Bielsko - Biała, strzałki LSR

[Karolina Kot]

Luftschutzraum.
Napisy "L.S.R." oraz strzałki z okresu II Wojny Światowej, wskazywały ludności cywilnej drogę do schronów przeciwlotniczych, a służbom ratowniczym miały pomagać w lokalizacji wyjść ewakuacyjnych, w razie zburzenia budynku.
Były równiutkie, duże i zawsze białe. Miały być dobrze widoczne.

Okazuje się, że W Bielsku - Białej też je można znaleźć, chociaż - przyznam - przychodzi to z dużym trudem. Jest to niełatwe zadanie i momentami wymaga pewnego doświadczenia.
Sama jeszcze niedawno minęłabym większość tych obiektów, nie mając pojęcia, że się tam znajdują.

Chociaż kiedyś w mieście musiało się roić od nich, do dziś zachowały się tylko nieliczne z wojennych strzałek. Na nieszczęście większość budynków została po II Wojnie Światowej wtórnie otynkowana paskudnym, szarym tynkiem.
Zniknęły pod nim stare tabliczki, napisy, kamienne elewacje, a niejednokrotnie także subtelne detale architektoniczne.

Poszukiwania strzałek sprowadziły się więc przede wszystkim do tropienia obiektów z przedwojennymi elewacjami: są to najczęściej ściany kamienic pochodzących z dwudziestolecia międzywojennego, pokryte trwałym tynkiem szlachetnym, który pozostawiono w stanie pierwotnym, o ile go nie pomalowano.

Na dobry początek proponuję zapoznanie się z najładniejszymi upolowanymi strzałkami, licznie zachowanymi na kamienicy pod numerem 22, przy ulicy Bohaterów Warszawy.
Bystre oko dostrzeże także zamalowane napisy "LSR".

[Karolina Kot]

Ulica Zygmunta Krasińskiego 22. Słabo widoczna strzałka na jasnej elewacji kamienicy.
Wskazywała wyjście ewakuacyjne ze schronu.

[Karolina Kot]

Sąsiednia kamienica, pod numerem 20.
Zachowało się tu sporo murali wojennych: dwie strzałki przy wejściu do budynku, dwie na elewacji (wskazujące wyjście ewakuacyjne) i słabo czytelny napis "LSR".

[Karolina Kot]

Ulica Adama Mickiewicza 37. Po obu stronach bramy istniały niegdyś strzałki, wskazujące drogę ewakuacji do schronu przeciwlotniczego.
Dziś czytelna jest jedynie lewa strzałka.

[Karolina Kot]

Kolejny, bardzo słabo czytelny relikt strzałek LSR dostrzegłam przy ulicy Grunwaldzkiej, na filarach wejścia do kamienicy pod numerem 18.

[Karolina Kot]

Ulica Kapitana Aleksandra Kunickiego 4.
Zachował się jedynie słabo czytelny napis "LSR".

[Karolina Kot]

Ulica Thomasa W. Wilsona 3.
Zamalowano napis "LSR", ale strzałki pozostały.

[Karolina Kot]

Ulica Generała Stefana Grota-Roweckiego 8.
Po obu stronach wejścia do kamienicy zachowały się doskonale czytelne strzałki, a obok nich zamalowane napisy LSR.

[Karolina Kot]

Sąsiedni budynek - ulica Generała Stefana Grota-Roweckiego 6.
Po obu stronach drzwi wejściowych zachowały się pochodzące z II Wojny Światowej napisy "LSR" oznaczające schron przeciwlotniczy oraz wskazujące go strzałki. Schron znajdował się zapewne w piwnicy domu.

[Karolina Kot]

Ulica Generała Stefana Grota-Roweckiego 4.
Zachowały się strzałki wskazujące wyjście ewakuacyjne ze schronu. Obok jednej z nich znajdują się zamazane litery "N" oraz "A", będące zapewne skrótem od słowa "Notausgang" - wyjście awaryjne.