Pochowano w niej polskich żołnierzy, którzy zginęli podczas tragicznej w skutkach bitwy pod Pielaszowem (Wesołówką).
Stoczył ją I batalion Armii Krajowej „Sandomierz” w dniu 30 lipca 1944 roku w rejonie wsi: Pielaszów, Wesołówka, Słabuszowice, położonych nad rzeka Opatówką, na północ od szosy Sandomierz -Lipnik- Opatów. Ocenia się, że zginęło w niej około 60 żołnierzy, w większości bardzo młodych ludzi. Wielu innych dostało się do niewoli i zostało rozstrzelanych. Większości osób nie zidentyfikowano, ale wiadomo, że wśród zabitych znalazło się 11 uczniów tajnego liceum sandomierskiego, z których siedmiu po wojnie pochowano we wspólnej mogile na Cmentarzu Katedralnym. Pozostali spoczywają na cmentarzu w Malicach Kościelnych oraz na polach nad brzegami Opatówki.
Sandomierska mogiła jest skromna. Umieszczono na niej siedem tablic z nazwiskami i portretami poległych oraz inskrypcję
"N O W 1 komp. 1 bat. 2 pp. Leg. AK poległym pod Pielaszowem 3 sierpnia 1944"
A poniżej:
"Poległych w walce o wolność, cześć. Wiosnę ich życia zgasił wróg germański - ofiarę ich przyjął Bóg i nad Polską zorzę wolności zapalił".
Po obydwu stronach zbiorowego grobu "Pielaszowiaków" w późniejszym okresie ulokowano inne groby.
Po lewej stronie znajduje się zbiorowa mogiła żołnierzy 1 Batalionu pp Leg. Armii Krajowej, uczestników bitwy pod Pielaszowem, wziętych do niewoli i rozstrzelanych przez Niemców w Lipniczku, dnia 30 lipca 1944 roku.Tuż obok odnajdziemy płytę z tablicą poświęconą pamięci żołnierzy z Batalionu "Swojak".
Po prawej stronie znajdują się symboliczne mogiły poległych, którzy na zawsze spoczęli bezimiennie z dala od Sandomierza oraz tablica upamiętniająca martyrologię żołnierzy Armii Krajowej, aresztowanych przez NKWD i wywiezionych do łagrów.
Warto zaznaczyć, że pierwotnie w miejscu opisywanej mogiły i Miejsca Pamięci, istniała kwatera żołnierzy niemieckich, między innymi poległych w walkach z Armią Czerwoną w roku 1944. Ich szczątki zostały po wojnie ekshumowane na cmentarz komunalny (z jaką starannością - tego nie wiadomo, ale możemy się domyślać).
W sąsiedztwie opisywanych grobów zauważymy ponadto zbiorową mogiłę poległych "w walce o utrwalanie władzy ludowej".
Lokalizacja
Zdjęcia powstały pod koniec lipca 2018 roku.
