Tymbark - cmentarz wojenny nr 365

Markov · Postautor: **Markov** » wtorek 15 sie 2017, 17:21

Nieduży, ale bardzo malowniczy cmentarz położony w dolinie tzw Plebańskiego Potoku, u stóp skarpy na której znajduje się cmentarz parafialny. Obecnie sprawia bardzo miłe wrażenie, drewniany wystrój świetnie współgra z otoczeniem, ale...
Zawsze jest jakieś "ale". Straszliwie zaniedbany i zdewastowany cmentarz wyremontował w 1992 roku społeczny komitet. Prace przeprowadzono solidnie, co widać do dzisiaj, ale niestety zmieniono nieco nie tylko wystrój, (wykonano repliki pierwotnych krzyży, ale tylko jednego rodzaju), ale na nieszczęście zmieniono całe założenie cmentarza. Zmniejszono powierzchnię, nadano inny kształt (prostokątny), a obecny układ nagrobków w żaden sposób nie odpowiada układowi grobów. Na pocieszenie dodam, że piękny drewniany krzyż centralny zrekonstruowano niezwykle pieczołowicie.
Poczekajmy zatem do kolejnego remontu, może pójdzie lepiej?

Pierwotny cmentarz zaprojektował Gustaw Ludwig, a wieczny spoczynek znalazło tu 23 żołnierzy armii austro-węgierskiej, 3 niemieckiej, 7 rosyjskiej oraz jeden serbskiej, zmarły w 1917 roku, zapewne jeden z budowniczych tego cmentarza. Daty śmierci poległych zawierają się między końcem listopada a połową grudnia 1914 roku.
Inna ciekawostka to taka, że spoczęło tu, jak na tak niewielką nekropolię, bardzo wielu oficerów, w tym dowódca jednego z rosyjskich pułków kozaków dońskich. Wynika to zapewne z faktu, że Tymbark był bardzo bliskim zapleczem niezwykle zaciętych walk toczonych pod niedaleką Limanową, w których brała liczny udział elitarny wówczas rodzaj broni jakim była kawaleria.

Oryginalny wykaz poległych nie zachował się, spis oparto na wykazie poległych sporządzonym w maju 1920 roku przez posterunek Policji Państwowej w Tymbarku, a także karty ewidencyjne poległych oraz uzupełniony o dane ze spisu pochowanych na cmentarzu pierwotnym.

Przy ścieżce prowadzącej do cmentarza w miejscu oryginalnej tablicy informacyjnej ustawiono takie coś

A wspomniana tablica znalazła się na samym cmentarzu

Obecny układ cmentarza

Jak już wspomniałem, spoczywa tu wielu oficerów, w tym kawalerzyści z rodzin arystokratycznych. Niezwykle ciężkie straty w kadrze oficerskiej poniósł jak widać austro-węgierski 13 Regiment Huzarów. Żołnierze tej jednostki wzięli również udział w legendarnym boju na Jabłońcu.

W tym wspomniany dowódca kozackiego pułku

Jest nieznany rosyjski oficer

Oraz żołnierz serbski, najpewniej jeden z jeńców-budowniczych tego cmentarza

No i wspomniany wcześniej, pieczołowicie zrekonstruowany krzyż centralny

A dla porównania, zdjęcie z czasów budowy, widoczne mogiły oficerów rozmieszczone półkoliście u stóp krzyża-pomnika centralnego

Oraz plan pierwotnego układu cmentarza

Zdjęcie archiwalne oraz plan z: Jerzy J.P. Drogomir - Polegli w Galicji Zachodniej 1914-15

Markov · Postautor: **Markov** » wtorek 15 sie 2017, 17:25

Powyższe zdjęcia wykonałem 7 lat temu i na szczęście cmentarz nie zmienił się na gorsze. A wprost przeciwnie, pojawiła się pewna bardzo miła nowość.
Kilka dni temu jadąc do Limanowej nie można było nie zatrzymać się tutaj. A warto było.
Przy dróżce prowadzącej na cmentarz dumnie stała dwujęzyczna tablica. Po polsku i węgiersku mówiła o tym że spoczywa tutaj olimpijczyk, zdobywca czwartego miejsca na olimpiadzie w 1908 roku w Londynie w szermierce.
Rotmistrz Jeno Szantay poległ bohaterską śmiercią w boju na wzgórzu Jabłoniec w Limanowej.

Są też nieznane relacje z tego boju oraz pogrzebu dzielnego kawalerzysty i sportowca.

Jeden z żołnierzy tak opisuje ostatni bój rotmistrza Szantaya:
" Ze szczytu wzgórza słychać było przerażające krzyki i wrzaski, spieszeni huzarzy biegli naprzód i potworne jęki rozlegały się w ciemnościach. Żadnych poleceń, nic. Tylko tępe uderzenia, jakby las ścinano. Teraz już wiedziałem, że to huzarzy karabinami tną Moskali. Za szczytem wzgórza walczył człowiek przeciwko człowiekowi. Tak naprawdę to jeden Węgier przeciwko czterem-pięciu Moskalom. Nie strzelali, tylko kolbami karabinów i pięściami tłukli się nawzajem na śmierć i życie. Przybyłem w samą porę, gdyż pośród wielu Miskali ujrzałem walczącego pana rotmistrza Szantaya. Na prawo i lewo leżą obok niego rzężący Moskale, a on stal pośrodku ściskając w ręce złamany karabin. Ale z jego czołem coś nie tak, on tez krwawi, czerwona krew spływa cienką stróżką.
- Panie rotmistrzu, panie rotmistrzu Szantay! -Krzyknąłem, gdy osunął się prosto w moje ramiona. Ale nie odpowiedział już ani słowem i on biedny tez zmarł."

A tak opisano jego pogrzeb:
"Zginął od kuli wroga dnia 11 grudnia 1914 o 7 rano. Nie cierpiał. Walka trwała cały dzień i noc bez przerwy, więc jego zwłoki z pola bitwy przynieśliśmy dopiero dzisiaj o świcie. Umieściliśmy je w kaplicy na pobliskim cmentarzu w Tymbarku, a dzisiaj o godzinie 11.30 wraz z sześcioma innymi oficerami (wczoraj pochowaliśmy dziewięciu) złożyliśmy go do wspólnej mogiły. Dla innych jeszcze starczyło trumien, ale dla biednego Szantaya udało nam się zdobyć trumnę sklecona z nieheblowanych desek. Zanim dwie deski służące za wieko trumny zostały zabite gwoździami, za pozwoleniem pełniącego służbę oficera, umieściłem u jego stóp pół egzemplarza Wiadomości Sportowych, którą to gazetę otrzymałem dnia 7 grudnia"