Będzin - mykwa rytualna

Posty: 27771
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Będzin - mykwa rytualna

Postautor: Karolina Kot » niedziela 03 maja 2015, 22:49

Na poniższym zdjęciu widzimy dawną mykwę, czyli rytualną łaźnię żydowską.
Relikty tego ciekawego obiektu znajdują się w Będzinie, przy ulicy Potockiego 3, w dawnym domu Jakuba Chila Wienera. Tuż obok domu modlitwy Mizrachi.

Tak o tym miejscu pisze pan Adam Szydłowski na łamach portalu Wirtualny Sztetl

Kiedy w 2004 roku dokonywałem razem z Mirkiem Starzyńskim odkrycia domu modlitwy Mizrachi, podczas otwierania kolejnych komórek i piwnic znajdujących się w budynku przy ulicy Potockiego w Będzinie – dawnym domu Jakuba Chila Wienera, natrafiliśmy na niezwykle cenny kompleks religijny. Po otwarciu drzwi jednej z piwnic i zejściu schodami w dół ukazały nam się ściany pokryte białymi kafelkami ceramicznymi. Analizując i przyglądając się kolejnym pomieszczeniom piwnicznym, łatwo można było rozpoznać zachowane do dzisiaj kabiny natryskowe oraz pomieszczenie z „basenem” rytualnym. Pamiętać trzeba, iż mykwa oprócz swej roli rytualnej stanowiła również miejsce, gdzie można było normalnie, ze względów czysto higienicznych, skorzystać z kąpieli, stąd obecność typowej armatury wodnej.

Dzisiaj pomieszczenie dawnej mykwy, która pierwotnie swą powierzchnią obejmowała prawie 200 metrów kwadratowych, jest „poszatkowane” ściankami z cegły oraz sztucznie wyodrębnionymi komórkami. Kafelki, mimo tylu lat, nadal wiszą na ścianach oraz zdobią podłogę całej mykwy. Do naszych czasów zachowała się rura wyprowadzona na zewnątrz obecnej piwnicy, która służyła do odprowadzania powstałej w mykwie pary; na szczęście nie padła łupem zbieraczy złomu w obecnych czasach.
Zachował się wykuty w podłodze domu modlitwy rów na wodę deszczową (koszerną), który biegnie przez dawny „babiniec”, aż do samej mykwy. Przy ścianach zachowała się cała struktura kanalizacji i doprowadzenia wody.

Sama mykwa stanowiła niejako basen z wodą bieżącą, nazbieraną z deszczu lub pochodzącą ze źródła, służący do rytualnego oczyszczania i ablucji oraz mycia naczyń skalanych nieczystością rytualną. Od średniowiecza łączona była z łaźnią, również określaną tym tytułem. Kąpiel w mykwie obowiązywała również tych, którzy przechodzili na judaizm. Żydówki-mężatki kąpały się w mykwie zazwyczaj po menstruacji, odliczając 7 dni po jej ustaniu, natomiast mężczyźni przed świętem Jom Kipur. Istotne również było to, iż od początku menstruacji aż do zanurzenia w mykwie stosunki małżeńskie były zakazane.

Ortodoksyjni chasydzi kąpali się w mykwie codziennie, przed modłami oraz obowiązkowo przed szabatem. Niektórzy udawali się tam przed Rosz ha-Szana lub przed każdym żydowskim świętem. Zwyczaje te u religijnych Żydów obowiązują do dnia dzisiejszego. Podczas kąpieli w mykwie Żydzi odmawiali błogosławieństwo: „Błogosławiony jesteś Ty, Ha-Szem, nasz Pan, który uświęcił nas Swoimi przykazaniami i nakazał nam zanurzać się”.

Współcześnie mykwy używane są przede wszystkim przez żydowskie kobiety do osiągnięcia rytualnej czystości po menstruacji, po porodzie lub przed ślubem, przez żydowskich mężczyzn do osiągnięcia rytualnej czystości, jako część tradycyjnej procedury konwersji na judaizm oraz do obmycia naczyń kuchennych uzyskanych od nie-Żydów. Istnieją dwa rodzaje zbiorników wodnych używanych w mykwach. Są to: bor haszaka i bor zri'a. To pierwsze oznacza „studnię z nakładającą się na siebie/mieszającą się” wodą.

I właśnie tego rodzaju budowlę mamy (mieliśmy) w będzińskiej mykwie. Zasada działania wyglądała następująco: deszczówka wypełniała zbiornik. W zbiorniku tym znajdował się otwór, który decydował o tym, jak wysoko miała sięgać woda. Po drugiej stronie tego otworu znajdował się basen dla osób, które gotowe były do zanurzenia, wypełniony wodą z kranu o letniej temperaturze. Gdy poziom wody z kranu w basenie podnosił się do wysokości otworu łączącego dwa zbiorniki (basen i zbiornik z koszerną wodą deszczową), woda w basenie mieszała się z koszerną deszczówką. Aby mieszanie się obu wód następowało stale, Żydzi przestrzegali zasady, aby basen napełniać tak, żeby otwór pomiędzy basenem a zbiornikiem z deszczówką znajdował się poniżej poziomu wody. W systemie tym jednak potrzeba wymiany wody była częstsza. Działo się tak dlatego, że nawet jeśli woda w basenie wymieniana była po każdorazowym użyciu, to zanieczyszczenia pojawiające się w basenie przedostawały się łatwo do zbiornika i pozostawały w nim, czyniąc po jakimś czasie koszerną wodę brudną. Nie stanowiło to jednak żadnego problemu, gdy w mykwach stosowano inny system – bor zri'a. Koszerna woda w zbiorniku była wymieniana i odświeżana praktycznie za każdym razem, gdy mykwa była napełniana nową wodą z kranu, poprzez nalewanie jej do zbiornika z koszerną wodą. To częste uzupełnianie świeżej wody kranowej w zbiorniku wypełnionym wodą koszerną, przesądzało o nazywaniu tej metody bor zri'a czyli „studnią dolewanej wody". W miejscach, gdzie nieczęsto padało i gdzie woda deszczowa była rzadkością, ten drugi sposób konstruowania mykwy był stosowany chętniej.


Niestety, podczas renowacji kamienicy usunięto interesująco wyglądającą rurę oraz pomalowano elewację. Miejsce to straciło wiele ze swego pierwotnego uroku.

Lokalizacja
Załączniki
Mykwa przy Synagodze Mizrachi.JPG
Mykwa przy Synagodze Mizrachi.JPG (71.02 KiB) Przejrzano 6627 razy
Rura od mykwy.JPG
Rura od mykwy.JPG (59.41 KiB) Przejrzano 6627 razy
Mykwa obecnie.JPG
Mykwa obecnie.JPG (38.43 KiB) Przejrzano 6627 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 146
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:31
Lokalizacja: Sosnowiec

Re: Będzin - mykwa rytualna

Postautor: Fala » sobota 12 wrz 2015, 22:47

Mykwa wewnątrz, stan na dzień 12 września 2015 roku.
Obecnie - jak już wspomniano - to piwnica.
Załączniki
Mykwa (2).JPG
Mykwa (2).JPG (64.81 KiB) Przejrzano 6586 razy
Mykwa (1).JPG
Mykwa (1).JPG (96.21 KiB) Przejrzano 6586 razy
Mykwa (4).JPG
Mykwa (4).JPG (94.13 KiB) Przejrzano 6586 razy
Mykwa (3).JPG
Mykwa (3).JPG (102.59 KiB) Przejrzano 6586 razy
Mykwa (6).JPG
Mykwa (6).JPG (69.96 KiB) Przejrzano 6586 razy
Mykwa (5).JPG
Mykwa (5).JPG (68.05 KiB) Przejrzano 6586 razy
Mykwa (7).JPG
Mykwa (7).JPG (67.96 KiB) Przejrzano 6586 razy


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Będzin”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 3 gości