Wrocław - Nowa Synagoga

[Karolina Kot]

We Wrocławiu, u zbiegu dzisiejszej ulicy Podwale i Łąkowej, dostrzec można współczesny, granitowy pomnik odsłonięty w 1998 roku, upamiętniający Żydów z Breslau oraz miejsce, w którym stała niegdyś największa z miejskich synagog - Nowa Synagoga (Neue Synagoge), zwana także Synagogą na Wygonie.

Obiekt, który rozmachem ustępował jedynie bóżnicy w Berlinie, wzniesiono w stylu, łączącym neogotyk z elementami neoromańskimi, w latach 1865 - 1872, według projektu niemieckiego architekta żydowskiego pochodzenia, Edwina Opplera, gdyż dotychczas użytkowana świątynia Pod Białym Bocianem okaząła się być zbyt mała dla rzeczy wyznawców.

Ogromna kopuła, która wieńczyła budowlę, górowała nad okolicą. We wnętrzu, na parterze, znajdowała się duża główna sala modlitewna z umieszczonym na wschodniej ścianie, bogato zdobionym Aron ha-kodesz, a wokół niej, na piętrze, rozplanowano galerie dla kobiet, umieszczone na zdobionych kolumnach. Synagoga została wysadzona w powietrze i spalona przez bojówki hitlerowskie podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku. Nigdy już jej nie odbudowano, ale do dziś zachowały się zdjęcia i plany, dzięki którym możemy sobie wyobrazić, jak to miejsce niegdyś wyglądało.
Lokalizacja

[Karolina Kot]

W maju 2017 roku w miejscu dawnej synagogi prowadzone były prace archeologiczne:

Odnaleziono fundamenty "Nowej Synagogi"

Kilka dni temu przy ul. Łąkowej archeolodzy natrafili na fragmenty fundamentów gmachu. Nowa Synagoga stała w miejscu, w którym znajduję się obecnie parking Wyższej Szkoły Bankowej.
W archiwach, także we Wrocławiu, zachowała się bogata dokumentacja budowli. Na razie archeolodzy wykonali kilka wykopów sondażowych. Od strony ul. Łąkowej było główne wejście do synagogi. W tym miejscu napotkali na fragmenty terakotowej posadzki. To zielono-niebieskie kafle z czerwonymi narożnikami.

Źródło: miejscawewroclawiu.pl

A tak wyglądało to wszystko w sierpniu 2016 roku:

[Karolina Kot]

Także na "Wirtualnym Sztetlu" znalazła się informacja o tym odkryciu:

ODNALEZIONO FUNDAMENTY NOWEJ SYNAGOGI WE WROCŁAWIU

Podczas prac archeologicznych przy ul. Łąkowej we Wrocławiu naukowcy natrafili na relikty fundamentów Nowej Synagogi. Była to druga co do wielkości bóżnica Niemiec, mieszcząca 2 tysiące wiernych.
Nowa Synagoga gromadziła Żydów postępowych. Wystawiono ją w 1865 roku, wedle projektu Edwina Opplera. Była monumentalnym, neoromantycznym obiektem, zwieńczonym czterema wieżami i siedemdziesięciometrową kopułą. Została zniszczona w czasie „nocy kryształowej”, z 9 na 10 listopada 1938 roku.

Współcześnie działka synagogi jest częściowo zabudowana, przez m. in. przedszkole i parking (zachował się przy nim dawny mur synagogi). Gmina żydowska włada ok. 60% dawnej posesji. Podczas wykopów sondażowych, wykonanych na podstawie zachowanej dokumentacji budowli, badacze natrafili na pozostałości głównego wejścia w postaci kolorowych kafli, tworzących terakotową posadzkę. Odsłonięto także fragmenty fundamentów, wykonane z ciosów granitowych oraz pozostałości kolumny, stanowiącej punkt centralny sali głównej. Ostateczny zakres badań nie został jeszcze ustalony. Do rozstrzygnięcia pozostaje także forma upamiętnienia Nowej Synagogi i jej pozostałości.
Prace archeologiczne wsparł za pośrednictwem Fundacji Bente Kahan mający rodzinne korzenie we Wrocławiu prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier, przeznaczając na ten cel część nagrody im. Ignacego Bubisa.

Źródło