Jest to tzw. Mała Synagoga, czyli dawny gminny bet midrasz, wybudowany w latach 1823–1837 jako dodatkowa bóżnica dla osób, których nie mogła pomieścić główna synagoga. Wcześniej w tym samym miejscu istniał starszy, drewniany obiekt tego typu.
Mała Synagoga to murowany z cegły, parterowy budynek, wzniesiony na planie prostokąta i przykryty dwuspadowym dachem. W XIX wieku do głównego członu, mieszczącego salę modlitewną dla około 200 mężczyzn dobudowano dwupiętrową przybudówkę z przedsionkiem oraz pomieszczeniami siedziby kahału.
Synagoga funkcjonowała do czasów II Wojny Światowej. Podczas okupacji Niemcy zdewastowali i sprofanowali jej wnętrze, sama budowla na szczęście ocalała. Po roku 1945 we wnętrzu urządzono magazyn, a następnie punkt skupu.
Od połowy lat 80. XX wieku prowadzono etapami prace remontowe, zostały one jednak przerwane.
Aktualnie obiekt jest już częściowo wyremontowany, posiada nowy dach oraz świeże tynki.
We wnętrzu, jak podaje Wirtualny Sztetl:
Zachowały się murowana bima w kształcie baldachimu na czterech słupach oraz część polichromii. Na ścianie wschodniej znajduje się murowany aron ha-kodesz, którego kolumny i gzyms posiadają dekoracje imitującą marmur, a imposty w formie prostopadłościanów nad półkolumnami zdobią akantowe rozety. W płaszczyźnie nad aron ha-kodesz namalowano słońce na błękitnym tle. Nad słońcem widnieje półkolisty napis:
„Od wschodu słońca aż do zachodu niech będzie pochwalone imię Pańskie (Psalm 113:3)”.
Badania przeprowadzone w roku 1993 wykazały obecność wewnątrz bożnicy pięciu warstw malarskich na ścianach oraz trzech warstw dekoracyjnych malarskich na stropie.
Najstarsze malowidła odkryto w okolicach obudowy aron ha-kodesz. Druga warstwa malarska położona jest na ścianie wschodniej i przedstawia dekoracje roślinne (różowe kwiaty i zielone liście); trzecia – czerwone kotary rozpięte ponad oknami; czwarta – zielone kotary rozpostarte między kolumnami zaopatrzonymi w głowice zdobione liśćmi akantu; piąta – fioletowe kotary rozpięte ponad oknami i zwisające między nimi. Nad wnęką aron ha-kodesz widnieją tablice Dekalogu. Najstarsza dekoracja malarska na podsufitce istniała bezpośrednio nad nim.
Najciekawsza polichromia znajduje się pomiędzy bimą a aron ha-kodesz: przedstawia orła, jaskółki oraz szafary. Strop został zdemontowany podczas prac budowlanych w bożnicy.
Wewnątrz synagogi przechowywanych jest kilka macew z drugiego cmentarza żydowskiego.
Szkoda, że podczas naszych odwiedzin Kraśnika nie dane nam było zajrzeć do środka zabytkowych synagog. Może kiedy indziej się uda?
Lokalizacja
