Dąbrowa Górnicza - domniemana mogiła Powstańców Styczniowych

Posty: 27771
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Dąbrowa Górnicza - domniemana mogiła Powstańców Styczniowych

Postautor: Karolina Kot » wtorek 11 sie 2015, 22:31

Nie jestem do końca przekonana, czy stary, dębowy krzyż, wznoszący się na Pustkowiu (tak nazywano łąki, rozciągające się między Zieloną, a Niepiekłem), na środku zarośniętego dziś pastwiska, należącego od wielu pokoleń do rodziny Bałdysów, rzeczywiście wznosi się na powstańczej mogile. Wiele faktów jednak na to wskazuje, chociaż istnieją także przypuszczenia, iż zwłoki zabitych przetransportowano ostatecznie na cmentarz w Niegowonicach.
Niech się mądrzejsi ode mnie głowią nad rozwiązaniem tej zagadki.

Sam krzyż, stojący wśród wysokich traw, z dala od drogi, czarny, spękany i mocno zniszczony zębem czasu, wymaga jednak zainteresowania:

Jest maj 1863 roku. Trwa Powstanie Styczniowe. Wojska Mariana Langiewicza kierują się w stronę ziem zaboru austryjackiego. Podczas przemarszu nocą z 3/4-go maja 1863 roku, zorganizowali obozowisko we wsi Krzykawa koło Olkusza. W dzisiejszej Krzykawce był dworek ziemski, w którym znaleźli miejsce na nocleg i odpoczynek. Dworek ten był niemym świadkiem następnych wydarzeń. Prawdopodobnie zmęczenie, doprowadziło do zaśnięcia żołnierzy wystawionych na wartę. Zaskoczeni powstańcy byli łatwym celem dla oddziałów rosyjskich. Wojska Langiewicza pod dowództwem płk Józefa Miniewskiego w liczbie około 500 osób, zostały okrążone przez oddziały kozaków. 5-go maja 1863 roku na pobliskiej polanie doszło do zaciętej potyczki. Po stronie powstańców brał udział w walce oddział włoskich "garybaldczyków" pod dowództwem pełniącego funkcję szefa sztabu oddziałów, płk. Francesko Nullo. Niestety, podczas tej walki, został trafiony kulą w serce. Wojska powstańcze zostały rozbite. Niedobitki podjęły ucieczkę w kierunku Czeladzi. Część dotarła do Dąbrowy, w miejsce zwane "Pustkowiem" (dzisiaj jest to teren położony tuż za Parkiem "Zielona" w kierunku Marianek). Urządzono postój w pobliskim lasku. Jednak i tutaj dopadły ich oddziały kozackie. Kozacy mieli za główne zadanie nieustanne tropienie każdego przejawu działalności powstańczej. Podczas tej bitwy, jednej z ostatnich na terenie Dąbrowy, zginęło kilkudziesięciu powstańców. Pozostali przy życiu dalej uciekali w stronę wolności.

Ciała zabitych na mocy rozkazu dowódcy kozaków zostały na polu w miejscu bitwy. Nie wolno ich było pochować, ani przenieść w inne miejsce, by widok zabitych odstraszał przed wstępowaniem kolejnych ochotników do oddziałów powstańczych. (...) Dopiero, kiedy ciała zaczęły się rozkładać, ówczesny wójt Małobądza wykupił kawałek ziemi i pochował ich szczątki, dziś porośnięte trawą. (...)

Pod wpływem czasu i warunków atmosferycznych, drewno w dolnej części uległo zniszczeniu. W efekcie w 1989 roku krzyż przewrócił się. Wówczas przeniesiono go do pobliskiego gospodarstwa, gdzie poddany został prowizorycznej konserwacji. Oryginalnie elementy były łączone za pomocą drewnianych kołków, które w wyniku upadku uległy uszkodzeniu. Połączenie elementów zastąpiono metalową śrubą. Niestety, ale gdy krzyż przez kilka dni leżał na ziemi, skradziono z niego odlew postaci Pana Jezusa. Krzyż wkopano ponownie w tym samym miejscu, gdzie stał poprzednio. Jest jednak niższy o odcięty, zniszczony przez czas element.


Żródło: dabrowa.pl
Lokalizacja
Załączniki
Krzyż Powstańczy (2).JPG
Krzyż Powstańczy (2).JPG (54.39 KiB) Przejrzano 8687 razy
Krzyż Powstańczy (1).JPG
Krzyż Powstańczy (1).JPG (71.12 KiB) Przejrzano 8687 razy
Krzyż Powstańczy (7).JPG
Krzyż Powstańczy (7).JPG (121.76 KiB) Przejrzano 8687 razy
Krzyż Powstańczy (6).JPG
Krzyż Powstańczy (6).JPG (107.65 KiB) Przejrzano 8687 razy
Krzyż Powstańczy (5).JPG
Krzyż Powstańczy (5).JPG (81.67 KiB) Przejrzano 8687 razy
Krzyż Powstańczy (9).JPG
Krzyż Powstańczy (9).JPG (67.92 KiB) Przejrzano 8687 razy
Krzyż Powstańczy (8).JPG
Krzyż Powstańczy (8).JPG (65.93 KiB) Przejrzano 8687 razy
Krzyż Powstańczy (3).JPG
Krzyż Powstańczy (3).JPG (54.42 KiB) Przejrzano 8687 razy
Krzyż Powstańczy (4).JPG
Krzyż Powstańczy (4).JPG (78.88 KiB) Przejrzano 8687 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27771
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Dąbrowa Górnicza - domniemana mogiła Powstańców Styczniowych

Postautor: Karolina Kot » środa 30 wrz 2015, 22:09

7 lutego br. na Mariankach członkowie TPDG zorganizowali uroczystość odsłonięcia repliki krzyża powstańczego, upamiętniającego powstańców 1863 roku. Oryginał ufundowany przez rodzinę Bałdysów z Marianek jest w bardzo złym stanie i niebawem zostanie zabezpieczony w Muzeum Miejskim "Sztygarka".

Data odsłonięcia nie jest przypadkowa, w tym dniu 148 lat temu oddziały powstańcze przybyły do Dąbrowy Górniczej i ogłosiły na tym terenie niepodległą Polskę. Trwała ona zaledwie 13 dni. Rosjanie rozgromili powstańców. W maju 1863 roku oddział dowodzony przez płk Józefa Miniewskiego wycofywał się z rejonu Krzykawki, gdzie stoczył potyczkę z Rosjanami (zginął tam płk Francesko Nullo). W rejonie Marianek część powstańców należących do oddziału płk Józefa Miniewskiego zostało zaatakowanych przez Kozaków i po zażartej walce rozproszony. Władze carskie nie pozwoliły pochować poległych powstańców. Dopiero, kiedy ciała zaczęły się rozkładać, ówczesny wójt Małobądza wykupił kawałek ziemi i pochował ich szczątki, dziś porośnięte trawą.

Źródło: dabrowa.pl

Nowy krzyż, chociaż znacznie niższy, jest zbliżony kształtem do oryginału (użyto nawet drewnianych ćwieków do umocowania jego ramion). Został wzniesiony po drugiej stronie ulicy Leśnej, w znacznej odległości od pierwowzoru. Twórcy chcieli, by mijający to miejsce ludzie łatwiej go zauważali (osobiście nie przekonała mnie ta argumentacja). Bliższe oględziny obiektu pozwalają wysnuć przypuszczenia, iż nie przetrzyma on tylu upalnych lat i tylu mroźnych zim, co oryginał.

Mieliśmy szczęście - stary krzyż planowano przenieść do Muzeum Miejskiego "Sztygarka" wiosną 2011 roku. Nie wiem, co przyczyniło się do zaniechania tego przedsięwzięcia, ale, moim zdaniem, dobrze się stało (wyobrażacie sobie naszą radość, gdy znaleźliśmy oryginalny krzyż, stojący wśród traw i krwiściągu?).
Miejsce zabytku (który, swoją drogą, powinien przejść niezbędną konserwację) powinno znajdować się tam, gdzie został on wzniesiony.
Załączniki
Nowy krzyż już nie jest tak dobrej jakości  (4).JPG
Nowy krzyż już nie jest tak dobrej jakości (4).JPG (73.72 KiB) Przejrzano 8614 razy
Nowy krzyż już nie jest tak dobrej jakości  (3).JPG
Nowy krzyż już nie jest tak dobrej jakości (3).JPG (71.92 KiB) Przejrzano 8614 razy
Nowy krzyż już nie jest tak dobrej jakości  (2).JPG
Nowy krzyż już nie jest tak dobrej jakości (2).JPG (77.81 KiB) Przejrzano 8614 razy
Nowy krzyż już nie jest tak dobrej jakości  (1).JPG
Nowy krzyż już nie jest tak dobrej jakości (1).JPG (77.41 KiB) Przejrzano 8614 razy
Daty.JPG
Daty.JPG (78.21 KiB) Przejrzano 8614 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Generał Admin
Posty: 2028
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Dąbrowa Górnicza - domniemana mogiła Powstańców Styczniowych

Postautor: kusmanek » poniedziałek 05 paź 2015, 10:57

Nieopodal starego krzyża znajduje się niewielka kępa drzew. Według informacji wygrzebanych z internetu, to właśnie w tym miejscu pochowano powstańców poległych we wspomnianej wyżej potyczce.
Pewnego jesiennego dnia wybrałem się tam, aby porobić kilka zdjęć na Forum.
Na miejscu ujrzymy niemal regularną, prostokątną formę terenu, wyniesioną jakieś 80 cm ponad poziom otaczających łąk. Wydaje mi się, że to miejsce raczej nie powstało w naturalny sposób. Jednak, jak na mogiłę kilku powstańców, rozmiary są dość spore (jakieś 15 na 20 metrów). Przypomina mi to nieco zapomniany cmentarzyk epidemiczny, z którego muru został tylko niewysoki ziemny wał. Niestety, bez profesjonalnych badań nie można mieć pewności, co do przeznaczenia tego miejsca.
W dodatku na zdjęciach niewiele widać:
Załączniki
DSC08279.JPG
DSC08279.JPG (180.9 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08280.JPG
DSC08280.JPG (161.88 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08283.JPG
DSC08283.JPG (179.91 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08285.JPG
DSC08285.JPG (158.01 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08284.JPG
DSC08284.JPG (174.68 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08288.JPG
DSC08288.JPG (154.22 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08287.JPG
DSC08287.JPG (162.37 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08289.JPG
DSC08289.JPG (180.52 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08290.JPG
DSC08290.JPG (182.78 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08291.JPG
DSC08291.JPG (187.79 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08292.JPG
DSC08292.JPG (185.27 KiB) Przejrzano 8588 razy
DSC08293.JPG
DSC08293.JPG (175.29 KiB) Przejrzano 8588 razy
Born to make history

Posty: 753
Rejestracja: piątek 07 sie 2015, 00:38
Lokalizacja: Będzin

Re: Dąbrowa Górnicza - domniemana mogiła Powstańców Styczniowych

Postautor: Dawid_FSO » poniedziałek 05 paź 2015, 14:31

Kilka ujęć krzyża:
02.JPG
02.JPG (82.77 KiB) Przejrzano 8574 razy

03.JPG
03.JPG (76.55 KiB) Przejrzano 8574 razy


W niewielkim wykopku w okolicy krzyża spoczywa element infrastruktury kolejowej:
27.JPG
27.JPG (128.75 KiB) Przejrzano 8574 razy
Zakaz wykorzystywania zdjęć bez zgody autora
Moja strona na FB dotycząca Kolei Piaskowych: https://www.facebook.com/kolejpiaskowa

Generał Admin
Posty: 2028
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Dąbrowa Górnicza - domniemana mogiła Powstańców Styczniowych

Postautor: kusmanek » środa 05 paź 2016, 00:19

Mała ciekawostka. Udało mi się ten krzyż odnaleźć na jednej z archiwalnych map. To niemiecki przedruk rosyjskiej mapy, wydany w 1915 roku. Ale na moje oko, treść przedstawiona na mapie zdecydowanie jest trochę starsza.
krzyz.jpg
krzyz.jpg (91.78 KiB) Przejrzano 8104 razy
Born to make history


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Śląskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości