Niestety, kirkut został zdewastowany przez Niemców podczas okupacji. Wiele macew wyrwano z ziemi i użyto wtórnie do utwardzenia klepisk w oborach i stodołach.
Także po 1945 roku opuszczona nekropolia nie miała szczęścia, a kradzieże nagrobków zdarzały się nagminnie.
Do niedawna wydawało się, że do naszych czasów przetrwało jedynie kilka nagrobków oraz betonowe fragmenty obmurowań grobów. Na szczęście w latach 2013 - 2014 wolontariusze ze starannością zajęli się tym miejscem.
Jesienią 2013 roku miejscowi społecznicy odkopali i ustawili w pionie macewę Rojzy Lei Prager. W październiku i listopadzie 2014 roku, z inicjatywy Piotra Skrobka – naczelnika Ochotniczej Straży Pożarnej w Rozprzy oraz Jonny’ego Danielsa z organizacji Projekt „Matzeva” na cmentarzu przeprowadzono prace porządkowe.
Uczestniczyli w nich członkowie Ochotniczej Straży Pożarnej w Rozprzy, mieszkańcy Rozprzy i okolicznych miejscowości oraz grupa wolontariuszy związanych z Projektem „Matzeva”.
Odkopano około 20 nagrobków lub ich fragmentów, płytko zalegających pod warstwą darni. Dane osobowe lub daty zgonu udało się odczytać z 8 nagrobków:
-Icchak Różycki syn Elchanana Efraima ha-Lewi, zm. 16 szewat 5693 r. (12.02.1933 r.),
-Rojza Lea Prager córka Jakowa Jehudy i Rebeki z rodziny Winter, żona Jakowa, zmarła w Gorzkowicach, zm. 26 marcheszwan 5690 r. (29.11.1929 r.),
-Baruch Efraim syn Meira, zm. 27 adar 5668 r. (29.02.1908 r.).
-Josef Jakubowicz z Gorzkowic, brak daty zgonu,
-brak danych osobowych, zm. […] cheszwan 5570 r. (październik/listopad 1809 r.),
-Sura (?) córka Zewa Wolfa, zm. 9 nisan 5573 r. (09.04.1813 r.),
-Icchak Szmuel syn Eli, zm. 29 tewet 5661 r. (20.01.1901 r.),
-Josef syn Aleksandra, brak daty zgonu.
Źródło: Wirtualny Sztetl
"Projekt Matzeva" w Rozprzy. Odnaleźli kolejne nagrobki, oznakowali cmentarz
Strażacy z Rozprzy oraz wolontariusze, uczestnicy międzynarodowego "Projekt Matzeva" odnaleźli kolejne macewy i oznakowali żydowski cmentarz w Rozprzy. To jeden z najstarszych kirkutów w Polsce – powstał w XVII w i w okresie II wojny światowej liczył kilka tysięcy grobów.
W drugim już etapie prac w Rozprzy wzięło udział około 40 osób, w tym wielu strażaków ochotników, którzy włączyli się w "Projekt Matzeva" jeszcze w październiku. Wtedy strażacy razem z Jonnym Danielsem z Projektu „Matzeva” odnaleźli 4 macewy, które oczyszczono i ustawiono w pionie.
Teraz, w minioną niedzielę, strażacy i wolontariusze odkryli kolejne macewy - około 20. Także zostały oczyszczone i ustawione, a teren cmentarza został oznakowany m.in. taśmą i tablicą.
Wiosną przyszłego roku w Rozprzy ma powstać lapidarium, w którym znajdą się fragmenty odnalezionych tu macew. Groby zostały zniszczone przez Niemców podczas II wojny światowej, ale i później przez mieszkańców - nagrobki były używane m.in. do prac budowlanych.
Strażacy z OSP w Rozprzy, którzy zaangażowali się w ratowanie pamięci o kirkucie mają w planach wizytę w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie.
Źródło: piotrkowtrybunalski.naszemiasto.pl
2014-11-10
Niestety, wspomniane w artykule lapidarium dotychczas nie zostało zrealizowane. Przypuszczam, że w tym przypadku nie zabrakło chęci, a raczej środków finansowych.
Tak wyglądał cmentarz w czerwcu 2017 roku:
