- Okładka
- 20210926_004301.jpg (193.69 KiB) Przejrzano 4469 razy
Dąbrowa Górnicza to miasto o pasjonującej historii, w której znajdują się też ciemne karty.
O jednej z nich chciałbym dzisiaj napisać.
Zapewne większość mieszkańców kojarzy przedwojenną willę przy ulicy Dąbrowskiego 3, jak również budynek dawnego półsanatorium Huty Bankowej przy ul. 3 Maja 33.
Niewielu jednak wie, że w przeszłości te dwa budynki były świadkami terroru dwóch totalitaryzmów. W niniejszym wpisie chciałbym przybliżyć historię Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Dąbrowie Górniczej (MUBP).
W nocy, z 26 na 27 stycznia 1945 roku Armia Czerwona wyparła Wojska niemieckie z terenu miasta, wyzwalając region spod okupacji hitlerowskiej. Nie dla wszystkich jednak oznaczało to długo wyczekiwaną wolność. Już 1 lutego w mieście zaczął swoją działalność MUBP, za siedzibę obierając willę przy Dąbrowskiego 3. Budynek wybrano nieprzypadkowo - wcześniej zajmowało go najprawdopodobniej Gestapo, przez co był przystosowany do funkcjonowania urzędu bezpieczeństwa. Obowiazki kierownicze dąbrowskiej bezpieki pełnili wówczas Bronisław Rusinek i Józef Rak. Na stanowisko starszego referenta Sekcji II przydzielony został Zenon Witkowicz, od maja '45 także zastępca kierownika, a od sierpnia kierownik Sekcji Walki z Bandytyzmem.
Jako referenta Sekcji II od lutego do września przydzielono także Kazimierza Małego. Od maja do sierpnia '45 referentem MUBP w DG zostaje Marian Kasprzyk. Na sekretarza MUBP od marca '45 przydzielono Ryszarda Rojewskiego.
Od sierpnia '45 miejsce Raka i Rusinka zajął Serafin Łyczko, wraz z Lucjanem Beredą jako zastępcą.
Łyczko za niemoralną postawę (w charakterystyce szefa WUBP w Katowicach zarzucano mu chorobliwy pociąg do kobiet i alkoholu), zostaje w lutym '46 przeniesiony do Prudnika, następnie do Bielska, po czym - z braku poprawy - dyscyplinarnie zwolniony. Bereda natomiast, od sierpnia przeniesiony do Gliwic, Opola, następnie do Katowic, po czym dyscyplinarnie zwolniony za nadużycia i skazany na 2 lata więzienia.
W okresie od grudnia '45 do kwietnia '46 wartownikiem MUBP w DG był Bernard Suchoń.
- B. Rusinek
- 20210925_085106.jpg (11.47 KiB) Przejrzano 4469 razy
- J. Rak
- 20210925_085209.jpg (14.34 KiB) Przejrzano 4469 razy
- Z. Witkowicz
- 20210925_084900.jpg (11.09 KiB) Przejrzano 4469 razy
- K. Mały
- 20210925_085240.jpg (12.2 KiB) Przejrzano 4469 razy
- R. Rojewski
- 20210925_085137.jpg (11.94 KiB) Przejrzano 4469 razy
- L. Bereda
- 20210925_085333.jpg (12.23 KiB) Przejrzano 4469 razy
- B. Suchoń
- 20210925_085000.jpg (12.86 KiB) Przejrzano 4469 razy
W 1946 roku zmieniła się siedziba MUBP w Dąbrowie Górniczej. Obrano w tym celu budynek przy ul. 3 Maja 33, zajmowany uprzednio przez Armię Czerwoną, a w trakcie wojny będący siedzibą Schutzpolizei-Abschnittskommando II Dombrowa - niemieckiej Policji Ochronnej (prewencyjnej).
Początkiem 1946 roku kierownictwo objął Jan Przybylski. Od lutego jako zastępca towarzyszył mu Euzebiusz Siudak. Witkowicz awansował w tym czasie na stanowisko starszego referenta Referatu I, a od marca Referatu V, zaraz po tym przeniesiony do Będzina. Od lutego do MUBP w Dąbrowie Górniczej przybywa z Sosnowca Czesław Tomalak, pełniąc obowiązki starszego oficera śledczego do połowy sierpnia. W kwietniu szeregi dąbrowskiej bezpieki uzupełnienia Zbigniew Ciszek - przydzielony na stanowisko młodszego referenta Referatu IV, od połowy lipca przeniesiony do Cieszyna.
Historia Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Dąbrowie Górniczej kończy się wraz z nadejściem 1947 roku - wówczas został on wcielony w struktury Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego na miasto i powiat Będzin.
- E. Siudak
- 20210925_085036.jpg (11 KiB) Przejrzano 4469 razy
- Cz. Tomalak
- 20210925_084930.jpg (11.64 KiB) Przejrzano 4469 razy
- Z. Ciszek
- 20210925_085308.jpg (11.72 KiB) Przejrzano 4469 razy
Nie udało mi się dotrzeć do informacji o ofiarach dąbrowskiej bezpieki. Istnieją jednak przekazy, według których piwnice budynku przy ul. Dąbrowskiego 5 przekształcono w areszt i katownię. Cele wyposażono w drzwi z wizjerami, a po wyprowadzce stamtąd MO na ścianach miały znajdować się ślady krwi, które późniejszy mieszkańcy byli w stanie zamalować tylko tzw. "lamperią".
Wykaz kadry kierowniczej MUBP
- Tabela
- 20210928_181014.jpg (95.66 KiB) Przejrzano 4469 razy
Wszystkie informacje personalne oraz zdjęcia pochodzą z wydanej przez IPN książki
"Kadra bezpieki 1945–1990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczeństwa w województwach śląskim/katowickim, bielskim i częstochowskim".