Pomnik upamiętnia męczeńską śmierć śląskich harcerzy, którzy we wrześniu ‘39 stawili czoło miejscowym bojówkarzom Freikorpsu oraz wkraczającym do miasta żołnierzom Wehrmachtu.
4 września 1939 r. przy ówczesnej ulicy Zamkowej, na wprost Domu Powstańca, hitlerowcy rozstrzelali około osiemdziesięciu harcerzy oraz byłych powstańców śląskich.
Z historią pomnika wiążą się jego dwukrotne przenosiny. Związane były z wielką przebudową centrum Katowic.
Odsłonięty 4 września 1983 r. Pomnik Śląskich Harcerzy, pierwotnie usytuowany był na wprost wejścia do Hotelu Silesia - na skwerze między ul. Armii Czerwonej (zmienionej później na al. Korfantego) i ul. Skargi.
Po 30 latach, podczas przebudowy Rynku oraz budowy nowej ul. Wincklera, 20 maja 2013 r. pomnik został przeniesiony na środek zamkniętej dla ruchu ul. Piotra Skargi. Zmiana lokalizacji związana była z koniecznością remntu znajdującego się pod pomnikiem podziemnego koryta Rawy.
Po 2 latach intensywnych prac, 20 lipca 2015 r. pomnik został przeniesiony na pl. Obrońców Katowic i ustawiony na wprost starej siedziby Muzeum Śląskiego. Obok monumentu posadowiono stosowną płytę z napisem: „Bohaterskim Harcerzom i Powstańcom Śląskim obrońcom miasta pomordowanym na tym miejscu w dniu 4 IX 1939 r. przez najeźdźców hitlerowskich”.