Twarze dąbrowskiej bezpieki - historia Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Dąbrowie Górniczej

Dział przeznaczony dla pisemnych i przekazywanych słownie ciekawych relacji regionalnych
Generał Admin
Posty: 2038
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Twarze dąbrowskiej bezpieki - historia Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Dąbrowie Górniczej

Postautor: kusmanek » wtorek 28 wrz 2021, 21:22

20210926_004301.jpg
Okładka
20210926_004301.jpg (193.69 KiB) Przejrzano 4376 razy

Dąbrowa Górnicza to miasto o pasjonującej historii, w której znajdują się też ciemne karty.
O jednej z nich chciałbym dzisiaj napisać.

Zapewne większość mieszkańców kojarzy przedwojenną willę przy ulicy Dąbrowskiego 3, jak również budynek dawnego półsanatorium Huty Bankowej przy ul. 3 Maja 33.
Niewielu jednak wie, że w przeszłości te dwa budynki były świadkami terroru dwóch totalitaryzmów. W niniejszym wpisie chciałbym przybliżyć historię Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Dąbrowie Górniczej (MUBP).

W nocy, z 26 na 27 stycznia 1945 roku Armia Czerwona wyparła Wojska niemieckie z terenu miasta, wyzwalając region spod okupacji hitlerowskiej. Nie dla wszystkich jednak oznaczało to długo wyczekiwaną wolność. Już 1 lutego w mieście zaczął swoją działalność MUBP, za siedzibę obierając willę przy Dąbrowskiego 3. Budynek wybrano nieprzypadkowo - wcześniej zajmowało go najprawdopodobniej Gestapo, przez co był przystosowany do funkcjonowania urzędu bezpieczeństwa. Obowiazki kierownicze dąbrowskiej bezpieki pełnili wówczas Bronisław Rusinek i Józef Rak. Na stanowisko starszego referenta Sekcji II przydzielony został Zenon Witkowicz, od maja '45 także zastępca kierownika, a od sierpnia kierownik Sekcji Walki z Bandytyzmem.
Jako referenta Sekcji II od lutego do września przydzielono także Kazimierza Małego. Od maja do sierpnia '45 referentem MUBP w DG zostaje Marian Kasprzyk. Na sekretarza MUBP od marca '45 przydzielono Ryszarda Rojewskiego.
Od sierpnia '45  miejsce Raka i Rusinka zajął Serafin Łyczko, wraz z Lucjanem Beredą jako zastępcą.
Łyczko za niemoralną postawę (w charakterystyce szefa WUBP w Katowicach zarzucano mu chorobliwy pociąg do kobiet i alkoholu), zostaje w lutym '46 przeniesiony do Prudnika, następnie do Bielska, po czym - z braku poprawy - dyscyplinarnie zwolniony. Bereda natomiast, od sierpnia przeniesiony do Gliwic, Opola, następnie do Katowic, po czym dyscyplinarnie zwolniony za nadużycia i skazany na 2 lata więzienia.
W okresie od grudnia '45 do kwietnia '46 wartownikiem MUBP w DG był Bernard Suchoń.

20210925_085106.jpg
B. Rusinek
20210925_085106.jpg (11.47 KiB) Przejrzano 4376 razy

20210925_085209.jpg
J. Rak
20210925_085209.jpg (14.34 KiB) Przejrzano 4376 razy

20210925_084900.jpg
Z. Witkowicz
20210925_084900.jpg (11.09 KiB) Przejrzano 4376 razy

20210925_085240.jpg
K. Mały
20210925_085240.jpg (12.2 KiB) Przejrzano 4376 razy

20210925_085137.jpg
R. Rojewski
20210925_085137.jpg (11.94 KiB) Przejrzano 4376 razy

20210925_085333.jpg
L. Bereda
20210925_085333.jpg (12.23 KiB) Przejrzano 4376 razy

20210925_085000.jpg
B. Suchoń
20210925_085000.jpg (12.86 KiB) Przejrzano 4376 razy

W 1946 roku zmieniła się siedziba MUBP w Dąbrowie Górniczej. Obrano w tym celu budynek przy ul. 3 Maja 33, zajmowany uprzednio przez Armię Czerwoną, a w trakcie wojny będący siedzibą Schutzpolizei-Abschnittskommando II Dombrowa - niemieckiej Policji Ochronnej (prewencyjnej).

Początkiem 1946 roku kierownictwo objął Jan Przybylski. Od lutego jako zastępca towarzyszył mu Euzebiusz Siudak. Witkowicz awansował w tym czasie na stanowisko starszego referenta Referatu I, a od marca Referatu V, zaraz po tym przeniesiony do Będzina. Od lutego do MUBP w Dąbrowie Górniczej przybywa z Sosnowca Czesław Tomalak, pełniąc obowiązki starszego oficera śledczego do połowy sierpnia. W kwietniu szeregi dąbrowskiej bezpieki uzupełnienia Zbigniew Ciszek - przydzielony na stanowisko młodszego referenta Referatu IV, od połowy lipca przeniesiony do Cieszyna.
Historia Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Dąbrowie Górniczej kończy się wraz z nadejściem 1947 roku - wówczas został on wcielony w struktury Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego na miasto i powiat Będzin.

20210925_085036.jpg
E. Siudak
20210925_085036.jpg (11 KiB) Przejrzano 4376 razy

20210925_084930.jpg
Cz. Tomalak
20210925_084930.jpg (11.64 KiB) Przejrzano 4376 razy

20210925_085308.jpg
Z. Ciszek
20210925_085308.jpg (11.72 KiB) Przejrzano 4376 razy

Nie udało mi się dotrzeć do informacji o ofiarach dąbrowskiej bezpieki. Istnieją jednak przekazy, według których piwnice budynku przy ul. Dąbrowskiego 5 przekształcono w areszt i katownię. Cele wyposażono w drzwi z wizjerami, a po wyprowadzce stamtąd MO na ścianach miały znajdować się ślady krwi, które późniejszy mieszkańcy byli w stanie zamalować tylko tzw. "lamperią".
Wykaz kadry kierowniczej MUBP
20210928_181014.jpg
Tabela
20210928_181014.jpg (95.66 KiB) Przejrzano 4376 razy

Wszystkie informacje personalne oraz zdjęcia pochodzą z wydanej przez IPN książki "Kadra bezpieki 1945–1990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczeństwa w województwach śląskim/katowickim, bielskim i częstochowskim".
Born to make history

Posty: 27835
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Twarze dąbrowskiej bezpieki - historia Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Dąbrowie Górniczej

Postautor: Karolina Kot » czwartek 30 wrz 2021, 06:51

Tak wygląda willa przy ulicy Henryka Dąbrowskiego 3.
Co ciekawe, zachowały się na jej elewacji strzałki LSR z okresu II Wojny Światowej. Niemcy malowali na elewacjach celem oznaczenia schronów przeciwlotniczych, na które przekształcono piwnice.
Być może już w czasach okupacji mieścił się tu jakiś ważny urząd i stąd tego typu oznaczenia, bardzo rzadkie na terenie Zagłębia Dąbrowskiego.
Załączniki
Ulica Henryka Dąbrowskiego 3 (1).jpeg
Ulica Henryka Dąbrowskiego 3 (1).jpeg (67.33 KiB) Przejrzano 4332 razy
Ulica Henryka Dąbrowskiego 3 (2).jpeg
Ulica Henryka Dąbrowskiego 3 (2).jpeg (75.85 KiB) Przejrzano 4332 razy
Ulica Henryka Dąbrowskiego 3 (3).jpeg
Ulica Henryka Dąbrowskiego 3 (3).jpeg (132 KiB) Przejrzano 4332 razy
Ulica Henryka Dąbrowskiego 3 (4).jpeg
Ulica Henryka Dąbrowskiego 3 (4).jpeg (74.62 KiB) Przejrzano 4332 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27835
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Twarze dąbrowskiej bezpieki - historia Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Dąbrowie Górniczej

Postautor: Karolina Kot » czwartek 30 wrz 2021, 06:52

W sąsiedztwie znajdziemy modernistyczną kamieniczkę, pochodzącą z okresu międzywojennego. Nosi ona obecnie adres Henryka Dąbrowskiego 5.
Po wojnie, aż do lat 50. XX wieku, budynek ten był siedzibą Milicji Obywatelskiej. Prawdodpobnie tu także mieścił się areszt.

Zdjęcia zostały wykonane we wrześniu 2021 roku.
Ich autorem jest Andrzej "FALA" Wilewski.
Załączniki
Ulica Henryka Dąbrowskiego 5 (1).jpeg
Ulica Henryka Dąbrowskiego 5 (1).jpeg (52.31 KiB) Przejrzano 4331 razy
Ulica Henryka Dąbrowskiego 5 (2).jpeg
Ulica Henryka Dąbrowskiego 5 (2).jpeg (117.1 KiB) Przejrzano 4331 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Generał Admin
Posty: 2038
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Twarze dąbrowskiej bezpieki - historia Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Dąbrowie Górniczej

Postautor: kusmanek » czwartek 30 wrz 2021, 11:55

Mała errata: areszt mieścił się przy Dąbrowskiego 5, tam w piwnicy znajdowały się cele i ślady krwi. Podczas II wojny światowej pod tym adresem (wówczas Verbindungsweg 5) swoją siedzibę miał dowódca rewiru kapitan Schutzpolizei Paul Degenhardt.
polizei.jpg
polizei.jpg (71.99 KiB) Przejrzano 4322 razy

Po wojnie mieścił się tam komisariat Milicji Obywatelskiej, w latach '50 przeniesiony do tzw. Pałacyku Dezona przy ul. Sobieskiego 2.
Born to make history


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Historyczne opowieści, miejscowe przekazy oraz legendy”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 3 gości

 

 

cron