Tomaszów Mazowiecki - mykwa

Posty: 27771
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Tomaszów Mazowiecki - mykwa

Postautor: Karolina Kot » piątek 29 wrz 2017, 19:56

Nieopodal rynku w Tomaszowie Mazowieckim, przy ulicy Tkackiej 10, zachowały się ruiny dawnej mykwy. Żydowska łaźnia rytualna, zbudowana w pierwszej połowie XIX wieku, była okazałym, murowanym, parterowym budynkiem, wzniesionym nieopodal nieistniejącego już tzw. Wielkiego Stawu i koryta rzeki Wolbórki.
Przetrwała II Wojnę Światową, użytkowana przez wojsko. Po roku 1945 funkcjonowała nadal jako miejska łaźnia.
Po generalnym remoncie, polegającym na rozbudowie budynków i kotłowni oddano ją do użytku w 1951 r. W 1952r. zakład kąpielowy przejął MPGK. W latach 60. łaźnia składała się z 28 natrysków w pomieszczeniach zbiorowych, 18 wanien, parni, łaźni rzymskiej i komory dezynfekcyjnej. Najchętniej kąpano się w wannach.
- Korzystałam z kabin, jak je nazywałam dubeltowych, czyli z dwiema wannami, w których myłam się z dziećmi raz w tygodniu - wspomina pani Wiesława Wojciechowska. Łaźnię miała po sąsiedzku. - Bilety na kąpiele dostawało się w zakładach pracy - dodaje. Do łaźni pani Wiesława przychodziła z własnym mydłem, ręcznikami i szlafrokiem.
Mężczyźni częściej korzystali z natrysków. W ten sposób o higienę dbał pan Andrzej Jagodziński, który pracował jako piekarz. - Kierownikiem łaźni w latach 60. był potężnej postury Żyd o nazwisku Śpiewak. Sprzedawał rózgi dębowe i brzozowe do biczowania podczas kąpieli. Wybrani mogli też u niego nabyć alkohol - opowiada. W pamięć zapadła mu też sauna parowa, w której cuchnęło, bo... niektórzy oddawali tam mocz. Były jednak i przyjemniejsze chwile. Chłopcy często podglądali w łaźni kobiety. - Kiedy zauważyłyśmy podglądaczy wzywałyśmy kąpielową, żeby ich przegoniła - mówi pani Janina Góra.

Źródło: tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl
W latach 90. XX wieku łaźnię ostatecznie zamknięto, a w budynku urządzono targowisko mięsne.
Przez ostatnie lata opuszczony i nie remontowany budynek stopniowo popadał w ruinę. W czasie mojej wizyty na dachu brakowało już charakterystycznej latarni, ale na ścianach nadal odszukać można było resztki napisów pozostawionych przez obrońców praw zwierząt w czasie, gdy działały tu stoiska z mięsem.
Były co prawda plany stworzenia w tym miejscu centrum kulturalnego z amfiteatrem, na razie spełzły jednak na niczym. Tak czy owak dawna mykwa, ze względu na swój fatalny stan techniczny, aktualnie nadaje się już tylko do wyburzenia. Należy mieć nadzieję, że miejski konserwator zabytków zdecyduje się na pozostawienie oryginalnej, frontowej ściany budynku, która zachowała się najlepiej.

Zdjęcia wykonałam we wrześniu 2017 roku.
Lokalizacja
Załączniki
Ruiny mykwy (1).JPG
Ruiny mykwy (1).JPG (74.15 KiB) Przejrzano 4368 razy
Ruiny mykwy (2).JPG
Ruiny mykwy (2).JPG (78.64 KiB) Przejrzano 4368 razy
Ruiny mykwy (3).JPG
Ruiny mykwy (3).JPG (65.83 KiB) Przejrzano 4368 razy
Ruiny mykwy (5).JPG
Ruiny mykwy (5).JPG (87.93 KiB) Przejrzano 4368 razy
Ruiny mykwy.JPG
Ruiny mykwy.JPG (63.79 KiB) Przejrzano 4368 razy
Ruiny mykwy (8).JPG
Ruiny mykwy (8).JPG (76.23 KiB) Przejrzano 4368 razy
Ruiny mykwy (7).JPG
Ruiny mykwy (7).JPG (74.28 KiB) Przejrzano 4368 razy
Ruiny mykwy (4).JPG
Ruiny mykwy (4).JPG (76.8 KiB) Przejrzano 4368 razy
Ruiny mykwy (6).JPG
Ruiny mykwy (6).JPG (51.61 KiB) Przejrzano 4368 razy
Dawny Wielki Staw.JPG
Dawny Wielki Staw.JPG (95.02 KiB) Przejrzano 4368 razy
Mykwa od strony Wielkiego Stawu - zdjęcie archiwalne.jpg
Mykwa od strony Wielkiego Stawu - zdjęcie archiwalne.jpg (123.71 KiB) Przejrzano 4368 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 2454
Rejestracja: czwartek 16 kwie 2015, 17:40
Lokalizacja: Słajszewo

Re: Tomaszów Mazowiecki - mykwa

Postautor: Gniewko » poniedziałek 19 cze 2023, 20:57

Zdjęcia tego samego miejsca wykonane przed chwilą...
Załączniki
IMG_20230619_205521.jpg
IMG_20230619_205521.jpg (192.81 KiB) Przejrzano 744 razy
IMG_20230619_205456.jpg
IMG_20230619_205456.jpg (194.52 KiB) Przejrzano 744 razy
IMG_20230619_205433.jpg
IMG_20230619_205433.jpg (164.33 KiB) Przejrzano 744 razy
IMG_20230619_205413.jpg
IMG_20230619_205413.jpg (201.51 KiB) Przejrzano 744 razy
Maciej Rodziewicz

Posty: 27771
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Tomaszów Mazowiecki - mykwa

Postautor: Karolina Kot » poniedziałek 19 cze 2023, 21:57

Gniewko, dziękuję za te zdjęcia!
Mykwę wyburzono w marcu 2019 roku.

Rozpoczęła się rozbiórka dawnej łaźni przy ul. Tkackiej

Rozpoczęła się rozbiórka dawnej łaźni przy ul. Tkackiej w Tomaszowie Mazowieckim. Zamówione przez urząd miasta ekspertyzy nie pozostawiały wątpliwości, że budynku nie da się uratować.

Jak czytamy w dokumentacji budowlanej budynek był wykonany w technologii tradycyjnej – murowanej z cegły pełnej. Ogólny stan budynku był bardzo zły – awaryjny. Nastąpiło częściowe załamanie konstrukcji dachu i stropów. Woda opadowa spowodowała degradację elementów drewnianych oraz ceramicznych przez wilgoć i grzyby. Występowały liczne ubytki muru, usunięto stalowe nadproża, powstały pionowe spękania. Tynk odspoił się i odpadł na dużych połaciach, zaprawa utraciła właściwości wiążące. Dostęp do budynku został już jakiś czas temu wykluczony poprzez zamurowanie otworów drzwiowych i okiennych bloczkami gazobetonowymi.

Zgodnie z wydanymi zaleceniami, ze względu na stan techniczny obiektu, jego lokalizację (bezpośrednio przy jezdni) oraz zagospodarowanie działki, rozbiórkę należało przeprowadzić w jak najkrótszym czasie z zachowaniem pełnego bezpieczeństwa osób prowadzących prace budowlane i tych mogących się znaleźć w pobliżu budowy.
Zapytanie ofertowe na wykonanie prac rozbiórkowych wygrała firma TOM STONE (wartość zamówienia: 69.802,50 zł brutto) Plac został przekazany wykonawcy i w czwartek, 21 marca, ruszyły wyburzenia. Prace mają się zakończyć do 30 kwietnia br.

Trochę historii
Historia budynku łaźni przy ul. Tkackiej 10 sięga początków Tomaszowa, gdy w 1829 roku Antoni Ostrowski przekazał społeczności żydowskiej m.in. teren pod budowę łaźni przy Tkackiej. Do czasów II wojny światowej w budynku mieściła się mykwa, czyli żydowska łaźnia rytualna. Po II wojnie światowej budynek nadal służył jako łaźnia, ale już dla wszystkich tomaszowian. W latach 60. łaźnia składała się z 28 natrysków w pomieszczeniach zbiorowych, 18 wanien, parni, łaźni rzymskiej i komory dezynfekcyjnej. Latem 1953 r. za kąpiel w wannie płaciło się 4 zł, w parni i łaźni rzymskiej 3,60 zł, a pod prysznicem 1,50. W poniedziałki i niedziele łaźnia była nieczynna. Jak wyliczono w MPGK przez dziesięć lat (1952 - 1962) wykąpało się tam ponad milion osób. Łaźnia działała do końca lat 80.

Na początku lat 90. budynek został przekształcony w halę targową, w której handlowano mięsem. Od kilkunastu lat budynek był jednak opuszczony i niszczał. Władze miasta pomimo różnych rozmów i pomysłów nie znalazły pomysłu na jego wykorzystanie. Nie wiadomo na razie, co dalej z dość atrakcyjną działką w centrum miasta w sąsiedztwie targowiska, pl. Kościuszki i nowych bulwarów nad Wolbórką. Możliwe, że zostanie wystawiona na sprzedaż.

Beata Dobrzyńska
Źródło
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo łódzkie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość