Wierbka - pałac Moesów

[Gatoma]

We wsi Wierbka niedaleko Pilicy zachowały się szczątki okazałego pałacu rodziny Moes. Dzisiaj jest to daleko posunięta ruina, o którą nikt nie dba mimo, że, podobno, jest własnością prywatną . Niesamowity wygląd ruin oraz wszechobecne chaszcze i zdziczały park, wszystko to przypomina scenerię z filmów grozy .

Majątek w Wierbce zakupił w 1850 roku, na licytacji, Krystyn August Moes, przemysłowiec pochodzący z Nadrenii. Moesowie zbudowali we wsi wytwórnię papieru, która po kilku latach rozrosła się do dużej fabryki. Jednak rodzina mieszkała na stałe w Pilicy.

Dopiero syn Krystiana Moesa Aleksander przeniósł się na stałe do Wierbki, rozbudował istniejąca papiernię, wzniósł budynki urzędnicze i wybudował tutaj nową siedzibę rodzinną.

Pałac powstał w latach 1874-1898 i nawiązywał do stylu szkockiego. Wokół rozciągał się okazały park angielski oraz wzniesiono kilka budynków gospodarczych i pomieszczenia dla służby.

Pałac był własnością Moesów do wybuchu II wojny światowej mimo, że papiernia, z której czerpano główne dochody została zamknięta w 1926 roku z powodu kryzysu i licznych strajków. Po śmieci Aleksandra Moesa w 1928 roku rodzina próbowała jeszcze wskrzesić produkcję papieru, ale bez powodzenia a budynki zakładu zostały przejęte przez komornika.

Po wojnie i nacjonalizacji pałac pełnił różne funkcje. Mieścił się w nim między innymi hotel pracowniczy oraz ośrodek dla narkomanów. W 1986 roku w pałacu został, prawdopodobnie, zaprószony ogień, w wyniku którego budynek spłonął .

Ale zanim jeszcze strawił go pożar, około roku 1970, wykonano sporo zdjęć kominków pałacowych. Podobno jeden z tych kominków znajduje się w dworku Pendereckiego w Lusławicach . Niestety nie zrobiono zdjęć wnętrz pałacowych, a szkoda. Zachowało się także kilkanaście starych fotografii pokazujących wygląd zewnętrzny pałacu w czasach świetności.

[Gatoma]

Warto jeszcze dodać kilka słów o samej rodzinie. Moesowie znani byli zarówno z powodu zasług dla regionu jak i, niestety, wykorzystywania pracowników.

Do zasług zalicza się budowę infrastruktury dla mieszkańców ( ochronki, świątynie, szkoły, mieszkania pracownicze) oraz uratowanie przed ruiną pałacu pilickiego . Do niechlubnych kart ich działalności można zaliczyć wyzysk pracowników ( stąd liczne strajki w fabryce oraz nieudana próba zamachu na Aleksandra Moesa w parku pałacowym). Moesowie także pośrednio przyczynili się do zahamowania rozwoju Pilicy sprzeciwiając się skutecznie, dzięki swoim wpływom, przeprowadzeniu przez miasto linii kolejowej. Obawiali się bowiem odpływu taniej siły roboczej. Doprowadziło to do zatrzymania rozwoju Pilicy.

Jako ciekawostkę warto podać, że jeden z synów Aleksandra Moesa Władysław, jako dziecko, stał się, prawdopodobnie, pierwowzorem postaci Tadzia w noweli Tomasza Manna „ Śmierć w Wenecji” Pisarz spotkał rodzine Moesów w Wenecji w 1911 roku, gdy spędzali tam wakacje. Zauroczony niezwykłą urodą chłopca, stworzył, pod wpływem tej fascynacji jedno ze swoich ostatnich dzieł. Po wydaniu tego, bardzo kontrowersyjnego na owe czasy, utworu Moesowie napisali do pisarza pełen oburzenia list, gdy zauważyli w postaci chłopca znaczne podobieństwo do ich syna. Śmierć w Wenecji” została zekranizowana w 1971 roku przez L. Viscontiego a rolę Tadzia ( zniekształcone imie Władzio) zagrał szwedzki aktor Bjoern Andressen.

Jeszcze kilka detali pałacu oraz linki pokazujące zdjęcia rodziny Moes oraz papierni.