Radomsko - cmentarz żydowski

Postautor: **Karolina Kot** » wtorek 04 gru 2018, 19:36

Cmentarz żydowski w Radomsku znajduje się na północny - wschód od centrum miasta, przy ulicy Przedborskiej, w dzielnicy zwanej Kierków.
Jest to stara nekropolia, założona daleko za ostatnimi zabudowaniami w roku 1816. Funkcjonowała do czasów II Wojny Światowej, chociaż pojedyncze pochówki zdarzały się także już po jej zakończeniu. W czasie okupacji kirkut został zdewastowany przez Niemców, część macew skradziono i użyto do celów budowlanych, stąd widoczne tu i ówdzie puste połacie pozbawione pomników nagrobnych. Mimo tych zniszczeń do dziś na terenie cmentarza zachowało się ponad 2,5 tysiąca nagrobków (najstarszy z nich nosi datę 1831), przetrwał także oryginalny mur cmentarny z bramami.
Macewy mają zazwyczaj typowy kształt i są wykonane z kamienia, tu i ówdzie trafiają się jednak groby stylowo świadczące o większej asymilacji żydowskiej ludności Radomska z mieszkańcami innych wyznań. Swoistą ciekawostką są nagrobki żeliwne, których zachowało się zaledwie kilka.

Postautor: **Karolina Kot** » wtorek 04 gru 2018, 19:43

Na terenie cmentarza w czasie II Wojny Światowej miały miejsce zbiorowe egzekucje. Podczas likwidacji radomszczańskiego getta, od października do stycznia 1943 roku, Niemcy zamordowali w tym miejscu około 1500 - 1700 osób pochodzenia żydowskiego. Zwłoki ofiar spoczęły w mogiłach zbiorowych, z których część została upamiętniona płytami nagrobnymi. Na pomniku wspomniano także o ofiarach obozu koncentracyjnego w Treblince oraz o około 50 Polakach, którzy również zginęli podczas egzekucji.

Postautor: **Karolina Kot** » wtorek 04 gru 2018, 19:50

Najczęściej odwiedzanym obiektem na terenie nekropolii jest niewątpliwie ohel cadyków z rodziny Rabinowiczów.

Jak podaje Wirtualny Sztetl pochowano w tym miejscu:

Szlomo Kohena Rabinowicza (1803–1866),
Cwi Meira Kohena Rabinowicza (zm. 1902),
Abrahama Isachara Dowa Kohena Rabinowicza (zm. 1892),
Ezechiela Kohena Rabinowicza (zm. 1910),
Szlomo Kohena Rabinowicza (zm. 1907),
Mojżesza Elimelecha Kohena Rabinowicza (zm. 1891).

Jest to budowla murowana, otynkowana, nakryta czterospadowym dachem.
Wnętrze podzielone jest na trzy pomieszczenia:
– przedsionek, w którym wisi tablica pamiątkowa,
– sala główna, w której znajdują się groby, a na ścianie na wprost wejścia wiszą cztery małe, współczesne tabliczki,
– drugie, boczne pomieszczenie, w którym znajduje się pięć starych, piaskowcowych macew.

Jak podaje portal kirkuty.xip.pl ustawiono je na grobach:

- Szlomo syna Awrahama Isachara ha-Kohena Rabinowicza (zm. 23.06.1907 r.),
- Ester Lei córki Awrahama Isachara ha-Kohena Rabinowicza,
- Szlomo syna Awrahama Isachara ha-Kohena Rabinowicza,
- Mosze Elimelecha syna Awrahama Isachara ha-Kohena Rabinowicza (zm. 19.10.1981 r.),
- Rebeki córki Icchaka Ajzyka, żony Awrahama Isachara ha-Kohena Rabinowicza,
- Mincze córki Meira Dawida Mordechaja z Szydłowa, żony Mosze Elimelecha ha-Kohena Rabinowicza.

Postautor: **Karolina Kot** » wtorek 04 gru 2018, 20:27

Do ohelu od tylnej bramy cmentarnej wiedzie tzw. ścieżka Kohenów (pozwalająca na zachowanie czystości rytualnej).
Obok znajduje się metalowy garaż, służący jako pomieszczenie socjalne i miejsce odpoczynku dla odwiedzających ohel Żydów. Przynajmniej tak było w roku 2014, czyli w czasie, gdy wykonywałam prezentowane w poście zdjęcia. Być może coś się od tamtej pory zmieniło.

Lokalizacja cmentarza

Postautor: **Karolina Kot** » wtorek 12 mar 2019, 00:22

Od czasu naszej ostatniej wizyty w tym miejscu sporo się zmieniło. Zmiany widać przede wszystkim od strony ulicy Źródlanej i wspomnianej wcześniej ścieżki Kohenów.
Powstaje tam budynek Centrum Chasydzkiego. Pojawiła się też tabliczka z nową nazwą ulicy (na razie będącej polną drogą), a sama ścieżka wiodąca do ohelu została odrestaurowana.

Zdjęcia wykonaliśmy w marcu 2019 roku.