Będzin - płytki ceramiczne z sygnaturami producenta

[Dawid_FSO]

W Będzinie ostatnio natrafiłem na takie cuda.

płytki.JPG (74.27 KiB) Przejrzano 11752 razy

płytki (1).JPG (73.82 KiB) Przejrzano 11752 razy

[Karolina Kot]

Twoje znalezisko zapoczątkowało nowy dział na naszym Forum.
Wątek ten poświęcony będzie ceramice użytkowej, a konkretnie przedwojennym płytkom ściennym i podłogowym, zdobiącym stare klatki schodowe. Czasami można dostrzec na nich nazwisko producenta.
Relikty takie są obecnie coraz rzadsze, niszczy je nieubłagany czas oraz remonty i inwestycje.
Mam nadzieję, że uda nam się uzbierać tutaj kilka tego typu pamiątek, by chociaż na fotografiach ocalić je od zapomnienia.

W Będzinie - Grodźcu, na klatkach schodowych robotniczych kamienic, znajdujących się przy dzisiejszej ulicy Marii Konopnickiej, nie kładziono ceramicznych płytek.
Schody i półpiętra wykonano z surowego betonu, w którym jednak ręka rzemieślnika odcisnęła logo zakładu.
Prezentowane niżej zdjęcia powstały kilka lat temu, a przedwojenne sygnatury pokazał mi swego czasu nasz forumowy historyk, Cezar Borgia.

Muszę kiedyś pokusić się o pełny katalog tych reliktów, zanim pokryje je tani gres, linoleum lub inne paskustwo.
Napis odciśnięty na schodach brzmi prawdopodobnie tak: "H. Łaszczewski, J. Strzałkowski, Sosnowice".
Jak na mój gust to była całkiem niezła i zapewne znacznie tańsza konkurencja dla kultowego już Alojzego Korzeńca.

[Karolina Kot]

A oto kolejna płytka z Będzina. Znajduje się w podwórzu tej samej kamienicy, przy ulicy Stanisława Małachowskiego 52, w której swego czasu namierzyłam sygnaturkę mistrza Korzeńca, opisaną w osobnym wątku.
Tym razem producentem posadzki terakotowej była firma MARYWIL z Radomia, założona w 1896 roku, której składy znajdowały się w Warszawie, Łodzi oraz w Sosnowcu (lub - jak kto woli - Sosnowicach).
Więcej o informacji o tym zakładzie znaleźć można pod tym linkiem.

Osobiście mam do MARYWILA ogromny sentyment i ze względów emocjonalnych żaden tam Alojzy Korzeniec go nie przebije. Z płytkami tymi pierwszy raz zetknęłam się na gruzowisku nieopodal grodziska w Sosnowcu - Zagórzu już ponad piętnaście lat temu. Razem z Conanem z szacunkiem wyzbieraliśmy wówczas ułamki podłogowych płytek, pochodzących zapewne z pobliskiego kościoła lub związanych z nim zabudowań. Potłuczone kafelki przechowuję do dziś.
Na marginesie dodam, iż na odwrocie każdej z nich widnieje sygnatura producenta. MARYWIL to klasa sama w sobie!

[Karolina Kot]

W tym samym podwórku, w bliźniaczej klatce schodowej, naprzeciwko sieni z zachowaną sygnaturą MARYWILA, ułożono identyczne kafelki.
Niestety, dwa rzędy przy drzwiach wejściowych przestały istnieć, a miejsce po nich zalano betonem. Jestem niemal pewna, że jeden z nieistniejących już dziś kafelków ozdobiono napisem MARYWIL.
Swoiste potwierdzenie tej tezy znalazłam na półpiętrze:

[Karolina Kot]

Dziś, jakby na zamówienie, udało mi się odszukać dwie kolejne płytki z sygnaturką MARYWIL RADOM.
Znajdują się na piętrze jednej z klatek schodowych przy ulicy Stanisława Małachowskiego 2 w Będzinie.
Obie pochodzą z zupełnie innej posadzki, umieszczono je wtórnie w miejsce ubytków.
W dodatku prawdopodobnie zostały umocowane do góry nogami, prezentując sygnatury, o których wspomniałam dwa posty wyżej.

[Karolina Kot]

I jeszcze jedna uwaga.
Wydaje mi się, że A. Korzeniec mógł mieć w okolicy większy prestiż i być droższym producentem od MARYWILA.
Wnoszę to z obserwacji, iż płytkami Korzeńca wyłożone są reprezentacyjne, frontowe klatki schodowe, z szerokimi schodami o zdobionych balustradach i słonecznymi, dużymi mieszkaniami z balkonami.
W klatkach schodowych oficyn najczęściej stosowano beton, lastriko albo kamień wapienny.
W bogatszych kamienicach sienie i półpiętra w podwórkach wyłożone są płytkami firmy MARYWIL.

A oto swoista "sygnatura producenta", potwierdzająca pochodzenie surowca, z którego zostały wykonane schody w jednej z oficyn w Będzinie, przy Placu 3 Maja 11.

[Karolina Kot]

Ulica Modrzejowska 44.
Sygnatura rzemieślnika wykonującego posadzkę (lub właściciela obiektu) została uwieczniona w wylewce z lastriko. Niestety, jest tak mocno uszkodzona, iż nie da się już odczytać widniejącego tu pierwotnie napisu. Mam nadzieję, że z czasem uda się rozwikłać tą zagadkę.

[Karolina Kot]

Pewny przypadek uwiecznienia inicjałów inwestora, a nie wykonawcy znalazłam w tym samym mieście, na posadzce kamienicy przy ulicy Ignacego Potockiego.
Właścicielem przybytku, zwanego Małym Będzinem, był bogaty, będziński Żyd, Jakub Chil Wiener.

[Eworu]

Wydaje mi się że napis z Modrzejowskiej 44 to "roku"

[Karolina Kot]

Chyba masz rację. Nie ma to jak młoda głowa!
Niestety, najciekawsza część tego reliktu przepadła bezpowrotnie.