Wodzisław Śląski - nieistniejący cmentarz żydowski

Posty: 27972
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Wodzisław Śląski - nieistniejący cmentarz żydowski

Postautor: Karolina Kot » sobota 15 cze 2019, 11:12

Miejsce to posiada już co prawda na naszym Forum poświęcony mu wątek, ale tym razem chciałabym napisać o nim w innym kontekście, bardziej historycznym.
Nekropolia obecnie nie istnieje, została zdewastowana w czasie II Wojny Światowej, a w jej miejscu po wojnie urządzono cmentarz wojenny żołnierzy Armii Czerwonej.

Kirkut wodzisławski założono na początku XIX wieku, około roku 1815. Zlokalizowano go na wzniesieniu, w pewnym oddaleniu od miasta, na drugim brzegu Leśnicy. Przez dawnych mieszkańców miejsce to nazywane było Żydownią. Dziś to okolice ulicy Krętej.
Do dziś zachowała się oryginalna droga wiodąca do bramy, oznakowana starymi słupkami geodezyjnymi.
Pierwotnie cmentarz był ogrodzony, od połowy XIX wieku posiadał także dom przedpogrzebowy, zlokalizowany w sąsiedztwie bramy. Pełnił funkcje grzebalne do początku lat 20. XX wieku (w roku 1924 zlikwidowano gminę żydowską w Wodzisławiu Śląskim, a większość mieszkańców wyznania Mojżeszowego opuściła te okolice).
W chwili wybuchu wojny kirkut był praktycznie nieczynnym od kilku lat cmentarzem (ostatni pochówek odbył się w roku 1933).

Jak podaje Wirtualny Sztetl:
Podczas II Wojny Światowej teren cmentarza został przejęty przez władze niemieckie, na rozkaz których nekropolia została zbezczeszczona. Macewy wykorzystano do budowy dróg i prawdopodobnie do zasypania małego potoku i innych prac budowlanych prowadzonych w mieście. Natomiast teren cmentarza wykorzystano jako miejsce pozyskiwania piasku. Piasek, a wraz z nim ludzkie szczątki, były wykorzystywany do budowy dróg.
Według relacji świadków, wydobyte po wojnie pozostałe szczątki zmarłych Żydów zrzucono do rowu wykopanego przy wejściu na cmentarz i zalano asfaltem, tworząc w ten sposób parking.


Obecnie obszar dawnej żydowskiej nekropolii jest całkowicie przekształcony, nie zachowała się na jego terenie żadna macewa.
O przeszłości tego miejsca przypominają jednak stare mapy oraz tablica ustawiona u podnóża pagórka. Zachowały się także przedwojenne schodki, zlokalizowane za pomnikiem. Miały one najpewniej znaczenie kultowe.
W miejscowym muzeum przechowywana jest także odnaleziona w latach 70. XX wieku macewa, która była wykorzystywana jako wspornik słupa wysokiego napięcia.


Zdjęcia pochodzą z czerwca 2019 roku.
Lokalizacja
Załączniki
Cmentarz żydowski (1).JPG
Cmentarz żydowski (1).JPG (125.56 KiB) Przejrzano 3572 razy
Cmentarz żydowski (2).JPG
Cmentarz żydowski (2).JPG (99.35 KiB) Przejrzano 3572 razy
Cmentarz żydowski (3).JPG
Cmentarz żydowski (3).JPG (118.17 KiB) Przejrzano 3572 razy
Cmentarz żydowski (5).JPG
Cmentarz żydowski (5).JPG (108.99 KiB) Przejrzano 3572 razy
Cmentarz żydowski (4).JPG
Cmentarz żydowski (4).JPG (120.22 KiB) Przejrzano 3572 razy
Cmentarz żydowski (6).JPG
Cmentarz żydowski (6).JPG (108.83 KiB) Przejrzano 3572 razy
Cmentarz żydowski (7).JPG
Cmentarz żydowski (7).JPG (112.93 KiB) Przejrzano 3572 razy
Cmentarz żydowski - schodki.JPG
Cmentarz żydowski - schodki.JPG (100.44 KiB) Przejrzano 3571 razy
Na starej mapie.jpg
Na starej mapie.jpg (88.96 KiB) Przejrzano 3571 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27972
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Wodzisław Śląski - nieistniejący cmentarz żydowski

Postautor: Karolina Kot » poniedziałek 17 cze 2019, 14:28

Tak się przedziwnie złożyło, że zaledwie tydzień później znów byliśmy przejazdem w Wodzisławiu Śląskim i postanowiliśmy przyjrzeć się cmentarzowi dokładniej.

Po pierwsze staraliśmy się odszukać miejsce, w które mogły trafić szczątki ekshumowane z kirkutu po wojnie. Wrzucono je do rowu, teren wyrównano i utworzono coś na kształt parkingu. Prawdopodobnie dawni żydowscy mieszkańcy Wodzisławia spoczywają aktualnie tutaj:

Domniemane miejsce pochówku szczątków z cmentarza żydowskiego (1).JPG
Domniemane miejsce pochówku szczątków z cmentarza żydowskiego (1).JPG (113.49 KiB) Przejrzano 3544 razy
Domniemane miejsce pochówku szczątków z cmentarza żydowskiego (2).JPG
Domniemane miejsce pochówku szczątków z cmentarza żydowskiego (2).JPG (121.72 KiB) Przejrzano 3544 razy
Domniemane miejsce pochówku szczątków z cmentarza żydowskiego (3).JPG
Domniemane miejsce pochówku szczątków z cmentarza żydowskiego (3).JPG (127.49 KiB) Przejrzano 3544 razy


Dokładniej sfotografowałam także krętą drogę, prowadzącą na cmentarz. Pochodzi ona sprzed 1945 roku i zapewne pamięta czasy funkcjonowania kirkutu.

Oryginalna droga na teren cmentarza (1).JPG
Oryginalna droga na teren cmentarza (1).JPG (128.77 KiB) Przejrzano 3544 razy
Oryginalna droga na teren cmentarza (3).JPG
Oryginalna droga na teren cmentarza (3).JPG (117.05 KiB) Przejrzano 3544 razy
Oryginalna droga na teren cmentarza (2).JPG
Oryginalna droga na teren cmentarza (2).JPG (131.75 KiB) Przejrzano 3544 razy
Oryginalna droga na teren cmentarza (4).JPG
Oryginalna droga na teren cmentarza (4).JPG (136.25 KiB) Przejrzano 3544 razy


Udało mi się wypatrzeć także gruz z pierwotnego ogrodzenia. Z dużym prawdopodobieństwem mogę stwierdzić, że składało się one z murowanych z cegły słupów połączonych ażurowymi, metalowymi przęsłami. Dom przedpogrzebowy zlokalizowany był w okolicy dzisiejszej bramy cmentarnej.

Gruz pozostały po zbudzonym ogrodzeniu (1).JPG
Gruz pozostały po zbudzonym ogrodzeniu (1).JPG (149.59 KiB) Przejrzano 3544 razy
Gruz pozostały po zbudzonym ogrodzeniu (2).JPG
Gruz pozostały po zbudzonym ogrodzeniu (2).JPG (128.27 KiB) Przejrzano 3544 razy


No i kwestia "tajemniczych schodów", które najbardziej mnie zaintrygowały.
Przyjrzałam się im dokładniej, a nawet przespacerowałam po nich. Są na pewno bardzo stare.
Przywodzą mi na myśl tzw. ścieżkę Kohenów z cmentarza żydowskiego w Radomsku, zbudowaną w celu zachowania rytualnej czystości podczas odwiedzin grobów przodków.
Być może ortodoksyjni Żydzi z rodu Kohenów wspinali się po schodach, by stojąc za ażurowym ogrodzeniem obserwować pogrzeby, gdyż im samym nie wolno było wejść na "nieczysty" grunt kirkutu.

Schody Kohenów (1).JPG
Schody Kohenów (1).JPG (134.81 KiB) Przejrzano 3544 razy
Schody Kohenów (3).JPG
Schody Kohenów (3).JPG (66.88 KiB) Przejrzano 3544 razy
Schody Kohenów (5).JPG
Schody Kohenów (5).JPG (71.43 KiB) Przejrzano 3544 razy
Schody Kohenów (4).JPG
Schody Kohenów (4).JPG (128.4 KiB) Przejrzano 3544 razy
Schody Kohenów (2).JPG
Schody Kohenów (2).JPG (140.82 KiB) Przejrzano 3544 razy



Oczywiście wszystko, co napisałam powyżej, jest jedynie efektem moich osobistych spostrzeżeń i przemyśleń i nie mam na to żadnych dowodów.
No, może poza jednym.
Na wodzisławskim rynku, w podcieniach, prezentowana jest galeria starych widoków miasta. Na jednej z pocztówek zauważyłam taki oto widoczek:

Zdjecie przedstawiające cmentarz (1).JPG
Zdjecie przedstawiające cmentarz (1).JPG (61.51 KiB) Przejrzano 3544 razy
Zdjecie przedstawiające cmentarz (2).JPG
Zdjecie przedstawiające cmentarz (2).JPG (68.88 KiB) Przejrzano 3544 razy


Bardzo to wszystko ciekawe, szkoda, że zabraliśmy się za ten temat w czerwcu, kiedy całe wzgórze porasta gęsty kobierzec roślinności, a komary tną jak oszalałe.
Chciałabym tu jeszcze kiedyś zajrzeć.
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo śląskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 7 gości