Katowice - KWK "Wujek"

[Karolina Kot]

Historia kopalni "Wujek" sięga odległych czasów. Pola górnicze na tym terenie powstały bardzo wcześnie, węgiel wybierano bowiem tutaj już pod koniec XVI wieku. Początkowo budowano liczne, niewielkie i płytkie kopalnie, o maksymalnej głębokości wynoszącej 25 metrów.
Obecna kopalnia powstała z połączenia sześciu mniejszych zakładów górniczych: "Wujek", "Bonin", "Beata", "Albert", "Praeservativ" oraz "Wiktor".
Umowa, podpisana we Wrocławiu dnia 4 marca 1899 roku, łączyła je wszystkie w jedną dużą kopalnię, której nadano nazwę "Oheim" (czyli, po polsku: "Wujek").
W lutym 1904 kopalnię "Oheim" zarejestrowano w Sądzie Powiatowym w Katowicach.

Drążenie pierwszego szybu rozpoczęło się już w 1899 roku, czyli praktycznie natychmiast po powstaniu zakładu. Pierwsze tony węgla ujrzały światło dzienne dnia 7 listopada 1900. Kopalnia rozwijała się bardzo szybko. Chociaż była dopiero na etapie rozruchu, już w roku 1905 dała ponad 154 tysięcy ton węgla. Wzrastała liczba zatrudnionych pracowników, kopalnia wykupywała dla nich mieszkania oraz budowała nowe domy.

W czasie I Wojny Światowej w kopalni pracowali jeńcy wojenni, którzy zamieszkiwali w budynkach, znajdujących się nieopodal stacji kolejowej Brynów.

Po wojnie, w roku 1922, przemianowano nazwę kopalni z niemieckiej, na polską. Odtąd nazywała się ona "Wujek". W pierwszych latach 30-tych XX wieku kopalnia przeszła okres kryzysu, z którego wyszła w latach 1937-38. Wydobycie wyniosło wówczas aż 4800-4900 ton na dobę. W zakładzie obowiązywał ośmiogodzinny dzień pracy. Obok kopalni stacjonowała stacja ratownicza.

Podczas II Wojny Światowej w kopalni ponownie zatrudniono jeńców wojennych.
Zapanowała wówczas eksploatacja rabunkowa, ilość ton węgla, które miały zostać wydobyte, narzucano odgórnie, nie licząc się z realiami.

Podobna polityka wydobycia panowała w czasach PRL-u. Do pracy włączono tzw "kombajny węglowe", które w nieekonomiczny i rabunkowy sposób pozwalały na wydobycie rekordowych ilości urobku.
Nic dziwnego, że w roku 1970 wydobycie węgla wynosiło 2089040 ton, a w 1979 roku – 3882850 ton rocznie.
1 stycznia 2005 do "Wujka" została przyłączona kopalnia "Śląsk".

Zdjęcia wykonałam - przypadkowo - w dniu 13 grudnia 2010 roku.
Ale podobno przypadków nie ma.

[Karolina Kot]

Pacyfikacja kopalni "Wujek", do której doszło dnia 16 grudnia 1981 roku, była chyba największą tragedią, jaka wydarzyła się podczas stanu wojennego.
Po wprowadzeniu stanu wojennego, na wieść o zatrzymaniu szefa zakładowej Solidarności, Jana Ludwiczaka, rozpoczął się w kopalni strajk, w którym wzięło udział ponad trzy tysiące górników.

"Około pierwszej po północy mieszkańcy osiedla przy ulicy Mikołowskiej i Wincentego Pola zostali obudzeni hałasem, jaki powstał wokół jednego z bloków. Z otoczonego przez milicjantów i milicyjne samochody domu wyprowadzono – a właściwie wywleczono – Jana Ludwiczaka, przewodniczącego kopalnianej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”.
Adam Skwira był jednym z pierwszych, który poszedł do mieszkania swego kolegi. Zastał tam wyrąbane drzwi, przerażoną żonę i dzieci, ślady krwi... To efekt pobicia górników, którzy zaalarmowani przez przewodniczącego wewnątrzkopalnianą linią telefoniczną, przybiegli mu na pomoc. Nikt wtedy nie mógł przypuszczać, że oto zaczęła się operacja wprowadzenia stanu wojennego".

16 grudnia, około godziny dziewiątej rano, na teren kopalni przybył dyrektor Maciej Zaremba i wiceprezydent Katowic, Jerzy Cyran. Towarzyszył im pułkownik Piotr Gębka, zastępca szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego oraz pułkownik Czesław Piekarski.
Górnicy nie pozwolili im jednak na przemówienia, śpiewając hymn.
O godzinie 9.30 z dyrekcji przekazano górnikom polecenie, aby teren kopalni opuściły wszystkie kobiety.

Pół godziny później siły pacyfikacyjne zaczęły zajmować wyznaczone pozycje. Odcięto kopalnię od miasta i o godzinie 11 rozpoczęto akcję "oczyszczania przedpola", czyli rozpędzenia tłumu zgromadzonego przed bramą.

"Godzinę rozpoczęcia operacji wyznaczono na 8.00, a do jej wykonania zaplanowano użycie sił milicyjnych w liczbie 1471 funkcjonariuszy oraz wojskowych w liczbie 760 żołnierzy.
- 678 funkcjonariuszy ZOMO
- 120 funkcjonariuszy KW MO
- 283 funkcjonariuszy ROMO
- 300 funkcjonariuszy ORMO
- 760 żołnierzy, czyli 6 kompanii piechoty i 6 plutonów czołgów, dysponujących 22 czołgami i 44 bojowymi wozami piechoty.
Zadania wojska – jak to określono w trakcie nocnej narady - polegać miały na demonstracji siły, dokonaniu wyłomów w murze ciężkim sprzętem, wykonaniu uderzenia pozornego w rejonie bramy głównej i wsparcie sił milicyjnych wewnątrz kopalni sprzętem ciężkim w celu wykonania wyłomu w barykadach. Ustalono, że żołnierze nie będą wchodzić na teren kopalni, a osłonę czołgów zapewnią oddziały milicyjne".

Czołgi sforsowały kopalniany mur, a oddziały ZOMO wkroczyły na teren zakładu. Górnicy byli ostrzeliwani środkami chemicznymi i polewani wodą. Gdy do akcji wprowadzony został pluton specjalny ZOMO, padły strzały. Na miejscu zginęło 6 górników, jeden z rannych umarł kilka godzin po operacji, a dwóch kolejnych na początku stycznia 1982 roku.
Ofiarami byli: Jan Stawisiński, Joachim Gnida, Józef Czekalski, Krzysztof Giza, Ryszard Gzik, Bogusław Kopczak, Andrzej Pełka, Zbigniew Wilk i Zenon Zając.
22 górników zostało postrzelonych. Nie jest znana liczba tych, którzy zostali lżej ranni, m.in. zatruci gazem łzawiącym. Straty drugiej strony to 41 rannych, z których 11 wymagało leczenia w szpitalu.

Zredagowane przeze mnie teksty pochodzą w większości z Wikipedii oraz z portalu Onet.pl Wiem

[PL_Sheep]

Wydobycie na poziomie 2000000 rocznie jest obecnie czymś normalnym nie można tego traktować jako rabunkową eksploatację. Pojęcie rabunkowej eksploatacji oznacza wydobycie bez patrzenia na przód. Często nieprzemyślane decyzje nie pozwalają eksploatować sąsiednich pokładów w przyszłości.

[Karolina Kot]

Zdjęcia z bardzo interesującej Izby Pamięci, poświęconej tej kopalni, umieściłam w osobnym wątku.
A tak prezentowały się zabudowania "Wujka" w marcu 2016 roku: