Dobczyce - mury obronne Starego Miasta

[Mario]

Ponad dobczyckim rynkiem góruje wzniesienie, na którym przez długie wieki istniało dawne miasto Dobczyce. Zwane dziś Starym Miastem, od średniowiecza było dużym podgrodziem położonym obok dobczyckiego zamku viewtopic.php?f=163&t=5035 Wcześniejszy gród Dobka z warownią pamiętającą pierwszych Piastów, od 1310 r. był już prawdopodobnie miastem, w którym rok później schronił się Władysław Łokietek podczas krakowskiego buntu wójta Alberta. Od 1362 r. decyzją króla Kazimierza Wielkiego, Dobczyce stały się "Wolnym Królewskim Miastem - Starostwem Niegrodowym". Stare Miasto było otoczone wysokim murem obronnym.

W 1768 r. z powodu braku wody opuszczono leżące na górze pierwotne Dobczyce i przeniesiono się w dół do założonego Nowego Miasta o układzie ulicówki.
Stopniowo też rozebrano niepotrzebne mury miejskie, zostawiając jedynie mały fragment z resztkami Bramy Miejskiej.
W ostatnich latach część murów została zrekonstruowana.

[Mario]

W sąsiedztwie dzwonnicy przy kościele św. Jana Chrzciciela zachowany jest oryginalny fragment reliktu średniowiecznego muru, który dalej przechodzi w odbudowaną i zrekonstruowaną część z basztą oraz bramą wjazdową.
Obszerny opis etapów renowacji umieszczony jest na tablicy informacyjnej:
1. w 1901 r. wykonano prace renowacyjne Bramy Miejskiej oraz przylegającego do niej muru.
2. w 1972 r. osuwający się, przechylony i pękający mur został podparty drewnianymi stemplami.
3. w latach 2006-07 przeprowadzono badania geologiczne i geotechniczne, zakończone inwentaryzacją znajdujących się pod ziemią reliktów oraz ekspertyzą stanu technicznego wystającego, zachowanego muru.
4. w 2010 r. wykonano prace remontowo-konserwacyjne środkowej części najbardziej narażonego runięciem wschodniego fragmentu muru. Od strony wewnętrznej zamontowano ruszt żelbetowy i cięgna zapobiegające dalszemu odchylaniu się muru od pionu. Zabezpieczono też jego koronę. Równocześnie w południowej części wykonano prace renowacyjne przy bramie wjazdowej oraz zrekonstruowano krótki mur pomiędzy bramą, a basztą.
5. w latach 2012-13 odbudowano basztę oraz zrekonstruowano przylegający do niej od strony północnej mur. Baszta została nadbudowana do pierwotnej wysokości 12,7 m. W jej korpusie wykonano taras widokowy, pozwalający podziwiać miasto Dobczyce, Jezioro Dobczyckie oraz z jednej strony krajobraz Pogórza Wielickiego, z drugiej Beskidu Makowskiego i Beskidu Wyspowego.

[Mario]

Do 2013 r. Brama Miejska składała się z dwóch osobnych fragmentów niepołączonych łukiem sklepienia.
Podczas prac renowacyjnych uzupełniono dolną część prowadnicy brony oraz odtworzono gotycki łuk, wieńcząc całość niedostępnym gankiem ozdobnym.
W podporę południowego filara bramy (po lewej od strony ul. Przedbronie) umieszczona została tablica informująca o pracach wykonanych przy tym filarze w 1901 r., "o ratowaniu drogiej pamiątki świetniejszej niegdyś przeszłości naszej, której zagładę tutejsi obywatele odczuliby boleśnie bardzo".
Natomiast na prawym filarze bramy w 2010 r. wmurowana została tablica upamiętniająca 700-lat miasta Dobczyce. Wcześniej widniała tu inna tablica z 1962 r. upamiętniająca 600-lecie lokacji miasta na prawie niemieckim, dokonanej przez Kazimierza Wielkiego.

[Mario]

Pochodzące z XIV i XV w. mury obronne Starego Miasta Dobczyce ciągnęły się wokół wzgórza, tworząc nieregularny pięciokąt. Ich długość wynosiła ponad 700 m, natomiast grubość 1,5 m. W czasie drugiego najazdu szwedzkiego w II poł. XVII w. miasto uległo zniszczeniu. Poważnie ucierpiały wówczas mury obronne.
Do dziś zachowały się jedynie 3 fragmenty ich reliktów: w części północnej - obok kościoła, w części południowej - na stoku opadającym do Zbiornika Dobczyckiego oraz odbudowana część środkowa z basztą i bramą wjazdową.

Po pracach renowacyjnych w baszcie zainstalowano - psującą nieco średniowieczny nastrój - kratownicę metalowych schodów.

[Mario]

Należą się wielkie słowa uznania dla gospodarzy i mieszkańców Dobczyc, za kilka ostatnich lat poświęconych zabezpieczeniu, odbudowie, konserwacji oraz przystosowaniu i udostępnieniu reliktów murów miejskich dla celów turystyki.
Dobczyce mogą być dumne ze swojej historii i z zachowanych zabytków.
Mam nadzieję, że w przyszłości zostanie odbudowany cały wschodni odcinek muru. Że zostanie przyozdobiony w krenelaże, blanki, strzelnice kluczowe oraz w galerię dla straży. Efekty prac rekonstrukcyjnych i konserwatorskich z lat 2010 i 2012-13, dają podstawę tak sądzić.

Rysunek oraz zdjęcia zamieszczone na tablicy informacyjnej ukazują ruiny murów przed oraz w trakcie odbudowy. Porównując je ze stanem obecnym, łatwo zauważyć zmiany, np. między zachowanym i zabezpieczonym wcześniej fragmentem muru kurtynowego, a główną basztą węzła bramnego jest odtworzony na nowo znaczny odcinek muru.

Odbudowana baszta pierwotnie była budowlą obronną, w której składowano broń, zapas wody i żywności. Mogli w niej schronić się mieszkańcy podczas oblężenia. Obecnie nieco zmieniona, przystosowana została dla potrzeb turystyki i stanowi wieżę z tarasem widokowym.

Z tablicy informacyjnej można się dowiedzieć, że koszt wykonanych ostatnio prac wyniósł ponad 3 mln zł. Odbudowa oraz konserwacja murów miejskich zostały sfinansowane w przybliżonych proporcjach: 1/3 z budżetu Gminy i Miasta Dobczyce, 1/3 z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, 1/6 z dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz 1/6 z budżetu Województwa Małopolskiego.

[Franek D.]

Dodam też kilka swoich zdjęć z niedawnych odwiedzin miasta kasztelana Dobka: