Nekropolia została założona w pierwszej połowie XIX wieku, po przepełnieniu się starszego kirkutu, niezachowanego do dziś. Funkcjonowała do czasów II Wojny Światowej.
Pierwotnie była otoczona murem i zajmowała znacznie większy obszar, niż wyodrębniony obecnie, wygląda na to, że część zabudowań pobliskiego liceum została wzniesiona na jego gruntach.
O fakcie tym stało się głośno w roku 2009, kiedy to podczas prac ziemnych przy budowie szkolnej hali sportowej natrafiono na ludzkie szczątki.
Prace na wolbromskim cmentarzu wstrzymane
Już nie ma wątpliwości, że hala sportowa w Wolbromiu miała być budowana na cmentarzu żydowskim. - Starosta wstrzymał wszystkie pracę co najmniej do końca 2009 roku - mówi Rabin Michael Schudrich. - Z oględzin wynika, że jest to miejsce pochówku - przyznaje prokurator Cezary Dyląg. -Na pierwszą czaszkę trafiono tydzień temu podczas prac budowlanych. Miała tu powstać hala sportowa. Jej fundamenty zaczęto kopać za Zespołem Szkół przy ul. Skalskiej w Wolbromiu. Gmina żydowska stanowczo sprzeciwia się dalszemu naruszaniu prochów zmarłych. - Nasza religia nie pozwala na taką profanację - mówi rabin Szlomo Kuczera z gminy żydowskiej z Katowic, obejmującej także Wolbrom .
Wydobyte szczątki przekazano do Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie. Tam biegli zbadają z jakiego okresu pochodzą szczątki i co było przyczyną śmierci tych osób. - Były to głównie kości i czaszki. Do ilu osób należały, odpowiedź dadzą dopiero ekspertyzy - podkreśla prokurator Dyląg.
Prokuratura rejonowa zakończyła już zbieranie śladów w Wolbromiu. W związku ze znaleziskiem wstrzymano wszelkie prace budowlane na tym terenie. - Jako datę końcową zakończenia prac badawczych wyznaczono luty przyszłego roku - informuje Jerzy Nagawiecki ze starostwa powiatowego. - Liczymy, że wyniki ekspertyz dotrą wcześniej i uda się szybkiej ruszyć się z budową - dodaje urzędnik.
Gmina żydowska domaga się, by zostawiono w spokoju ciała przodków i zaniechano budowy. Starzy mieszkańcy Wolbromia nie mają wątpliwości, że tam, gdzie miała powstać hala sportowa był kiedyś cmentarz żydowski.
- Jeszcze po wojnie było tam kilka macew. Potem zniknęły, ale wszyscy i tak wiedzieli, że tam był cmentarz - twierdzi Jerzy Piątek, mieszkaniec miasta. Porównując stare i współczesne mapy można dojść do tego samego wniosku.
Ogrodzenie cmentarza żydowskiego, które dziś jest tuż za granicą terenu szkoły, nie odpowiada stanowi faktycznemu. Obejmuje tylko niewielką część cmentarza ze starych map.
- To jednak nic dziwnego. To ogrodzenie powstało wiele dekad po wojnie, gdzieś w latach siedemdziesiątych - twierdzą urzędnicy gminy w Wolbromiu.
Źródło: jewish.org.pl
Dziś na terenie kirkutu odnaleźć można jedynie nieliczne fragmenty dawnych grobów, z których ani jeden nie zachował się w całości. Nadal czytelne są betonowe obramowania mogił, kamienne macewy zostały bowiem zabrane w czasie wojny, ale także już po jej zakończeniu i użyte jako materiał budowlany.
Obecnie głównym elementem cmentarza jest współczesny pomnik, upamiętniający wolbromskich Żydów.
W latach osiemdziesiątych - dzięki współpracy Fundacji Rodziny Nissenbaumów, Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa oraz lokalnych władz - teren nekropolii został uporządkowany i ogrodzony. W dniu 24 listopada 1988 roku na cmentarzu odsłonięto pomnik upamiętniający ofiary Holocaustu. Na filarach podtrzymujących belkę z Gwiazdą Dawida wyryto napis w języku polskim i hebrajskim: "Pomnik poświęcony pamięci 4500 obywateli polskich narodowości żydowskiej, mieszkańców Wolbromia, zamordowanych przez hitlerowców w czasie II wojny światowej. Wolbrom 1988. Ufundowane przez społeczeństwo Fundację Rodziny Nissenbaumów. Rada Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa".
Źródło: Wirtualny Sztetl
Lokalizacja
Poniżej zdjęcia cmentarza, wykonane w marcu 2018 roku:
