Mury obronne Warszawy to podwójny ciąg ceglano - ziemnych, wzniesionych wokół Starej Warszawy w XIII–XVI wieku, odbudowanych po zniszczeniach z okresu II Wojny Światowej w latach 1950–1963 i częściowo później. Ciągną się obecnie głównie wzdłuż ulicy Podwale w dzielnicy Śródmieście i otaczają łukiem Stare Miasto pomiędzy Zamkiem Królewskim, barbakanem i skarpą wiślaną.
- zmienione, za Wikipedią
Warszawskie mury obronne opisywano już w dokumencie z 1339 roku. Pierwsze murowane fragmenty obwałowań to Brama Nowomiejska (północno-zachodnia część obwałowań od strony późniejszego Nowego Miasta) i Brama Krakowska (część południowa - rejon Placu Zamkowego).
Najstarszy odcinek murów, liczący około 300 metrów, wzniesiono pomiędzy Bramą Krakowską a ulicą Wąski Dunaj wraz z Basztą Rycerską. W połowie XIV wieku murem otoczono fragment pomiędzy Wąskim Dunajem a Bramą Nowomiejską i dalej w kierunku Wisły.
Po 1379 zaczęto budowę muru od strony Wisły od Zamku do Wieży Marszałkowskiej w północnej części miasta zamykając obwód murów. Ogółem mury o długości około 1200 metrów zamknęły obszar o powierzchni ok. 8,5 ha.
W skład murów obronnych weszły nie tylko mury, ale także baszty i wieże:
Brama Krakowska
Brama Poboczna
Brama Nowomiejska z szyją bramną i późniejszym Barbakanem
Wieża Biała z furtą
Wieża Gnojna z furtą
Wieża Marszałkowska (najwyższa)
Wieża Grodzka (zamkowa)
Wieża Dworzańska (zamkowa)
Baszta Prochowa
Wieża Żuraw (rejon zamku).
Wszystkie warszawskie wieże i baszty posiadały kształt prostokątny, z wyjątkiem Białej (wieloboczna) i Marszałkowskiej (okrągła).
Już w XV wieku umocnienia te wydawały się niewystarczające, przystąpiono więc do budowy drugiej linii murów od Zamku do Wieży Marszałkowskiej.
W odległości 9 do 14 metrów od pierwotnej linii murów wzniesiono między połową XV a początkiem XVI wieku drugą, niższą linię murów. Różnica wysokości pomiędzy zwieńczeniem drugiej linii a strzelnicami w pierwszej linii wyniosła około 4 metrów, przy czym dla uzyskania podobnej wysokości murów względem ziemi wynoszącej około 8,5 metra, przed drugą linią wykopano fosę głębokości około 4 metrów. Grubość muru w starym obwałowaniu wyniosła 1,2 metra, natomiast w nowej już 1,8 metra. Niższa wysokość muru pozwalała nie tylko na zastosowanie artylerii, ale i na rażenie wroga z 2 poziomów murów jednocześnie. W przypadku zajęcia zewnętrznej linii murów przez wroga, nadal można było się bronić i razić pozycje wroga z wysoka.
Wykopanie fosy wiązało się z koniecznością budowy mostów - jeden z nich powstał przy Bramie Nowomiejskiej, przekształcony w 1548 w Barbakan (ostatni wybudowany element murów), drugi zaś przy Bramie Krakowskiej (Plac Zamkowy, odsłonięty w latach 80. XX wieku). Już w XVI wieku umocnienia te były przestarzałe w związku z rozwojem artylerii i sam Barbakan już nie miał większego militarnego znaczenia, pomimo usytuowania wjazdu pod kątem do ulicy Freta biegnącej z Nowego Miasta do bramy. Osadnictwo w rejonie Warszawy już w XIV wieku znajdowało się poza murami miejskimi, które okazały się być zbyt ciasne dla nowej ludności.
