Gliwice - Nowa Synagoga

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Gliwice - Nowa Synagoga

Postautor: Karolina Kot » niedziela 08 paź 2017, 21:19

Na gliwickiej Starówce, pomiędzy ulicą Kościelną, Średnią i Dolnych Wałów, obok Komisariatu Policji w miejscu, gdzie dziś znajduje się pusty plac, istniał niegdyś okazały budynek synagogi.
Została ona zbudowana w stylu mauretańskim z elementami neoromańskimi w latach 1859-1861, według projektu Salomona Lubowskiego i Louisa Troplowitza (jego syn, Oskar, znany jest na całym świecie jako wynalazca słynnego kremu Nivea).
Uroczyście oddano ją do użytku w dniu 29 sierpnia 1861 roku.Po rozbudowie w roku 1911 mogła pomieścić w sumie 1500 osób.

Jak podaje Wirtualny Sztetl (wpis przeredagowałam):
Na elewacji frontowej budynku znajdował się piękny portal, flankowany dwiema wieżami, zwieńczonymi kopułami z iglicami z Gwiazdami Dawida. Na bocznych ścianach umieszczono dwa rzędy półkoliście zwieńczonych okien.
Główne wejście do bożnicy umiejscowiono się od strony Placu Inwalidów, przed wojną noszącego nazwę Wilhelmsplatz (czyli od południowego - zachodu). Trójnawowe wnętrze głównej sali modlitewnej oświetlał wielki żyrandol.


Niestety, obiekt ten nie zachował się do naszych czasów. Gliwicka synagoga została podpalona przez nazistów w czasie nocy kryształowej, z 9 na 10 listopada 1938 roku.
Odbyło się to w sposób kontrolowany: najpierw ewakuowano mieszkańców sąsiednich domów i sprowadzono wozy strażackie dla ochrony okolicznej zabudowy, potem odebrano klucze dozorcy i po sforsowaniu drzwi polano benzyną sklepienia budynku, podkładając ogień. Modlitewnia płonęła przez dwa dni, następnie jej wypalone mury wysadzono w powietrze. W jej miejscu po wojnie urządzono skwerek z placem zabaw. Relikty nigdy nie odbudowanej bożnicy, w postaci piwnic oraz resztek wieży, można było oglądać do roku 2007, ostatecznie rozebrano je jednak.
W roku 2015 prowadzono w tym miejscu prace archeologiczne, w związku z planowaną zabudową działki.

Sprawdzamy co odkryto pod dawną synagogą. Wkrótce rozbiórka i nowa budowa?

W ubiegłym tygodniu rozpoczęły się badania archeologiczne przy ul. Dolnych Wałów, na terenie gdzie przed wojną znajdowała się synagoga.
Dokładny obraz tego co znajduje się pod ziemią ma pomóc aktualnemu właścicielowi na sprzedaż nieruchomości. Według nieoficjalnych informacji, potencjalny nabywca działki zainteresowany jest budową w tym miejscu apartamentowca z podziemnym parkingiem.

– Wykonaliśmy wykop krzyżowy i dotarliśmy do pozostałości fundamentów synagogi, starych kamienic, fosy i powojennego zbiornika przeciwpożarowego. Prawdopodobnie w ciągu tygodnia przygotowana zostanie dokładna dokumentacja. Trafi ona następnie do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków – mówi Marcin Paternoga, archeolog prowadzący badania, który w Gliwicach odpowiadał m.in. za prace przy niedawnym odkryciu fundamentów Bramy Białej w ciągu ul. Basztowej.

W odróżnieniu od tego znaleziska, efekty prac przy ul. Dolnych Wałów nie są tak sensacyjne. O tym czego można spodziewać się pod ziemią, archeolodzy w większości wiedzieli dzięki istniejącym już dokumentom. Odkrytym fundamentom zbudowanej w latach sześćdziesiątych XIX wieku synagogi, nie można jednak odmówić znaczenia historycznego. Co ciekawe, przed wiekami przez działkę przebiegały średniowieczne mury miejskie. Gdy budowano świątynię, fortyfikację rozebrano. Obecnie, na nieruchomości po murze nie ma śladu.

Prawdopodobnie również istniejące do dziś pozostałości zabudowań zostaną wkrótce rozebrane (zgodnie zresztą z konserwatorskim pozwoleniem). Obecny właściciel terenu, gliwicka firma i-Mag sp. z o.o., która zleciła badania, przymierza się do sprzedaży nieruchomości. Potencjalny nabywca ponoć zamierza wybudować w tym miejscu apartamentowiec z parkingiem podziemnym. I-Mag na razie nie potwierdza tych informacji, choć nie ukrywa, że są podmioty zainteresowane kupnem działki.

Dalszy los samych wykopalisk uzależniony jest od decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, która zostanie podjęta po przeanalizowaniu dokumentacji. Być może konserwator zdecyduje się na poszerzenie badań. Wówczas prace archeologiczne obejmą całą działkę.

Przypomnijmy, w ostatnich latach nieruchomość przy ul. Dolnych Wałów, o powierzchni 2252 metrów kwadratowych, była dzierżawiona przez konsorcjum firm PRUiM i Zakład Instalacji Budowlanych W. Szostak, A. Duda, dla celów związanych z modernizacją uliczek starego miasta. Dzierżawa wygasła w III kwartale 2014 roku. I-MAG Sp. z o.o. właścicielem terenu jest od 2002 roku.

Michał Szewczyk
24gliwice.pl

Ponieważ według wszelkich znaków na niebie i ziemi na miejscu dawnej synagogi właśnie jest tworzony parking, najwyższa już była pora, by sfotografować to, co po tym jednym z najważniejszych budynków w przedwojennych Gliwicach jeszcze zostało.

Zdjęcia wykonałam w październiku 2017 roku.
Zdjęcia archiwalne pochodzą m.in. z Wikipedii i Fotopolski.
Lokalizacja
Załączniki
Miejsce po synagodze (1).JPG
Miejsce po synagodze (1).JPG (76.02 KiB) Przejrzano 6122 razy
Miejsce po synagodze (4).JPG
Miejsce po synagodze (4).JPG (97 KiB) Przejrzano 6122 razy
Miejsce po synagodze (2).JPG
Miejsce po synagodze (2).JPG (70.22 KiB) Przejrzano 6122 razy
Miejsce po synagodze (3).JPG
Miejsce po synagodze (3).JPG (114.94 KiB) Przejrzano 6122 razy
Zdjęcia archiwalne (1).jpg
Zdjęcia archiwalne (1).jpg (73.62 KiB) Przejrzano 6122 razy
Zdjęcia archiwalne (5).jpg
Zdjęcia archiwalne (5).jpg (79.63 KiB) Przejrzano 6122 razy
Zdjęcia archiwalne (2).jpg
Zdjęcia archiwalne (2).jpg (53.26 KiB) Przejrzano 6122 razy
Zdjęcia archiwalne (4).jpg
Zdjęcia archiwalne (4).jpg (34.62 KiB) Przejrzano 6122 razy
Zdjęcia archiwalne (3).jpg
Zdjęcia archiwalne (3).jpg (84.99 KiB) Przejrzano 6122 razy
Zdjęcia archiwalne (6).jpg
Zdjęcia archiwalne (6).jpg (28.4 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (1).JPG
Relikty fundamentów synagogi (1).JPG (99.16 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (2).JPG
Relikty fundamentów synagogi (2).JPG (99 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (6).JPG
Relikty fundamentów synagogi (6).JPG (75.21 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (5).JPG
Relikty fundamentów synagogi (5).JPG (82.5 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (4).JPG
Relikty fundamentów synagogi (4).JPG (96.24 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (3).JPG
Relikty fundamentów synagogi (3).JPG (57.79 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (8).JPG
Relikty fundamentów synagogi (8).JPG (46.51 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (7).JPG
Relikty fundamentów synagogi (7).JPG (44.08 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (9).JPG
Relikty fundamentów synagogi (9).JPG (98.42 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (14).JPG
Relikty fundamentów synagogi (14).JPG (117.6 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (13).JPG
Relikty fundamentów synagogi (13).JPG (112.26 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (12).JPG
Relikty fundamentów synagogi (12).JPG (110.6 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (11).JPG
Relikty fundamentów synagogi (11).JPG (105.39 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (10).JPG
Relikty fundamentów synagogi (10).JPG (123.48 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (17).JPG
Relikty fundamentów synagogi (17).JPG (111.06 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (16).JPG
Relikty fundamentów synagogi (16).JPG (109.09 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (15).JPG
Relikty fundamentów synagogi (15).JPG (120.65 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (20).JPG
Relikty fundamentów synagogi (20).JPG (100.14 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (19).JPG
Relikty fundamentów synagogi (19).JPG (95.17 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (18).JPG
Relikty fundamentów synagogi (18).JPG (100.34 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi.JPG
Relikty fundamentów synagogi.JPG (97.33 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (22).JPG
Relikty fundamentów synagogi (22).JPG (57.64 KiB) Przejrzano 6122 razy
Relikty fundamentów synagogi (21).JPG
Relikty fundamentów synagogi (21).JPG (93.47 KiB) Przejrzano 6122 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Gliwice - Nowa Synagoga

Postautor: Karolina Kot » wtorek 17 paź 2017, 22:36

Na ścianie kamienicy, sąsiadującej z pustym placem, pozostałym po nieistniejącej synagodze, znajdowała się tablica pamiątkowa. Obecnie, w związku z remontem elewacji, gdzieś zniknęła.
Mam nadzieję, że powróci na swoje miejsce.
Tak wyglądało to samo miejsce w styczniu 2017 roku:
Załączniki
Styczeń 2017 roku (9).JPG
Styczeń 2017 roku (9).JPG (23.82 KiB) Przejrzano 6075 razy
Styczeń 2017 roku (11).JPG
Styczeń 2017 roku (11).JPG (30.1 KiB) Przejrzano 6075 razy
Styczeń 2017 roku (10).JPG
Styczeń 2017 roku (10).JPG (44.78 KiB) Przejrzano 6075 razy
Styczeń 2017 roku (1).JPG
Styczeń 2017 roku (1).JPG (60.03 KiB) Przejrzano 6075 razy
Styczeń 2017 roku (14).JPG
Styczeń 2017 roku (14).JPG (87.84 KiB) Przejrzano 6075 razy
Styczeń 2017 roku (15).JPG
Styczeń 2017 roku (15).JPG (57.12 KiB) Przejrzano 6075 razy
Styczeń 2017 roku (12).JPG
Styczeń 2017 roku (12).JPG (89.6 KiB) Przejrzano 6075 razy
Styczeń 2017 roku (13).JPG
Styczeń 2017 roku (13).JPG (71.34 KiB) Przejrzano 6075 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Gliwice - Nowa Synagoga

Postautor: Karolina Kot » piątek 21 wrz 2018, 15:25

Tablica wróciła na swoje miejsce odnowiona, a miejsce po synagodze jak puste stało, takie stoi, tylko bardziej zarośnięte.

Zdjęcia z września 2018 roku.
Załączniki
Tabliczka (1).JPG
Tabliczka (1).JPG (23.99 KiB) Przejrzano 5604 razy
Tabliczka (2).JPG
Tabliczka (2).JPG (35.72 KiB) Przejrzano 5604 razy
Tabliczka (3).JPG
Tabliczka (3).JPG (106.68 KiB) Przejrzano 5604 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo śląskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 3 gości