Kraków - dawna kuźnia Ludwika Zieleniewskiego

[Karolina Kot]

Przy ulicy Świętego Krzyża w Krakowie, między kamienicami z numerem 14 i 16, zachowały się zabudowania dawnej, XIX - wiecznej kuźni. Zakład ten został założony w roku 1804 przez Pawła Nowakowskiego, prawdopodobnie w okolicach Placu Dominikańskiego. W 1810 roku kuźnię przejął warszawski kowal, Antoni Zieleniewski, a po jego śmierci jego syn - Ludwik Zieleniewski.
Zakład, przeniesiony na ulicę Świętego Krzyża, szybko się rozrastał, produkował początkowo maszyny rolnicze, potem także przemysłowe. Kuźnia Zieleniewskiego była w owym czasie obiektem bardzo nowoczesnym: zainstalowano w niej jedną z pierwszych w Krakowie maszyn parowych.
Niestety, w roku 1886 w Kuźni wybuchł groźny pożar, który zniszczył zakład. Podjęto wówczas decyzję o zmianie lokalizacji fabryki. Wybrano na ten cel ulicę Krowoderską. Przeprowadzka wyszła na dobre - świetnie prosperująca i coraz bardziej powiększająca się fabryka ostatecznie wytwarzała urządzenia dla górnictwa oraz wyposażenie dla browarów i rafinerii. Jako Cesarsko – Królewska Uprzywilejowana Fabryka Maszyn Rolniczych i Narzędzi Ludwika Zieleniewskiego zdobywała liczne medale na wystawach krajowych i międzynarodowych.
Syn Ludwika, Edmund Zieleniewski przeniósł w 1906 część swojej fabryki z ulicy Krowoderskiej na Grzegórzki.

Obiekt przy ulicy Świętego Krzyża jest miejscem nacechowanym historią, ściśle związaną z krakowskim przemysłem. Po latach rozwinął się na jego podwalinach znany Zakład Budowy Maszyn i Aparatury im. Ludwika Zieleniewskiego, przeniesionego na początku XX wieku w okolice dzisiejszego Ronda Grzegórzeckiego.
Niestety, na Grzegórzkach nie pozostało zbyt wiele do podziwiania. Zakłady Zieleniewskiego miały znacznie mniej szczęścia, niż konkurencyjna Fabryka Marcina Peterseima - większość zabudowy wyburzono kilka lat temu.

Także zabytkowa kuźnia, będąca zaczątkiem dawnej fabryki, nie miała szczęścia. W roku 2009 runęła frontowa fasada budynku, na szczęście obiekt został zrekonstruowany.
Do dziś przylega do niego piękna kamienica o wyglądzie pałacu, należąca do właścicieli - rodziny Zieleniewskich.

Lokalizacja
Zdjęcia przedstawiają stan obiektu w latach 2014/2015. Przy ścianach zachowały się do dziś oryginalne rury spustowe z sygnaturą zakładu.
W całym Krakowie ( i nie tylko) można do dziś odszukać wiele elementów noszących logo historycznej fabryki, którą przeniesiono obecnie do Niepołomic.

[Fala]

Pięć akcji o wartości 500,- złotych z grudnia 1938 roku.
Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper SA z siedzibą w Krakowie -największego koncernu przemysłu maszynowego w II RP.
Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zak%C5%82 ... niewskiego