Stolec - mogiła z czasów II Wojny Światowej

[Karolina Kot]

We wsi Stolec (Stolz) pod Ząbkowicami Śląskimi, w zagajniku rozciągającym się wzdłuż potoku Grabnik, na północ od szosy Ząbkowice - Ziębice, znajdują się leśne mogiły, oznaczone pięcioma krzyżami.
Mieli w nich spoczywać żołnierze niemieccy, prawdopodobnie rozstrzelani w roku 1945 za dezercję.
Groby odnowiono i oznaczono w roku 1998 dzięki staraniom lokalnego koła PTTK. Nie znalazłam ich jak dotąd na żadnych mapach i nie miałam o nich pojęcia, do chwili, kiedy w czerwcu 2020 roku Pracownia Badań Historycznych i Archeologicznych "Pomost" rozpoczęła poszukiwania pochowanych w tym miejscu szczątków ludzkich.
Jak się okazało - bezskutecznie.

Co poszło nie tak? Błędna lokalizacja mogiły? Wcześniejsza ekshumacja, o której nie wiedziano?
Pojawiły się także teorie o skremowaniu zwłok celem zatarcia śladów zbrodni.
Prawdy nie poznamy już chyba nigdy.

Archeolodzy prowadzili prace sondażowe w pobliżu Stolca. Szukali mogił z czasów wojny

8 czerwca przedstawiciele Pracowni Badań Historycznych i Archeologicznych „Pomost” wykonywali prace sondażowe w pobliżu Stolca.

Celem działań podejmowanych przez „Pomost” jest poszukiwanie mogił z czasów wojny. Wraz z upływającym czasem zacierają się ślady mogił z okresu II wojny światowej. Odchodzą od nas ostatni świadkowie, a wraz z nimi zanika pamięć o tragicznych wydarzeniach sprzed ponad 70 lat. Pracownia „Pomost” prowadzi poszukiwania i ekshumacje szczątków niemieckich ofiar II wojny światowej. Prace te, poprzez przywracanie świadectw wojennego okrucieństwa, przyczyniają się do budowania pokoju między narodami. Odkrywanie tożsamości poległych jest również niezwykle ważne dla rodzin, które od dziesięcioleci oczekują na jakiekolwiek wiadomości o losach swoich krewnych. Pracownia „Pomost” realizuje swoje zadania na zlecenie polsko-niemieckiej Fundacji Pamięć oraz Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi. Działalność ta na terenie Polski podlega bezpośrednio Instytutowi Pamięci Narodowej.

8 czerwca przedstawiciele pracowni przeprowadzili prace sondażowe w pobliżu Stolca, a dokładniej w dolinie Grabnika (miejscowy potok), w pobliżu szosy prowadzącej do Ząbkowic Śląskich. - Znajduje się tam pięć oznaczonych krzyżami bezimiennych wojennych grobów. Mogiły te zostały odnowione w 1998 roku staraniem członków PTTK z Ząbkowic Śląskich. Według relacji okolicznych mieszkańców w miejscu tym pochowano żołnierzy niemieckich rozstrzelanych w 1945 roku za dezercję lub defetyzm. Mimo wykonania szeregu wykopów sondażowych grobów nie udało się jednak odnaleźć. Bezpośrednio przed krzyżami zlokalizowaliśmy jedynie trzy niewielkie głębokie wkopy (prawdopodobnie o charakterze rabunkowym) - relacjonują przedstawiciele stowarzyszenia.

Źródło: zabkowice.express-miejski.pl

Na miejscu badań zjawiłam się tydzień później. Tak to wygląda obecnie. Warto zwrócić uwagę na kapliczkę na drzewie oraz na typowo "grobową" roślinność: bluszcz i barwinek.
Lokalizacja

[Karolina Kot]

I jeszcze jedno.

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że po wojnie przy skrzyżowaniu dróg Stolec-Ząbkowice Śląskie - Strąkowa (nieopodal boiska) odkryto dziewięć zwłok ludzi niezidentyfikowanych, pomordowanych przez rozstrzelanie i wrzuconych do studni.
Są przypuszczenia, że pomordowani to jeńcy wojenni Jugosławianie lub Francuzi, a mordu mieli dokonać Niemcy w ostatnim okresie wojny.

Źródło: zabkowice.express-miejski.pl

[Karolina Kot]

Jak ja już wpadnę na jakiś "genialny pomysł", to aż strach się bać.

Wymyśliłam sobie, że wybiorę się na spacer do doliny Grabnika po zmroku, konkretnie w same Zaduszki (a jak!), żeby zapalić znicz na domniemanej mogile. Uznałam bowiem, że być może "Pomost" nie trafił po prostu w swych poszukiwaniach na właściwe miejsce. Może zawiodła pamięć ludzka i po latach przesunięto lokalizację krzyży o kilka metrów i to już wystarczyło?
A to by oznaczało, że żołnierze cały czas gdzieś tam leżą.

Oczywiście zapomniałam o latarce. O lokalizacji też. Na szczęście miałam przy sobie mój porozbijany telefon, którym sobie świeciłam, żeby przypadkowo nie utopić się w błocie.
Troszkę błądziłam po ciemnicy nad brzegiem potoku, ufajdawszy się przy tym niemiłosiernie, ale w końcu trafiłam. Z mroku wyłoniły się krzyże.
Zapaliłam światełko, pomodliłam się za zmarłych.

I muszę Wam powiedzieć, że w tym miejscu najzwyczajniej w świecie straszy. I to tak solidnie.

Najlepsze okazało się jakiś czas później, kiedy znalazłam opis tego mrocznego miejsca w "Ząbkowickich Opowieściach".
Nie tylko ja miałam nad Grabnikiem ciekawe doświadczenia. Wygląda na to, że nam się konkurencja po okolicy szwenda, a konkretnie Dziki Gon.

P.S.
Dobrze, że mi Archimedesa dranie jedne nie podwędzili.