z rzeki Baby płynącej z Olkusza (która przed skanalizowaniem do Bukowna nawet nie dopływała, niknąc w piaskach dawnej pustyni starczynowskiej), a co za tym idzie wód wypompowywanych z kopalni. Dziś z Baby dopływają niewielkie ilości wody, biorące się po częśći z oczyszczalni i kolektorów burzowych, a po części ze strumienia Witeradówka (który najpewniej też zacznie zanikać, bo buduje się na nim nowe ujęcie wody).
Gniewko pisze:Pierwotne żródła Sztoły tkwiły pod Żuradą. Pierwotne, bo w miarę budowy systemów kanalizacyjnych uległy obniżeniu ( tak jest na całej Jurze). Jedyny kłopot, że górny bieg Sztoły przejęla kopalnia. Tak długo jak funkcjonowała woda przepływała przez nią. Woda z głębinowej zmieni się w zaskórną. Ot wyjasnienie zagadki.

Stare źródło sztoły płynie malowniczo w niezmienionej formie, jednak od mniej więcej dekady zanika pomiędzy leśnymi osadami Polis i Podpolis. Mamy zresztą opisane na forum kilka młynów znad tego koryta, a także zalew Leśny Dwór, utworzony właśnie na oryginalnej odnodze Sztoły.

Czas na porównanie obrazowe. Na zdjęciu najbardziej znana skarpa przy ul. Mostowej w Bukownie kilka tygodni przed, i w pierwszych dniach po wyłączeniu pomp:
IMG_6847.JPG
IMG_6847.JPG (297.46 KiB) Przejrzano 3883 razy

IMG_6848.jpg
IMG_6848.jpg (294.92 KiB) Przejrzano 3883 razy
"Droga na sam szczyt, a tam nie ma nic - tylko ślady po pokoleniach..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Hydrogeologia”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość