Jest to okazała budowla, wzniesiona w stylu neoromańsko-mauretańskim przy użyciu dwubarwnej cegły. Podobną elewację miała bielska synagoga oraz synagogi z kilku innych miast, między innymi z Bytomia. Dach pokryty blachą wieńczy Gwiazda Dawida. W skrzydle zachodnim zlokalizowano kostnicę, wschodnie zaś przeznaczono dla opiekuna cmentarza, który najczęściej mieszkał tu wraz z rodziną. Duża sala, położona w środkowej części budynku, służyła (i czasami służy nadal) do odprawiania obrzędów przedpogrzebowych.
Na jej wewnętrznych ścianach umieszczonych zostało kilka tablic pamiątkowych, poświęconych ofiarom Holocaustu. Będąc w środku warto jednak zadrzeć nieco głowę i spojrzeć do góry, na strop. Zachowały się na nim kasetony z oryginalną polichromią.
Na stronie Wirtualnego Sztetla znajdziemy bardzo wiele informacji o tch cennych, zabytkowych malunkach:
Polichromie domu przedpogrzebowego należą do najciekawszych zabytków Bielsko-Białej. Zajmują powierzchnię 144 m kw. (16 x 19 m). Zaprojektowano je na zasadzie podziałów, przy zastosowaniu profilowanych belek ze złoconym żłobkowaniem. Strop od ścian oddzielony jest malowanymi podziałami fasety oraz profilowanym gzymsem. Polichromię wykonano w technice klejowej, na cienkiej zaprawie wapienno-piaskowej, położonej na trzcinowej macie, przybitej do drewnianej podsufitki, składającej się z drobnych beleczek przylegających do siebie. Kasetonowy strop oparty jest na harmonijnej, wyważonej kompozycji z kwadratów i prostokątów o zróżnicowanej wielkości. Największe trzy kwadratowe kasetony wypełniają w układzie pasowym środkową część sufitu. Wyznaczają również dwie prostopadłe osie symetrii, na których opiera się cała struktura stropu. W centralnym punkcie prostokątnego sufitu, po obu stronach przecinających się linii, znajdują się analogiczne układy kasetonów. Wzdłuż ścian bocznych zostały zestawione najmniejsze kwadratowe kasetony. Im dalej od środka, tym kasetony są mniejsze, ale jednocześnie bardziej bogato udekorowane. Taki układ ukazuje wpływy sztuki klasycznej – jest kompozycją zrównoważoną, statyczną i zamkniętą. Odwołania do klasycyzmu widać nie tylko w konstrukcji, ale także ornamentyce. Autor sięgnął do motywów geometrycznych oraz roślinnych, zestawiając je w doskonale wyważonych proporcjach i układach. Dekoracje najbardziej oddalone od środka zdobią ornamenty roślinne i geometryczne, potraktowane dość swobodnie i lekko. W kasetonach przylegających bezpośrednio do trzech głównych polichromii motywy roślinne przyporządkowane są ograniczonym, geometrycznym płaszczyznom, ulegając coraz silniej stylizacji oraz rozdrobnieniu form. W trzech największych, środkowych kasetonach widoczny jest najbardziej skomplikowany i drobiazgowy układ ornamentów. Drobny roślinny ornament zamknięty jest na bardzo małych, geometrycznych polach, które wyznaczone zostały z matematyczną precyzją.
Jacek Proszyk, który dokonał opisu polichromii, wyodrębnił w dekoracji stropu cztery typy kasetonów:
Kaseton A – prostokątne pole, które wypełnia symetryczna kompozycja malarska zdradzająca wyraźne wpływy orientalne
Kaseton B – wydłużone pole prostokąta, które zdobi polichromia, nawiązująca swym układem, zdobieniem i kolorystyką do kompozycji malarskiej kasetonu narożnego (czyli do kasetonu C)
Kaseton C – narożne kwadratowe pole, które wypełnia koncentryczna kompozycja malarska
Kaseton D – najmniejsze polichromie, które występują najliczniej
Dom przedpogrzebowy wpisany jest do rejestru zabytków (nr A-582/88 z 29.08.1987).
Zdjęcia wykonałam w listopadzie 2016 roku oraz w kwietniu 2017 roku.
Lokalizacja
