Cmentarz ewangelicki zwany też kalwińskim, dysydenckim, a przez okoliczną ludność ariańskim – cmentarz znajdujący się przy ul. Orłowskiego, w północno wschodniej części Krakowa, w dawnej wsi Łuczanowice, która obecnie jest osiedlem Dzielnicy XVII Wzgórza Krzesławickie.
Założony został przed 1626 przez kalwińską rodzinę Żeleńskich, właścicieli Łuczanowic. W 1593 roku Stanisław Żeleński wybudował tam murowany grobowiec, który stał się zaczątkiem późniejszego cmentarza.
W Łucznowicach istniał zbór Braci Polskich, ruchu religijno-społecznego wyodrębnionego około 1563 z grupy polskich kalwinów w osobny zbór, stanowiący najbardziej radykalny odłam reformacji w Polsce, których nazywano arianami. Posiadali oni tamże cmentarz, który wobec narastających profanacji dokonywanych przez gawiedź na krakowskim cmentarzu ariańskim przy ul. Wesołej służył mieszkańcom Krakowa. W 1687 wyrokiem trybunalskim zbór ten został na zawsze zamknięty i zniesiony.
Przez sto lat kaplica stała nieczynna, ale jej podziemia były rodzinnym grobowcem Żeleńskich aż do 1787. W roku tym ówczesny właściciel wsi, Marcjan Żeleński, usypał na cmentarzu, wysoki na ok. 4 m kopiec grobowy, tzw. Kopiec Arian (zwany przez okoliczną ludność Kopcem Lutrów), kryjący nową komorę grobową Żeleńskich. Przeniósł znajdujące się w kaplicy trumny do grobów w kopcu. Na kopcu stoi pięciometrowej wysokości obelisk, wykonany z piaskowca, na którego szczycie umieszczona jest kamienna urna. Na ścianach obelisku widnieje herb Ciołek oraz napisy:
D.O.M., Avorus Manibus Pietas,
Martinus Vitelius de Żelanka, Żeleński, V. S. S. C., MDCCLXXXVII.
Wokół kopca zachowało się kilka nagrobków: sarkofag Ludwika Dębickiego, oficera wojsk polskich; postument z kolumną, na której umieszczona jest urna-grób jego syna, także Ludwika, zmarłego w 1843; groby Joanny Aramowej i Karoliny Kempińskiej.
Cmentarz popadł w ruinę; w 1938 Andrzej hrabia Mycielski przekazał go w formie darowizny gminie ewangelicko-augsburskiej w Krakowie. Uporządkowanie i odrestaurowanie cmentarza było możliwe dopiero po 1989. Zbudowano ogrodzenie, postawiono na kopcu obelisk, który przewrócił się w 1972.
Podczas uroczystego nabożeństwa zwierzchnik diecezji katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego ks. bp Rudolf Pastucha ponowne poświęcił cmentarz w dniu 25 września 1993. Corocznie we wrześniu krakowscy ewangelicy gromadzą się na tym miejscu podczas ekumenicznych nabożeństw.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Cmentarz_ ... zanowicach