Przemyśl - Synagoga Zasańska

[Karolina Kot]

W Przemyślu - Zasaniu, przy Placu Unii Brzeskiej, znajduje się jedna z dwóch zachowanych do dziś na terenie miasta bóżnic.
Ta charakterystyczna i rzucająca się w oczy, murowana budowla, została wzniesiona w latach 1890-1892 według projektu Wojciecha Witoszyńskiego z inicjatywy Towarzystwa Izraelickiej Świątyni Zasańskiej, na potrzeby zasymilowanej części Żydów przemyskich.
Na przełomie 1927 i 1928 roku świątynia ta została zamknięta ze względu na częste konflikty pomiędzy Żydami postępowymi i ortodoksyjnymi.
W czasie II Wojny Światowej Niemcy zdewastowali wnętrze obiektu i po dobudowaniu od wschodniej ściany dodatkowej hali, urządzili w nim elektrownię, dzięki czemu budynek ocalał.
Po zakończeniu wojny w dawnej synagodze funkcjonowała baza autobusowa (tę informację potwierdzili okoliczni mieszkańcy), a następnie stacjonowały tam karetki pogotowia ratunkowego. Podczas remontu, przeprowadzonego w latach sześćdziesiątych, usunięto wiele detali architektonicznych i przede wszystkim zniszczono znajdującą się we wnętrzu polichromię.
W latach połowie lat 90. XX wieku w budynku urządzono galerię i był to chyba najlepszy powojenny czas dla tego obiektu. Od roku 2005 zabytek, wpisany do rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa pod numerem A-431 z 6.06.1983 roku, znajduje się w rękach prywatnych.
Niestety, nie wygląda na to, by wychodziło mu to na dobre...

Zdjęcia wykonaliśmy w listopadzie 2016 roku.
Lokalizacja

[Karolina Kot]

Na stronie Narodowego Archiwum Cyfrowego znajduje się kilka zdjęć, wykonanych bodaj w marcu 1941 roku, przedstawiających prowadzone przez Niemców prace mające na celu zaadaptowanie synagogi na elektrownię.

Na pierwszym ze zdjęć widać cały obiekt z dobudowanym kominem:

Synagoga jako elektrownia.jpg (27.52 KiB) Przejrzano 8214 razy

Druga fotografia przedstawia robotników transportujących turbinę do wnętrza obiektu. Do dziś można rozpoznać miejsce, w którym zdjęcie zostało zrobione.

Wtaczanie maszyny do budynku.jpg (80.85 KiB) Przejrzano 8214 razy

Synagoga współcześnie.JPG (69.61 KiB) Przejrzano 8214 razy

Ostatnia fotografia jest najciekawsza. Widzimy na niej wnętrze obiektu z pracującą turbiną. Jednak najciekawsze jest tło tego obrazu - widoczne na ścianach synagogi malowidła religijne: para lwów, malowane kolumny i inne.