Bytom - dawny żydowski Dom Starców

[Karolina Kot]

W Bytomiu, w dwóch przylegających do siebie, bliźniaczych kamienicach z oficynami, znajdujących się przy ulicy Jana Smolenia 4 i 6, do czasu II Wojny Światowej mieścił się żydowski Dom Starców. Placówka ta powstała około 1900 roku, kiedy to gmina żydowska zakupiła wspomnianą kamienicę z przeznaczeniem na ten cel.
W roku 1935 obiekt rozbudowano o dwa nowocześniejsze skrzydła, mieszczące się w oficynie, po obu stronach podwórka. Ich otynkowaną, charakterystyczną dla stylu okresu międzywojennego elewację do dziś zdobią dwie gwiazdy Dawida.
Ponadto do dziś w piwnicach tego kompleksu zachowało się wyłożone kafelkami i zaopatrzone w basen pomieszczenie dawnej mykwy, czyli rytualnej łaźni (niestety, nie udało mi się do niej zajrzeć).

W czasie II Wojny Światowej, w latach 1940- 1941, na terenie obiektu w okrojonej formie funkcjonowała miejska żydowska szkoła podstawowa (przeniesiono ją tutaj, gdyż Niemcy nakazali Żydom opuszczenie dotychczasowego gmachu szkoły, mieszczącego się przy ulicy Józefa Rostka; wspomniana szkoła nie zachowała się, została wyburzona w latach 70. XX wieku).
Po zakończeniu wojny budynek dawnego Domu Starców stał się własnością bytomskiego Komitetu Żydowskiego, a do roku 1948 działała w tym miejscu Szkoła Żydowska, której patronem był Icchok Lejb Perec. Wykłady odbywały się w dwóch językach: jidisz i polskim.

Do początku lat 90. XX wieku w kamienicy mieściła się ponadto siedziba bytomskiej Kongregacji Wyznania Mojżeszowego, której ostatnim prezesem był zmarły w roku 1992 Marian Akselrad.

Zdjęcia wykonałam w grudniu 2016 roku.
Informacje pochodzą z książki "Spacerem po Bytomiu. Przewodnik dla poszukujących" Anna Śmiałek, Maciej Droń, Tomasz Śmiałek