Pod jej gałęziami umieszczono skromny pomnik nieprzypadkowo wykonany w kształcie żydowskiego nagrobka - macewy.
Upamiętnia on zniszczoną w czasie II Wojny Światowej Wielką Synagogą oraz żydowskich mieszkańców miasta, którzy stracili życie w czasie Holocaustu.
Synagoga ta została nazwana Wielką, aby odróżnić ją od mniejszych domów modlitwy (bejt ha-midraszy). Jej budowę rozpoczęto w 1786 roku, po uzyskaniu zgody od arcybiskupa krakowskiego, Michała Jerzego Poniatowskiego, wydanej rok wcześniej. Prace budowlane ukończono w 1787 roku.
Synagoga była murowana, orientowana ku wschodowi. Wzniesiono ją na planie prostokąta o wymiarach 21,45 m x 14,30 metra. Od wschodu posiadała dużą salę męską o wysokości 9 metrów, a od zachodu – przedsionek, nad którym wznosił się balkon z żeńską galerią (babińcem), do którego prowadziło oddzielne wejście po schodach. W ścianach południowych i północnych znajdowały się po cztery okna (trzy w sali głównej, jedno w przedsionku), we wschodniej – dwa, prawdopodobnie trzy – w ścianie zachodniej. Budynek przykryty był łamanym, czterospadowym dachem - budowniczy synagogi wzorowali się najpewniej na krakowskiej synagodze Izaaka.
(...)
Synagoga została przebudowana w latach 30. XIX wieku według projektu Feliksa Radwańskiego juniora. Budynek wydłużono o 10 metrów, nie zmieniono wyglądu dachu, tylko okna na piętrze zmieniły kształt na arkadowy. Przebudowa synagogi nastąpiła również na przełomie XIX i XX wieku.
Wtedy zmieniono wygląd dachu na dwuspadowy, wspierając go na schodkowym szczycie wieńczącym fasadę i likwidując ozdobne detale – portyk i loggię. Tak przebudowana bożnica dotrwała do lat 70. XX wieku. Po drugiej wojnie światowej służyła za magazyn. W 1973 r. została zburzona, pomimo prób jej ratowania oraz projektu wykorzystania budynku synagogi na ekspozycje muzealne. Razem z nią, zniszczona została także pozostała żydowska zabudowa placu Estery: bejt ha-midrasz, mykwa, koszernia – dwie ostatnie mieszczące się w jednym budynku powstałym w połowie XIX wieku.
Źródło: Wirtualny Sztetl
Lokalizacja