Rybnik - zapomniany cmentarz przy ulicy Weteranów

[Karolina Kot]

Na północnym brzegu rzeczki Ruda, w dzielnicy Wielopole, na przedłużeniu ulicy Weteranów, znajduje się jeden z najbardziej zapomnianych rybnickich cmentarzy.
Najprawdopodobniej założono go na potrzeby pobliskiego szpitala psychiatrycznego, gdy na nekropolii położonej po drugiej stronie rzeki zabrakło miejsca na kolejne pochówki.

Do dziś zachowały się słupki bramy cmentarnej oraz pojedyncze nagrobki i kamienne tabliczki z numerami porządkowymi. Wśród leśnego runa coraz trudniej odczytać zarysy dawnym mogił, ułożonych w równym szpalerze.

Lokalizacja
Zdjęcia powstawały w czasie ulewy, w czerwcu 2013 roku.

[Karolina Kot]

Dawno nie zaglądałam w ten zakątek Rybnika, a okazuje się, że dzięki wysiłkom grupy pasjonatów zmienił się on nie do poznania.

Kiedyś cmentarz, do niedawna wysypisko. Po zmarłych pozostały tylko numery
Jeszcze blisko trzy lata temu lasek przy ul. Weteranów w dzielnicy Wielopole pełnił rolę dzikiego wysypiska śmieci. Mało kto jednak z mieszkańców Rybnika pamięta, że pochowani są tam pacjenci pobliskiego szpitala psychiatrycznego. Tylko dzięki pracy członkom Forum Obywateli Rybnika, udało się przywrócić miejsce do stanu, które zasługuje na swoje upamiętnienie.

O tym, że nasze miasto kryje tragiczne echa II wojny światowej pisaliśmy już dwa lata temu. W lasku pomiędzy rondem Europejskim, a Larissa znajduje się miejsce, które powinno istnieć w pamięci mieszkańców naszego miasta. Znajduje się tam cmentarz pacjentów pobliskiego szpitala psychiatrycznego, którzy zginęli podczas starcia dwóch wrogich armii.
ylko nieliczni rybniczanie wiedzą, że blisko tej zbiorowej mogiły znajduje się się jeszcze jeden cmentarz. - Postał najprawdopodobniej przed II wojną światową. Pochowani są tam pacjenci szpitala psychiatrycznego z różnych stron Polski, reprezentujący różne wyznania. Bardzo mało osób wie, że przy ul. Weteranów znajduje się cmentarz. Nawet ci chłopcy, którzy nam pomagają w porządkach nie mieli o nim pojęcia – wskazuje na strażaków z OSP Wielopole Małgorzata Płoszaj, pasjonatka historii.

Forum Obywateli Rybnika od trzech lat organizuje akcję sprzątania lasku. Idea szczytna, zwłaszcza, że jeszcze kilka lat temu cmentarz przykrywały hałdy śmieci. - Wie pan, ile za pierwszym razem śmieci wynieśliśmy? Ile worów odpadów zgromadziliśmy? Ludzie zrobili sobie tutaj dzikie wysypisko. Było to dosłownie wszystko, znajdywaliśmy nawet odpady medyczne z domowych apteczek – mówi Małgorzata Płoszaj.

Po wielu trudach udało się odsłonić dawno zapomniane groby. Większość z nich oznaczona była jedynie wbitymi głęboko słupami nagrobnymi. W nielicznych przypadkach zachowały się tablice. Czas starł jednak z nich informacje na temat osób spoczywających w ziemi. W lasku znajduje się tylko jeden zadbany grób. - Moja znajoma ma pochowanego tutaj dziadka, który zmarł w latach 50. Jest jedną z nielicznych osób, która przyjeżdża w to miejsce na Wszystkich Świętych – dodaje nasza rozmówczyni.

Słupki zdobione przedwojennym grysem świadczą o tym, że cmentarz był najpewniej ogrodzony. - Szpital nie ma jednak dokumentacji na temat tego miejsca, większość spłonęła podczas walk o Rybnik – dowiadujemy się od Małgorzaty Płoszaj.

Ostatnie sprzątanie cmentarza odbyło się w minioną sobotę Do tego dzieła przyłączyli się rybniczanie reprezentujący Forum Obywateli Rybnika, Klub Inteligencji Katolickiej czy Zapomniany Rybnik.

Bartłomiej Furmanowicz
2017-05-12
Źródło: rybnik.com.pl

Niestety, ostatnio w prasie pojawiły się także bardzo przykre wieści.

Kto niszczy dawny cmentarz pacjentów szpitala psychiatrycznego w Rybniku?

To wandalizm! Ktoś po raz kolejny skradł tabliczki z informacją o tym, że nad rzeką Rudą w Rybniku znajduje się cmentarz pacjentów szpitala psychiatrycznego - denerwują się członkowie Forum Obywateli Rybnika, którzy kilka lat temu odkryli i oczyścili to zapomniane miejsce.

- W tradycji i kulturze śląskiej szacunek dla nekropolii jest mocno zakorzeniony. Dlatego tabliczki niszczy jakaś wyjątkowo „porąbana głowa” - denerwuje się Lech Gęborski z Forum Obywateli Rybnika.

Członkowie stowarzyszenia po odkryciu zapomnianego cmentarza, znajdującego się między ulicą Gliwicką, a Obwiednią Północną (po drugiej stronie ulicy Gliwickiej znajduje się znana mogiła ofiar Auschwitz-Birkenau oraz groby więźniów) przez trzy lata porządkowali teren.

- Zanim zaczęliśmy prace, to był obraz nędzy i rozpaczy. Nie było tu niczego widać, jedynie chaszcze i śmieci oraz mnóstwo butelek po alkoholu - opowiada Małgorzata Płoszaj z FOR. - Wycięliśmy samosiejki, by pokazać tabliczki, które dawały do myślenia, jak wiele osób zostało tu pochowanych - dodaje Płoszaj, dodając. Na nekropolii chowano już w okresie międzywojennym, w czasie II wojny i w latach 50. pacjentów szpitala psychiatrycznego w Rybniku. Mogło ich być nawet 700.

Członkowie stowarzyszenia po uprzątnięciu terenu postanowili symbolicznie oznaczyć obszar cmentarza - na rogach usypano kopce i zamontowano na słupku tabliczkę z napisem „Cmentarz pacjentów szpitala psychiatrycznego w Rybniku. Czynny do 1945 roku. Przechodniu, uszanuj miejsce spoczynku zmarłych”.

Niestety, nie uszanowano. Gdy pierwsza tabliczka zniknęła, uznano, że to był jednorazowy wybryk i postanowiono po raz kolejny ufundować tablice informacyjne, tym razem już dwie - jedną w miejscu, gdzie znajdują się pozostałości po dawnej bramie, a drugą po drugiej stronie, przy ścieżce rowerowej nad Rudą. Niestety sytuacja się powtórzyła. Tabliczki zniknęły.

plus.dziennikzachodni.pl

[Karolina Kot]

Odwiedziliśmy to miejsce ponownie w maju 2018 roku.
Muszę przyznać, że jestem pod wrażeniem ogromu pracy, którą włożono, by przywrócić cmentarzykowi jako taki wygląd, a ludziom spoczywającym na nim godność.
Mam nadzieję, że osoba, która zniszczyła tabliczkę informacyjną znajdzie w swoim życiu chwilę na refleksję, przemyślenie i ostatecznie także zapali na bezimiennych grobach świeczkę.

[Yaneck]

Zdjęcia z 29-03-2019r. To nieprawda,że cmentarz ten jest zapomniany, tutaj miłe zaskoczenie, cmentarz ten jest uprzątnięty, na prawie każdym
grobie jest kwiatek (plastikowy) a czynu tego dokonali członkowie Forum Obywateli Rybnika.


zdjęcia 2

zdjęcie 3

zdjęcie 4

zdjęcie 5

[Karolina Kot]

Tak, nie jest już zapomniany.
Ja również byłam zaskoczona obecnym wyglądem tego miejsca.

Ale kiedy w roku 2013 trafiłam tu po raz pierwszy ze starą mapą w dłoni, nie wyglądało to tak dobrze. Czapki z głów, brawo, Rybniczanie!