Tonie - cmentarz choleryczny

[Karolina Kot]

Cmentarz epidemiczny w podkrakowskich Toniach (gmina Zielonki) znajduje się wśród porośniętych krzewami nieużytków, na północny wschód od skrzyżowania ulic Jurajskiej i Na Zielonki.
Mało brakowało, a poprowadzono by przez jego teren północną obwodnicę Krakowa.

Grupa starych grabów, wśród których z trudem można wypatrzeć szary krzyż ("kiedyś stał tu pewnie drewniany, a teraz to taki zwykły, betonowy-nowy") wyróżnia się w okolicy.
Mogiła zbiorowa powstała w 1879 roku.
Według daty na tabliczce inskrypcyjnej, odnowienie krzyża miało miejsce niespełna sto lat później.
Cmentarzysko morowe, chociaż położone na uboczu, nie jest miejscem całkowicie zapomnianym - świadczą o tym znicze i kwiaty.
Zdjęcia nie oddadzą nigdy klimatu tamtego posępnego, deszczowego dnia, gdy wiatr huczał złowieszczo w konarach drzew, a pędy ostrężnic i głogów oplątywały się wokół nóg, próbując wywrócić na mokrą trawę śmiałków, którzy odważyli się odwiedzić zmarłych...

Kochasz ty dom, ten ciemny bór,
Co szumów swych potężny śpiew
I duchów jęk, i wichrów chór
Przelewa w twą kipiącą krew?

Lokalizacja
Zdjęcia wykonałam w styczniu 2012 roku.

[Karolina Kot]

Cmentarz choleryczny, chociaż dobrze widoczny z drogi, wygląda dziś na miejsce całkowicie zapomniane. Dostać się na jego teren nie jest łatwo (osobiście zaliczyłam taki upadek do jakiegoś wilczego dołu, że mam teraz kolana poobijane jak małe dziecko uczące się jeździć na łyżwach), a całość jest bardzo mocno zarośnięta.
Lubię takie opuszczone mogiły i ich niezwykły, specyficzny klimat, ale w tym przypadku "stan opuszczenia" jest co najmniej niepokojący.

Zdjęcia pochodzą z października 2016 roku.

[kusmanek]

Niestety, miejsce cmentarza w niczym nie przypomina obecnie obiektu ze zdjęć. Stare graby zostały wycięte, pozostał tylko krzyż.
https://m.facebook.com/story.php?story_ ... ef=m_notif

[Karolina Kot]

Mam nadzieję, że północnej obwodnicy przez ten cmentarz nie puszczą, bo były takie pomysły.

[kusmanek]

Obawiam się, że jednak puszczą
https://www.google.com/maps/d/u/0/viewe ... 92203&z=19

obwodnica_tonie.jpg (229.7 KiB) Przejrzano 7505 razy

Oś trasy zaznaczono liną w kolorze magenta - trasa będzie przebiegać przez teren cmentarza

[kusmanek]

Wychodzi na to, że cmentarz zostanie ekshumowany:
https://www.gddkia.gov.pl/ajax/zamowien ... 35&lang=pl

Etap Ic
Rozpoznanie archeologiczne zasięgu cmentarza cholerycznego z 1873 roku, przeprowadzenie ekshumacji, zabezpieczenie ekshumowanych szczątków ludzkich do czasu wykonania przez Wykonawcę budowy docelowego miejsca pochówku zlokalizowanego w bezpośrednim sąsiedztwie pierwotnej lokalizacji, poza pasem inwestycji. Cmentarz choleryczny objęty jest wpisem do rejestru zabytków
nr A-1192/M z dnia 18.01.2010r.

[Karolina Kot]

Przyjechałam się pożegnać, ale okazało się, ze się spóźniłam.
Cmentarz został ekshumowany. Łopatami koparek. Tak po prostu.
Nie mam pojęcia, co się stało z piaskiem zawierającym usunięte szczątki ludzkie, ale na miejscu zastałam ich całkiem sporo.
Otaczały mnie kości, rozpoznawałam je bez problemu. Ludzka kość śródstopia, ludzki kręg szyjny no i ten ząb, wbity w ziemię ciężkim sprzętem...

Rację miał doktor Jerzy Pałosz mówiąc, że należy otaczać cmentarze ekshumowane taką samą czcią jak te istniejące.
"Zawsze coś zostaje".

Jest mi bardzo przykro, że w XXI wieku nie udało się ocalić takiego miejsca. I jest mi wstyd względem zmarłych.
Nie dany był im wieczny odpoczynek.

Zdjęcia wykonałam w czerwcu 2021 roku.

[kusmanek]

W założeniu szczątki miały trafić na nienaruszoną projektem część cmentarza. Czy tak się stało, nie wiem. Ale wygląda to strasznie.

[Karolina Kot]

W roku 2009 podobną sytuację mieliśmy w Brzesku. Tam również ekshumowano mogiłę choleryczną.
Nie potrafię zrozumieć, jak to możliwe, że w dzisiejszych czasach, przy takiej technologii, nie można przesunąć drogi o te kilka metrów.

Skoro my w taki sposób traktujemy groby naszych przodków, to wątpię, by nasze wnuki miały jakikolwiek sentyment do nas i naszych mogił.

[kusmanek]

O całą sprawę zapytałem Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Odpowiedź otrzymałem na fanpejdżu tejże instytucji:
https://www.facebook.com/31654531572501 ... 308939412/