Balice - pałac Radziwiłłów

[Gatoma]

Podkrakowskie Balice od wieków były siedzibą rodów rycerskich, magnackich i szlacheckich. Jedną z okazalszych rezydencji, na wzór willi włoskiej, wznieśli tutaj w XVI wieku Bonerowie. Rezydencję tę rozbudowywał później ród Firlejów.

Jednak prawdziwy renesans Balice, jako siedziba magnacka, przeżywały od lat 80-tych XIX wieku. Wtedy to majątek zakupił, od węgierskiej rodziny Homolacsów, Dominik Radziwiłł. Na zlecenie nowego właściciela i jego żony Dolores ( z pochodzenia Hiszpanki) nastąpiła wielka przebudowa, istniejącego od czasów Szembeków ( koniec XVII wieku), pałacu.

Prace budowlane trwały w latach 1887-1894 i prowadzone były wg projektu i pod nadzorem architekta Tadeusza Stryjeńskiego, we współpracy z Zygmuntem Handlem. Podczas przebudowy obiektu odkryto piwnice dawnego dworu Bonerów, nakryte sklepieniami kolebkowymi oraz gotyckie portale.

W wyniku przebudowy powstała okazała, murowana rezydencja neobarokowa złożona z kwadratowego, piętrowego, korpusu głównego, z ryzalitami po bokach i z parterowym ryzalitem na osi, otoczonym dwuramiennymi półkolistymi schodami na taras. Schody zdobią balustrady z tralkami. Na piętrze ryzalit zdobi czterokolumnowy portyk z trójkątnym przyczółkiem i kartuszem herbowym. Od wschodu korpus połączony jest ze skrzydłem bocznym galerią, na piętrze złożoną z przeszklonych arkad. Ważnym elementem dekoracyjnym budynku są obramienia okien, zdobione stylizowanym monogramem Dominika i Dolores Radziwiłłów. Dolne partie elewacji pokryte są delikatnym boniowaniem.

[Gatoma]

Pałac po przebudowie pełnił funkcje letniej rezydencji jego właścicieli.

Radziwiłłowie byli właścicielami majątku Balice do 1945 roku. Po wywłaszczeniu obiekt wraz z parkiem przeszedł na własność Uniwersytetu Jagiellońskiego, który utworzył tutaj Zootechniczny Zakład Doświadczalny, przekształcony następnie w Instytut Zootechniki. Instytut odnowił budynek i zarządza nim do dzisiaj. W pałacu znajduje się centrum konferencyjno-bankietowe oraz hotel.

Jako ciekawostkę warto podać, że podczas przebudowy obiektu odsłonięto, na jednej z elewacji, sgraffito ze znakiem masońskim. Pochodzi ono, prawdopodobnie z czasów, gdy właścicielką pałacu, na początku XIX wieku, była Urszula Darowska. Syn Darowskiej, o oryginalnym imieniu Soter, był członkiem loży masońskiej .

[Gatoma]

Pałac otoczony jest rozległym parkiem w stylu angielskim, częściowo jednak nawiązującym do dawnego ogrodu włoskiego. Ta malownicza sceneria oraz " wielkopańska" zadbana rezydencja przyciągają wiele młodych par na sesje zdjęciowe .

Od 2010 roku Radziwiłłowie starają się o odzyskanie pałacu wraz z parkiem, ale mam nadzieję, że nawet jako własność prywatna nadal będzie dostępny dla zwiedzających.