Bielsko - Biała, stare napisy

[Karolina Kot]

W Bielsku - Białej, na ścianie kamienicy pod numerem 33, przy ulic 3 Maja, zauważyłam relikty przedwojennych napisów.
Są one dokładnie pokryte nowym tynkiem, ale po modyfikacji w programie do obróbki zdjęć (m.in. dałam większy kontrast) stały się bardziej widoczne.
I tak nie potrafię nic z tego odczytać!

[Karolina Kot]

Ulica 3 Maja 29.
Spod tynku, na samym rogu elewacji, wyziera fragment napisu, a w innym miejscu widoczna jest biała literka z różową obwódką; prawdopodobnie jest to "H".

[Karolina Kot]

Przy ulicy Cechowej 8, podczas remontu elewacji, odkryto w 2007 roku fragment uszkodzonego, hebrajskiego napisu, reklamującego przedwojenną restaurację koszerną, znajdującą się w tym miejscu przed II Wojną Światową.
Obiekt wyeksponowano, by stanowił swoistą atrakcję tego miejsca.

Niestety, niebawem zabytkowy mural na dłuższy czas zniknął, pozostawiając po sobie ubytek w murze, z którego został precyzyjnie odkuty. Dalsze losy tego zabytku są mocno niejasne.

Niedawno napis powrócił na swoje pierwotne miejsce, ale już odmieniony. Popękany i z literami wyrysowanymi od linijki.
Według danych uzyskanych z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach z Delegaturą w Bielsku-Białej
odrestaurowany mural jest oryginalny.

[Karolina Kot]

Napis dostrzeżony na ulicy 3 Maja, pod numerem 1a.
Prawie mnie autobus rozjechał, kiedy wlazłam na ulicę, żeby prezentowany obiekt sfotografować, ale ostatecznie kierowca wymiękł i zmienił pas.

[Gniewko]

Ulica Schodowa. przyznam. że nie "rozwaliłem" całego napisu...

[Karolina Kot]

Odrestaurowane napisy na dworcu kolejowym przy ulicy 3 Maja:

[Karolina Kot]

Ulica Piastowska 18. Poza przedwojennym napisem zachowała się na elewacji frontowej tej kamienicy pamiątka po bielskich tramwajach.

[Karolina Kot]

Plac Wojska Polskiego 2.
Napis reklamujący sklep papierniczy Arona Silberberga został odsłonięty przypadkowo, w marcu 2016 roku, podczas remontu elewacji zabytkowej kamienicy. Wygląda na to, że obecny właściciel budynku chce zachować ten wyjątkowy relikt dla potomności.
Brawo!

Z badań prowadzonych przez Jacka Proszyka wynika, że przed laty sklep papierniczy w tym miejscu prowadził bialski Żyd Aron Silberberg. Na podstawie starych ksiąg adresowych i telefonicznych można stwierdzić, że kamienica lokalizowana była pod adresami: Josefplatz 5, czyli plac Józefa 5 - w czasach monarchii austro-węgierskiej i Rynek 5 - w okresie międzywojennym. Aron Silberberg został właścicielem tej kamienicy na początku XX wieku.

W 1913 roku pojawia się informacja, że w jego składzie papieru wybuchł pożar. W latach 20. w okresie międzywojennym był jednym z wydawców pocztówek, na odwrocie których umieszczał swoją sygnaturę. Sprzedawał głównie pocztówki z miejscowości wypoczynkowych, jak Szczyrk, Bystra czy Jaworze. Silberbergowie byli Żydami ortodoksyjnymi o jasno zadeklarowanej orientacji propolskiej. Aron był jednym z nielicznych bialskich Żydów wspierających otwarcie polski ruch narodowy. Uważał się za Polaka wyznania mojżeszowego, działając aktywnie jako członek Towarzystwa Szkoły Ludowej oraz Czytelni Polskiej w Białej.

W okresie międzywojennym Aron stał na czele żydowskiego ortodoksyjnego Towarzystwa „Tomche Anijim - Gemilas Chasudim” Bielsko-Biała (hebr. „Wspierający Biednych - Dobry Uczynek”). Było to stowarzyszenie zajmujące się dobroczynnością, zwłaszcza opieką nad ubogimi, które prowadziło kasę bezprocentowych pożyczek, będącą instytucją samopomocową, nie obliczoną na zysk. Aron miał syna Abrahama urodzonego w Białej w 1904 roku, którego żoną była Sara z domu Friedman. Abraham z kolei stał na czele młodzieżówki w ortodoksyjnym stowarzyszeniu „Agudas Szlojmej Emunej Jisroel” Bielsko (jid. Związek Prawdziwie Wiernych Izraela). Organizacja w Bielsku i Białej propagowała wzmacnianie i szerzenie zasad ortodoksji zwłaszcza wśród liberalnych proniemieckich Żydów, a także obronę praw obywatelskich. Jej członkowie zajmowali się również działalnością filantropijną.

Cała rodzina aktywnie wspierała działalność polskojęzycznej szkoły dla ortodoksyjnych żydowskich dzieci „Bejt Jakow” w Bielsku, która miała swoją siedzibę przy ul. 3 Maja 25. W czasie II wojny światowej Aron Silberberg i większość jego rodziny zginęła w obozie w Krakowie-Płaszowie. Z tułaczki wojennej z ZSRR do Bielska wróciła 8 lipca 1946 roku tylko Greta Gitla Silberberg (ur. 1916 w Bielsku), która tu w grudniu 1948 roku wyszła za mąż za oświęcimskiego Żyda Isachera Bernsteina.

bielskobiala.pl

[Gniewko]

Nie mogłem uwierzyć. Onegdaj przechodziłem tamtędy tysiące razy, a dziś w zupełnie innym celu włamałem się na teren ogrodzonego obecnie Parku Włókniarzy. I na elewacji bocznej budynku przy Placu Mickiewicza 3 ujrzałem to co poniżej.

Teraz już wiem, którędy dokładnie biegła linia tramwajowa

[Gniewko]

Wapienica (Lobnitz) ul.Zapora 94