Sławków - Groniec, miejsce ostatniej bitwy partyzantów "Ordona"

Generał Admin
Posty: 2038
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Sławków - Groniec, miejsce ostatniej bitwy partyzantów "Ordona"

Postautor: kusmanek » piątek 11 wrz 2015, 11:01

Miejsce to znajduje się w lesie, pomiędzy terminalami kolejowymi, w pobliżu Grońca.
Przy drodze prowadzącej ze Strzemieszyc do Grońca znajduje się obelisk-drogowskaz. Tabliczka na pomniku informuje nas że w odległości 800 metrów znajduje się miejsce kwaterowania i ostatniej walki Oddziału Partyzanckiego "Ordona". Od pomnika należy skierować się w lewo, aż do leśnego skrzyżowania. Tam, kolejna tabliczka każe nam skręcić w prawo. Po przejściu kilkudziesięciu metrów, po prawej stronie, znajdziemy ścieżkę oznaczoną symbolami Polski Walczącej, która doprowadzi nas do krzyża w miejscu dawnej ziemianki.
Obszerny artykuł na ten temat można przeczytać tutaj: http://www.sosnowiec.info.pl/moje-miast ... ,1,4,15333
W rocznicę zagłady oddziału "Ordona"
Artur Ptasiński

Rankiem 7 września 1943 roku las strzemieszycko-niwiański zdawał się być oazą spokoju i idealnym schronieniem dla partyzantów z oddziału „Ordona”, należącego do 23 Dywizji Piechoty AK. Spokój ten był jednak tylko ciszą przed nawałnicą, jaka miała niebawem nadejść. W ziemno-drewnianym bunkrze i pobliskich gospodarstwach rozpoczęły się przygotowania do opuszczenia gościnnego schronienia i przeniesienia obozowiska.

Oddział st. sierżanta Jana Miltona, ps. „Ordon”, był formacją bardzo aktywną i zdążył już dość mocno dać się we znaki okupantom. Właśnie wzmożona działalność, ułańska fantazja a nawet brawura partyzantów w połączeniu z działalnością konfidentów gestapo, doprowadziły do dekonspiracji głównej kwatery oddziału.
reklama
Głównej, bo oprócz bunkra na Niwie, istniały jeszcze ziemianki w Przymiarkach, nad Sztołą i w lasach koło Ojcowa.

Z początkiem września Komendzie Okręgu Śląskiego AK udało się ustalić, że Niemcy przygotowują wielką obławę na „polskich bandytów” z okolic Strzemieszyc. W związku z tym do „Ordona” wysłano ppor. „Czeladnika” z rozkazem natychmiastowego opuszczenia bunkra. Jan Milton, dowódca, ale i gospodarz partyzanckich zapasów, odwlekł wykonanie tego rozkazu o jeden dzień. Otóż w bunkrze i w pobliskich zabudowaniach poza bronią i niemieckimi mundurami, których używano w czasie akcji (ponoć Ordon lubił paradować po Strzemieszycach w mundurze ss-mana), przechowywano także żywność w tym np. beczki z kiszoną kapustą. „Ordon” chcąc być może zorganizować transport, postanowił poczekać z „przeprowadzką” jeszcze jeden dzień. Decyzja ta niestety okazała się zgubna w skutkach.

W południe, 7 września, żandarmeria powiatu olkuskiego wraz z policją olkuską i sławkowską, a także kompanią policji z Maczek pod dowództwem gestapo z Sosnowca rozpoczęły obławę. Niestety, nie jest znany dokładny przebieg walki. Krwawy bój trwał przez kilka, a może kilkanaście godzin. Wiadomo, że „Ordon” w czasie ataku znajdował się poza bunkrem. Dowiedziawszy się od mieszkańców Strzemieszyc o obławie, przedarł się do swojego oddziału. Najprawdopodobniej ranny, obawiając się następstw dostania się w ręce gestapo, popełnił samobójstwo. Być może podobnie postąpiło kilku innych żołnierzy. Po dziś dzień pełna lista poległych nie jest znana. Różne źródła podają różne dane - od 14 do 18 poległych.

Niemcy nie poprzestali na zlikwidowaniu oddziału i w odwecie zamordowali kilku okolicznych mieszkańców podejrzanych o współpracę z partyzantami. Szczególnie bestialsko postąpiono z Bronisławą Heliak ze Strzemieszyc i jej dwójką dzieci, paląc ich wraz z domostwem.

Niemiecki raport sporządzony tuż po zakończeniu obławy podaje: „22 bandytów poległo, 1 został ranny i 1 kobieta aresztowana.” W raporcie sporządzonym następnego dnia liczba zabitych „urosła” do 26 oraz 8 aresztowanych. Po stronie niemieckiej straty wyniosły 20 zabitych i kilkudziesięciu rannych.

Z oddziału „Ordona” ocalało kilku partyzantów, którzy w czasie obławy znajdowali się poza bunkrem. Po rozbiciu oddziału, przeszli oni na teren powiatu zawierciańskiego i przyłączyli się do oddziału AK Stanisława Wencla, „Twardego”, z którym kontynuowali walkę z okupantem.

Ciała poległych Polaków zostały przewiezione na rozkaz Niemców do Strzemieszyc w okolice skrzyżowania ulicy Rudnej ze Strzemieszycką, w celu dokonania identyfikacji przez miejscową ludność. Dziś w tym miejscu znajduje się tablica przypominająca o tych tragicznych wydarzeniach.

Przy drodze ze Strzemieszyc do Grońca weterani zagłębiowskiego ruchu oporu, Mieczysław Klein i Wenancjusz Lachowicz, wznieśli w 1992 r. skromny obelisk upamiętniający ostatni bój oddziału „Ordona”. Spod obelisku, kierując się znakami można dojść do symbolicznej mogiły znajdującej się w miejscu bunkra, a właściwie dwóch położonych obok siebie partyzanckich ziemianek.


Niedaleko miejsca ostatniego boju Oddziału Partyzanckiego "Ordona" znaleźć można resztki fundamentów dawnego gospodarstwa, które pomagało skrytym w lesie partyzantom. Zostało zniszczone przez Niemców.
Poniżej linki z lokalizacją obiektów na Wikimapii i kilka zdjęć z mojej dzisiejszej wyprawy:
Obeliks - drogowskaz
Krzyż w miejscu ziemianki
Ruiny gospodarstwa

DSC03526zmniejszone.JPG
Obelisk przy drodze
DSC03526zmniejszone.JPG (126.14 KiB) Przejrzano 14195 razy


DSC03528zmniejszone.JPG
Tabliczka na pomniku
DSC03528zmniejszone.JPG (122.14 KiB) Przejrzano 14195 razy


DSC03534zmniejszone.JPG
Droga prowadząca do krzyża
DSC03534zmniejszone.JPG (113.41 KiB) Przejrzano 14195 razy


DSC03535zmniejszone.JPG
Tabliczka kierunkowa
DSC03535zmniejszone.JPG (119.16 KiB) Przejrzano 14195 razy


DSC03537zmniejszone.JPG
Kolejna tabliczka
DSC03537zmniejszone.JPG (118.51 KiB) Przejrzano 14195 razy


DSC03539zmniejszone.JPG
Ścieżka do ziemianki
DSC03539zmniejszone.JPG (126.45 KiB) Przejrzano 14195 razy


DSC03544zmniejszone.JPG
Krzyż w miejscu ziemianki
DSC03544zmniejszone.JPG (115.89 KiB) Przejrzano 14195 razy


DSC03545zmniejszone.JPG
Tablica
DSC03545zmniejszone.JPG (123.48 KiB) Przejrzano 14195 razy


DSC03548zmniejszone.JPG
DSC03548zmniejszone.JPG (125.14 KiB) Przejrzano 14195 razy


DSC03552zmniejszone.JPG
Kartka z wierszem
DSC03552zmniejszone.JPG (121.82 KiB) Przejrzano 14195 razy
Born to make history

Generał Admin
Posty: 2038
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Sławków, Groniec. Miejsce ostatniej bitwy partyzantów "Ordona"

Postautor: kusmanek » piątek 11 wrz 2015, 11:15

Poniżej jeszcze kilka zdjęć ruin gospodarstwa. Z zabudowań zachowały się tylko obrysy fundamentów, trochę gruzu i zdziczałe drzewka owocowe.
DSC03558zmniejszone.JPG
Spod śniegu wystają pojedyncze cegły
DSC03558zmniejszone.JPG (127.11 KiB) Przejrzano 14194 razy


DSC03555zmniejszone.JPG
Kupa gruzu, będąca kiedyś pewnie domem
DSC03555zmniejszone.JPG (126.81 KiB) Przejrzano 14194 razy


DSC03566zmniejszone.JPG
W terenie wyraźnie widać zarys fundamentów
DSC03566zmniejszone.JPG (118.02 KiB) Przejrzano 14194 razy


DSC03565zmniejszone.JPG
Wiosną pewnie znów zakwitną, dając znak że kiedyś tętniło tu życie
DSC03565zmniejszone.JPG (121.24 KiB) Przejrzano 14194 razy


DSC03563zmniejszone.JPG
Z dawnego sadu zostały zdziczałe drzewka
DSC03563zmniejszone.JPG (125.1 KiB) Przejrzano 14194 razy


Na stronie Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego znalazłem listę poległych podczas II Wojny Światowej:
07.09.1943
Za pomoc udzieloną partyzantom, hitlerowscy zamordowali 12 osób.
Nazwiska ofiar:

Heliak Bronislawa, matka
Heliak /brak imienia/ dziecko w/w spalone żywcem w podpalonym domu
Heliak /brak imienia/ dziecko w/w spalone żywcem w podpalonym domu
Kasprzyk Stanisława
Kasprzyk Teofil
Kiełkowicz Henryk
Kocyk /brak imienia/ - matka
Kocyk /brak imienia/ - córka
Kocyk /brak imienia/ - syn
Kocyk /brak imienia/ - syn


Najbardziej porusza los rodziny Heliaków. Ktoś wie może czy to ta rodzina mieszkała w domu tuż obok "Reduty Ordona"? I czy to właśnie w tych ruinach żywcem spalono te biedne dzieci?

Obszerny artykuł na temat Oddziału Partyzanckiego Grupa "Ordona", jak również samego Jana Henryka Miltona można znaleźć w lokalnej gazecie "Strzemieszyce i Ja" z września 2007: http://szaniawski.neostrada.pl/SiJ_28_2007.pdf
Zachęcam do lektury, bo to bardzo ciekawa postać :)
Born to make history

Generał Admin
Posty: 2038
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Sławków - Groniec, miejsce ostatniej bitwy partyzantów "Ordona"

Postautor: kusmanek » poniedziałek 29 sie 2016, 12:33

Dziś w skrzynce pocztowej zaskoczyła mnie ciekawostka :) W sierpniowym numerze Przeglądu Dąbrowskiego znaleźć można artykuł o Grupie "Ordona" autorstwa Pana Jana Kmiotka. W zasadzie są tam informacje zawarte we wspomnianym wyżej piśmie "Strzemieszyce i Ja", jednak na środku strony znaleźć można fotografię "Ordona" z okresu okupacji :o Polecam serdecznie.
Pismo dostępne pod tym linkiem, strona 14:
https://www.dabrowa-gornicza.pl/epublik ... 2016r.html
Born to make history

Posty: 1871
Rejestracja: środa 19 sie 2015, 18:35
Lokalizacja: Dąbrowa Górnicza

Re: Sławków - Groniec, miejsce ostatniej bitwy partyzantów "Ordona"

Postautor: Eworu » poniedziałek 29 sie 2016, 15:01

Nie chcę studzić twojego zapału ale ta fotografia, jak i prawdopodobnie kilka dodatkowym (nie jestem na 100% pewien ile) znajdują się w którymś numerze Echa Strzemieszyc ;). I to w lepszej jakości niż w PDF-ie.
Zapraszam na moje stronki Opuszczone_Zaglebie oraz Kolekcja_breloków

Generał Admin
Posty: 2038
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Sławków - Groniec, miejsce ostatniej bitwy partyzantów "Ordona"

Postautor: kusmanek » poniedziałek 29 sie 2016, 15:24

Mój zapał to ostudzi chyba tylko Kostucha :D Jesteś w stanie sprawdzić, który to numer "Echa"?
Cieszę się, że historia "Ordona" trafia do skrzynek pocztowych wszystkich Dąbrowian :) Może dzięki temu ktoś się zainteresuje i trafi do leśnego pomnika opisanego w tym wątku.
Born to make history

Posty: 1871
Rejestracja: środa 19 sie 2015, 18:35
Lokalizacja: Dąbrowa Górnicza

Re: Sławków - Groniec, miejsce ostatniej bitwy partyzantów "Ordona"

Postautor: Eworu » poniedziałek 29 sie 2016, 15:53

Niestety nie pamiętam. Kojarzy mi się jakiś trzeci lub czwarty, ale nie jestem tego pewien.
Zapraszam na moje stronki Opuszczone_Zaglebie oraz Kolekcja_breloków

Posty: 1
Rejestracja: poniedziałek 31 sie 2020, 17:23

Re: Sławków - Groniec, miejsce ostatniej bitwy partyzantów "Ordona"

Postautor: Safa » poniedziałek 31 sie 2020, 17:46

Witam Szanownych Państwa bardzo serdecznie!
Jakimś cudem udało mi się znaleść to forum, a na nim owy artykuł. Niezmiernie mnie to cieszy!
A szczególnie widok pięknych zdjęc jak i dokładnego opisu miejsca.
Dziękuję bardzo za możliwość ich zobaczenia!
Nie bardzo potrafię poruszać się po "Forach" ... można powiedzieć, że dopiero się uczę.
Mimo tego bardzo interesuje mnie grupa Ordona, nie mniej jednak intersują mnie dokładne nazwiska, jak i słynna mniej znana drukarnia. Której położenia to chyba nikt dokładnie nie zna.
Czy są tu osoby które mogą powiedzieć coś więcej o tych osobach, jak i o samej drukarni ?

-Stanisława Machera
-Bolesław Machera
-Stanisław Machera
-Edward Miga
-Roman Śmigielski
-Helena Stępniewska

Pisał o nich Śp. Jan Kmiotek, lecz też nie zbyt dużo. Poza tym nie znalazłem więcej źródeł, a jeśli już to chyba śmiem wątpić w ich prawdziwość...
Bardzo dziękuję za możliwość dołączenia. Pozdrawiam serdecznie
Z wyrazami Szacunku
Adrian Safarewicz

Generał Admin
Posty: 2038
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Sławków - Groniec, miejsce ostatniej bitwy partyzantów "Ordona"

Postautor: kusmanek » niedziela 13 wrz 2020, 21:49

Na stronie magnapolonia.org można przeczytać dość obszerny i bogaty w materiały źródłowe tekst o grupie Ordona: https://www.magnapolonia.org/katastrofa ... or-ordona/
Według zeznań Dezyderiusza Kwiatka ps. "Saper" przed Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Katowicach, w grupie zajmującej się fałszerstwem kartek żywnościowych oprócz Bolesława Machery była jego żona (Stanisława?), Śmigielski oraz kreślarz, którego nazwiska Kwiatek nie znał. Produkcja kartek żywnościowych odbywała się na Nowym Zawodziu, u Skrzypczaka. Wynika z tego, że sama drukarnia znajdowała się z dala od Strzemieszyc.

Ciekawy jest również opis samego obozu. W artykule wspomniano o młodniku. Co ciekawe, jest on zaznaczony na jednej z archiwalnych map. Poniżej zaznaczyłem go wraz z miejscem ziemianki-pomnika oraz ruinami gospodarstwa (prawdopodobnie rodziny Heliaków). Muszę kiedyś sprawdzić, czy po obozie partyzantów zachowały się jakieś ślady.
ordon.jpg
ordon.jpg (166.88 KiB) Przejrzano 8612 razy

https://mapy.orsip.pl/imap/?startwg=wgL ... &locale=pl
Born to make history


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo śląskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości