Myślenice - Zamczysko

[Karolina Kot]

Ponad położoną po prawej stronie Raby dzielnicą Myślenic, zwaną Zarabiem, na wybitnie wyodrębnionym i wyróżniającym się stromymi zboczami cyplu góry noszącej nazwę Uklejna, przy czerwonym szlaku turystycznym, znajdują się bardzo interesujące ruiny średniowiecznej warowni, znanej jako "Zamczysko".

W średniowieczu w tym miejscu wznosiła się okazała, cylindryczna wieża mieszkalno - obronna, zbudowana z miejscowego piaskowca. Budowla pierwotnie miała około 8 metrów wysokości oraz mogła poszczycić się średnicą podstawy liczącą ponad 10 metrów. Do dziś można podziwiać jej niesamowicie potężne mury (miejscami liczą sobie one prawie 4 metry grubości!), które w wyższych partiach stawały się cieńsze, przez co wnętrze przypominało kształtem odwrócony do góry nogami, ścięty stożek.
Archeologiczne badania sondażowe wykazały, iż reszta zabudowań dawnej twierdzy była najpewniej wykonana z drewna.
Odkryte podczas prac zabytki ruchome pozwoliły wydatować obiekt na XIII-XIV wiek.

Niestety, budowla nie dotrwała do naszych czasów w całości, została bowiem skutecznie wysadzona w powietrze, chociaż niewykluczona jest jednak bardziej naturalna katastrofa, czyli zawalenie się fortalicjum. Nie udało się ustalić jednoznacznie, kiedy ten przykry fakt mógł mieć miejsce.
Dziś po obiekcie pozostały rozrzucone po majdanie i zboczach odłamy wieży, przywołujące na myśl łupinę orzecha, roztrzaskaną na trzy większe części i kilka mniejszych.

Zamek został dodatkowo oddzielony od najłatwiej dostępnej strony (czyli od południowego - wschodu) dwoma solidnymi wałami, przedzielonymi naprawdę głęboką i dobrze zachowaną do dziś fosą. Z pozostałych stron warownię chroniły niemal pionowe zbocza cypla.
Jedynie od północnego zachodu wybudowano dodatkowo niewysoki i krótki wał oporowy (nota bene był to pierwszy zauważony przez nas ślad ludzkiej ingerencji w ukształtowanie terenu, jaki dostrzegliśmy podchodząc w górę czerwonym szlakiem).

Właśnie z powodu tych wszystkich umocnień ziemnych miejsce to jest dla nas szczególne. Przypomina bowiem przez oczywistą analogię większość odwiedzonych i opisanych przez nas wyżynnych gródków stożkowatych, ale jest o wiele bardziej czytelne i przemawiające do wyobraźni, głównie z powodu zachowanych do dziś ruin wieży mieszkalno-obronnej.
Wyobraźcie sobie teraz, że tą rozwaloną wieżę ktoś kiedyś wzniósł z drewna, nie z kamienia. I że jeszcze w średniowieczu spłonęła całkowicie, nie pozostawiając po sobie śladu na powierzchni.
Co otrzymamy?

Typowe grodzisko stożkowate, umiejscowione na cyplu, odcięte u podstawy wałami z fosą!

Zdjęcia pochodzą z maja 2012 roku. Wyszły fatalnie, gdyż miałam wówczas uszkodzony obiektyw aparatu fotograficznego.
Lokalizacja

[Franek D.]

Historia mówi, że w czasie wojny trzynastoletniej, w roku 1457 Polska zdobyła Malbork w nietypowy sposób, wypłacając walczącym po stronie Zakonu zaciężnym wojskom czeskim żołd, z którym zalegali im Krzyżacy.

Dalej legenda mówi, że powracający ku Czechom jeden z oddziałów zaciężnych, opanował zamek w Myślenicach. Stąd Czesi wspólnie z piękną Katarzyną Skrzyńską - Włodkową z Barwałdu, dokonywali krwawych grabieży i rozbojów. Zamczysko, jako gniazdo zbójeckie, zostało wysadzone w 1458 r. przez wojska królewskie. Inna legenda mówi, że spalona na stosie Katarzyna Włodkowa, pokutując za swe czyny, pojawia się w myślenickich ruinach zamku podczas pełni księżyca.

Tymczasem zapisy historyczne mówią, że w dniu 3 grudnia 1786 roku, na obszarze Karpat Zewnętrznych miało miejsce silne trzęsienie ziemi z epicentrum w okolicach Myślenic. Wstrząsy odczuwalne były od Wrocławia po Lwów oraz na Słowacji i w Czechach.
To jedno z największych, znanych ludzkości trzęsień ziemi na terenie Polski, wystąpiło około 17:00 i trwało ponad minutę. Magnituda wstrząsów w epicentrum Myślenice, wynosiła 5,7 w skali Richtera.
W odległym o 30 km w Krakowie popękały kamienice oraz uszkodzone zostało sklepienie w kościele Św. Katarzyny, przez co władze austriackie nakazały zamknąć kościół dla wiernych.
W odległym o 50 km Uściu Solnym, pod tą datą miejscowy pleban zapisał w księdze metryk: „Zamki w drzwiach puszczały, drzwi się otwierały, dachy trzeszczały, ściany jakoby się waliły, okna, piece widocznie się ruszały tak, że wielkiego strachu, bojaźni, hałasu narobił wśród ludzi ten przypadek".

Może baszta myślenickiego zamczyska była słabo posadowiona na podłożu z łupków ilastych i w czasie wstrząsów uległa poślizgowi, przewracając się na bok?

[Karolina Kot]

Tak przedstawiają się ruiny wieży w okresie wegetacyjnym (maj 2018 roku). Okrągły otwór, widoczny na szczycie, nie jest, wbrew pozorom, pozostałością po studni, lecz po dolnej kondygnacji wieży (stołpu), bardzo często wykorzystywanej jako więzienie.

Widok w technologii LIDAR

[Karolina Kot]

No i wreszcie trafiło się ślepej kurze ziarnko: oto fragment średniowiecznego naczynia, zauważonego przeze mnie na ścieżce turystycznej, wiodącej przez rozwaliska zamku.
Datowanie nie pozostawia wątpliwości - ceramika jest bardzo stara.
Skorupkę po sfotografowaniu odłożyliśmy w położone nieopodal bezpieczniejsze miejsce. Tego typu zabytków nie wolno zabierać ze sobą na pamiątkę.

[Czech]

Łatwo tu trafić idąc od Zarabia, natomiast schodzą z Uklejnej, w rejonie Zamczyska przy wąwozie szlak się gubi i wydeptane ścieżki rozchodzą się w dół na kilka stron.
Same ruiny zamku zostały wyraźnie oznakowane czerwonym szlakiem turystycznym.
Moje zdjęcia pochodzą z lipca 2019