Fortyfikacja ta została założona w wieku XI na naturalnie obronnej terasie Narwi, tworzącej w tym miejscu obszerny cypel, odcięty od zaplecza głębokimi jarami.
Gród założono w miejscu niezwykle ważnym pod względem strategicznym - na szlaku prowadzącym z Mazowsza na Ruś.
Był położony zaledwie pół kilometra od ujścia Bugu do Narwi i strzegł przeprawy przez rzekę.
Funkcjonował do XIII wieku
Badania archeologiczne, prowadzone w obrębie zabytku, potwierdziły ogromne znaczenie tego miejsca w przeszłości. Bardzo ciekawie przedstawiają się wyniki prac prowadzonych w obrębie średniowiecznego cmentarza oraz niezachowanej do dziś, XVII - wiecznej kaplicy pod wezwaniem św. Barbary, od której wzięła się nazwa całego wzgórza.
Pierwsze badania powierzchniowe na grodzisku przeprowadził Z. Rajewski w roku 1961. Badania wykopaliskowe trwały w latach 1962-1966 pod kierownictwem B. Zawadzkiej-Antosik z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. W roku 1992 grodzisko zarejestrowano w programie badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski.
Dwa wykopy przecięły grodzisko wzdłuż osi północ - południe i wschód - zachód. Archeolodzy uchwycili trzy fazy konstrukcji wału obronnego. W pierwszej wzniesiono wał z piasku wzmocnionego warstwą drewnianych bali. Wał ten został zniszczony przez pożar. Jego pozostałości miały szerokość 5,5 metra. Z tego samego okresu pochodzi warstwa kulturowa, czyli warstwa ziemi z okresu funkcjonowania grodu, uchwycona fragmentarycznie we wnętrzu grodu. Osadnictwo tej fazy było krótkotrwałe. Po niej nastąpiła, czytelna w nawarstwieniach, przerwa w użytkowaniu grodu. Drugi wał stanął w miejscu starszych umocnień. Był on najmniej czytelny, ponieważ zniwelowano go w trakcie budowy wału z fazy trzeciej. Szerokość drugiego wału w momencie odkrycia wynosiła 7-8 metrów. On także uległ zniszczeniu przez pożar. Archeolodzy nie znaleźli nawarstwień związanych z tą fazą użytkowania grodu. Trzeci wał wzniesiono w konstrukcji przekładkowej, czyli z bierwion układanych w kolejnych warstwach wzdłuż i poprzecznie do osi umocnień, przesypanych piaskiem. W czasie budowy zniszczono nawarstwienia odpowiadające drugiej i częściowo pierwszej fazie osadniczej, ponieważ obniżono poziom gruntu wewnątrz grodu, czyli na majdanie. Archeolodzy natrafili tu na jamy magazynowe, ślady po słupach stojących tu niegdyś budynków, palenisko i spalone belki. Znaleziono ziarna pszenicy i żyta oraz groch - pozostałości roślin uprawianych przez dawnych mieszkańców Serocka. Znaleziska haczyków do wędek i obciążników do sieci rybackich świadczyły o rozwiniętym rybołówstwie. Dzięki analizie znalezionych przez archeologów łusek i ości wiemy, że łowiono jesiotry, klenie, szczupaki, okonie, leszcze, karpie i płocie. Pozostałe znaleziska to m.in. fragmenty naczyń glinianych, przęśliki, grzebienie, noże, krzesiwa, kabłąki do wiader, ostrogi i groty strzał, a także monety: denar krzyżowy i arabski dirhem z otworkiem do zawieszania.
W obrębie grodziska odkryto także późniejsze cmentarzysko szkieletowe, na którym odsłonięto dziewięć pochówków. Trzy z nich należały do płodów, trzy do noworodków lub niemowląt. Na szczególną uwagę zasługuje dobrze zachowany pochówek pięciomiesięcznego płodu w glinianym naczyniu odwróconym do góry dnem, znaleziony ok. 15 m na zachód od pozostałych. W profilu wykopu nie zaobserwowano śladów wkopu pochówku, co wskazuje na to, że jest on starszy od wybudowanej na grodzisku w XVII wieku kaplicy i młodszy od zalegających niżej wczesnośredniowiecznych warstw kulturowych. Forma oraz technika produkcji naczynia, w którym znajdował się pochówek, pozwalają określić jego chronologię na 2 połowę XV do początków XVI wieku, najpewniej zaś na przełom XV/XVI wieku. W części wschodniej grodziska odkryto pozostałości fundamentów XVII-wiecznej kaplicy pod wezwaniem św. Barbary. Była to jednonawowa kaplica z absydą. Zachowany mur miał wysokość ok. 45 cm. Zbudowano go z kamieni i ułamków cegieł łączonych zaprawą wapienną. Kaplicy nie towarzyszyły zabytki archeologiczne. Na podstawie źródeł pisanych (patrz: Dzieje stanowiska) datuje się ją na XVII wiek.
zabytek.pl
Obecnie grodzisko jest bardzo zadbane: posiada tablice informacyjną, oświetlenie, wygodne schodki wiodące na majdan, jest także zaopatrzone w rekonstrukcję pod postacią ładnie wykonanej makiety. Stanowi ciekawą i chętnie odwiedzaną przez turystów atrakcję turystyczną, a także doskonały punkt widokowy.
Zdjęcia wykonałam w kwietniu 2019 roku, urwawszy się na dwie godziny z konferencji (na szczęście nikt się nie zorientował).
Lokalizacja
