Goście ze Szkocji u Strażników Czasu w Gdowie

[Franek D.]

Pewnego dnia na pocztę Zespołu Administracyjnego naszego Forum dotarł list ze Szkocji (Edynburg):

Dear Sirs
Regrettably I do not speak Polish but I trust you can translate my words through a web browser.

My family research recently took me to Gdów and you can see some of the photos I took at my 'family web site'. The notes included with the photos under 'Gdów Cemetery' indicate what I believe to be the involvement of Ludwik Kusionowicz and Sylwester Kusionowicz (my great great grandfather who lived in Chocholów before
moving to Gdów) in the Kraków Uprising, but I am keen to discover more details if possible. Your contributors 'Markot Roman' and 'Franek D' have already collected a lot of information and perhaps can tell me whom I could contact to find out more information such as the text of the diary of ks Ludwik Kusionowicz and the location of the painting of the Battle of Gdów??

Also, I would be interested if there is a local stonemason I could contact (preferably via email) to carry out some restoration work on the memorial at the grave of Sylwester.

Thank you and kind regards, Stan

W tłumaczeniu:

Szanowni Państwo

Niestety nie mówię po polsku, wiem jednak że moje słowa można przetłumaczyć za pośrednictwem przeglądarki internetowej.

Niedawno zabrałem się za badanie genealogii mojej rodziny wywodzącej się z Gdowa. Moimi przodkami byli Ludwik Kusionowicz oraz Sylwester Kusionowicz - prapradziadek, który żył w Chochołowie i po powstaniu krakowskim przeprowadził się do Gdowa.
Piszący w Strażnikach Czasu wasi współpracownicy „Markot Roman” oraz „Franek D.” zebrali wiele informacji na temat Gdowa. Może też pomogą mi:

1. z kim należy się skontaktować, aby dowiedzieć się więcej informacji o Pamiętniku księdza Ludwika Kusionowicza?
2. gdzie znajduje się obraz Bitwa pod Gdowem?
3. czy istnieje miejscowy kamieniarz i jak można się z nim skontaktować (najlepiej poprzez e-mail), aby przeprowadził pewne prace konserwatorskie przy grobie Sylwestra Kusionowicza.

Z poważaniem, Stan Grodyński

Podobny list dotarł do Redakcji lokalnej gazety (naczelny@gazetagdowianin.pl).

I am sending you this email from Edinburgh in Scotland, having visited Gdów in the summer of last year. Regrettably I do not speak Polish but have attached a 'web translation' of this letter below which I hope will be helpful if you have no one on your staff who speaks English.

My Great Grandfather, Andrzej Kusionowicz Grodyński (https://en.wikipedia.org/wiki/Andrzej_K ... y%C5%84ski [1]), was born in Gdów in 1861, and his father, Sylwester, was the first 'state school teacher' and organist at the church where his "uncle" Ludwik was the Parish Priest (ks Ludwik Kusionowicz chronicled the 'Battle of Gdów' in 1846 and became Dean of Wieliczka). During my visit last year I discovered the grave of my Great Great Grandfather at Gdów Cemetery but did not realize it was his grave until I returned to Scotland and enhanced one of the photographs I had taken (see insert in photograph linked https://commons.wikimedia.org/wiki/File ... ery_06.jpg [2]).

This brings me to my first request, what can I do, or whom should I contact, to help bring about the restoration of the grave and of the statue of Mary created by the renowned sculptor Edward Stehlik, which I believe would add to the attraction for other visitors to the cemetery and to the site of the 'Battle of Gdów'? Such restoration might also prove to be a catalyst for the restoration of other interesting and impressive graves in the cemetery, as well as for further developments recognizing the historical importance of the 'Battle of Gdów'.

Secondly, while I believe Andrzej and his brothers all moved from Gdów to pursue careers elsewhere (Andrzej's older brothers, Józef and Wladysław, respectively became Notary in Niepolomice and Chief Magistrate in Krakow, with Józef's son Jerzy becoming one of the founders of the Polish Scouts who later gave his life in the 'Defence of Lwów'), I understand that at least one of his sisters, Walerja, stayed in Gdów and married Szymona Bogutę (who also became the church organist ) so perhaps there remain some descendants of Sylwester in Gdów, or the local area, that you might be able to help me? I am keen to discover why Andrej and his brothers and their family members all changed their surnames from Kusionowicz to Grodyński .

Thirdly, I found an image of a painting of the 'Battle of Gdów' at a web site (see attached), but there was no reference to the location of the painting - can you tell me where this painting, and perhaps other historical items relating to the 'Battle of Gdów', is located?

Thank you for any assistance you can provide in answering any of the questions I have posed above.

Kind regards, Stan Grodyński

Skrót tłumaczenia:

Redaktor naczelny Gazety Gdowianin

Mój pradziadek, Andrzej Kusionowicz Grodyński urodził się w Gdowie w 1861 r. Jego ojciec Sylwester, był pierwszym nauczycielem w państwowej szkole i organistą w Gdowie. Jego stryj Ludwik Kusionowicz był proboszczem w Gdowie, autorem kroniki bitwy pod Gdowem w 1846 r. oraz dziekanem w Wieliczce.

Podczas mojej wizyty w ubiegłym roku byłem na cmentarzu w Gdowie. Po powrocie do Szkocji postanowiłem napisać z prośbą o pomoc:

1. z kim należy się skontaktować, aby doprowadzić do renowacji pięknego pomnika Maryi na grobie Sylwestra Kusionowicza?
2. dlaczego Andrzej i jego bracia zmienili nazwisko Kusionowicz na Grodyński?
3. gdzie znajduje się obraz Bitwa pod Gdowem?

Dziękuję za wszelką pomoc.

Z poważaniem, Stan Grodyński

W dniu 5 lipca Stan Grodyński wraz z małżonką oraz córką spotkali się z gdowskimi Strażnikami Czasu.

Podczas trwającej kilka godzin wizyty, Stan Grodyński zrealizował zakładane sobie zadania:
1. W Urzędzie Gminy podziwiał obraz Bitwa pod Gdowem 1846. Tu też gości ze Szkocji przyjął wójt Zbigniew Wojas i przekazał im pamiątki oraz foldery turystyczne gminy Gdów w języku angielskim.
2. W kościele w Gdowie goście ze Szkocji zapoznali się z historią i architekturą świątyni. Oglądali portret ks. Kusionowicza oraz dobudowane przez niego części kościoła - prezbiterium, zakrystię oraz południową kaplicę. Podziwiali organy na których grał Sylwester Kusionowicz.
3. Na plebanii zapoznali się również z informacjami dotyczącymi Księgi Pamięci Parafii Gdów – Liber Memorabiliom Ecclesiae Gdovensis.
4. Na cmentarzu parafialnym Stan Grodyński złożył wiązanki kwiatów na grobie Sylwestra Kusionowicza. Następnie zawarł umowę z mistrzem kamieniarskim p. Kasprzykiem, dotyczącą renowacji nagrobka Sylwestra Kusionowicza.
5. W Centrum Kultury w Gdowie zakupił Kronikę Gdowa, zawierającą dokładną treść opisu Bitwy pod Gdowem autorstwa ks. Ludwika Kusionowicza.

Serdecznie dziękuję pani Jowicie - nauczycielce języka angielskiego - za swoje bezinteresowne zaangażowanie podczas tłumaczenia prowadzonych z gośćmi rozmów.

[Franek D.]

Na prośbę Stana Grodyńskiego, Strażnicy Czasu poczynili przygotowania do planowanej przez niego wizyty w Gdowie:

Skontaktowałem się z miejscowym mistrzem kamieniarskim p. Eugeniuszem Kasprzykiem, wykonawcą kilkunastu renowacji figur i kapliczek na terenie Małopolski, a następnie wraz z zarządcą cmentarza p. Stanisławem Patalitą dokonaliśmy oceny stanu figury Maryi na grobie Sylwestra Kusionowicza.
Wkrótce też otrzymałem wiadomość z Urzędu Gminy, że wójt Gdowa zaprasza mnie oraz gości zza granicy na prezentację obrazu i pragnie porozmawiać z gośćmi oraz przekazać im lokalne foldery turystyczne.
W Kancelarii Parafialnej w Gdowie, ksiądz proboszcz Stanisław Będkowski udostępnił mi do wglądu Liber Memorabiliom Ecclesiae Gdovensis oraz Księgę Zgonów z roku 1888.
Wyraził również zgodę na zwiedzanie, zamkniętego zazwyczaj do południa kościoła.


I tak oto 5 lipca 2016 r. odwiedził Gdów mieszkający w Wielkiej Brytanii Stan Grodyński, potomek zasłużonej dla Gdowa rodziny Kusionowiczów:
(krótkie przypomnienie):
- ksiądz Ludwik Kusionowicz przez 46 lat (od 22 grudnia 1842 r. do 27 grudnia 1888 r. ) był proboszczem w Gdowie (oraz wielickim dziekanem). Był autorem Kroniki Parafialnej, w której bardzo szczegółowo opisał przebieg Bitwy pod Gdowem 26 lutego 1846 r. Ksiądz Kusionowicz rozbudował gdowski kościół, wydłużając ku wschodowi prezbiterium, budując nową zakrystię oraz sześciokątną kaplicę południową. Był założycielem Bractwa Wstrzemięźliwości. Zmarł w Gdowie w wieku 72 lat. Jest pochowany w krypcie kaplicy cmentarnej w Gdowie.

- nauczyciel / organista Sylwester Kusionowicz, był bratankiem gdowskiego proboszcza. W 1850 r. mając 22 lata, jako młody organista został sprowadzony do Gdowa przez stryja Ludwika Kusionowicza (gry na organach uczył się w Chochołowie u Jana Kantego Andrusikiewicza - jednego z dwóch przywódców Powstania Chochołowskiego 1846 r., zarazem syna dotychczasowego starego organisty z Gdowa). Sylwester Kusionowicz przez 27 lat uczył w w gdowskiej szkole oraz grał na organach w kościele w Gdowie. Z żoną Anną mieszkał na nieistniejącej dziś wikarówce (tu gdzie schodzi w dół tzw. Wikaryjka - ul. Łapanowska). Mieli 15-ro dzieci. Zmarł w 1877 r. w wieku 49 lat. Jest pochowany przy kaplicy na cmentarzu parafialnym w Gdowie. Na jego grobie stoi piękna, uszkodzona rzeźba Maryi, dzieło słynnego krakowskiego rzeźbiarza Edwarda Stehlika.

- Waleria Kusionowiczówna, córka Sylwestra, w 1878 r. wyszła za kolejnego gdowskiego organistę Szymona Bogutę, który przez 29 lat, do 1906 r. był w Gdowie nie tylko organistą, ale również ważnym, miejscowym działaczem społecznym. Mieszkali na organistówce przy ul. Myślenickiej.

(W 1893 r. synowie Sylwestra Kusionowicza: Józef, Władysław oraz Andrzej zmienili nazwisko na Grodyński)

- Józef, syn Sylwestra był notariuszem w Niepołomicach, miał zasłużonych dla Ojczyzny synów: Jerzego - założyciela ZHP, kapitana WP, który zginął w obronie Lwowa w 1918 r. oraz Jana Kantego - legionistę, majora WP, odznaczonego Złotym Krzyżem Zasługi.

- Władysław, syn Sylwestra był dyrektorem Magistratu w Krakowie i zarazem Głównym Sędzią Krakowa

- Andrzej https://en.wikipedia.org/wiki/Andrzej_K ... _Grodyński . Jego syn Bogusław był legionistą, chorążym kawalerii 2 Pułku Ułanów.
Drugi syn Stanisław był starostą, a zarazem porucznikiem WP. W czasie II wojny światowej został zesłany na Sybir. Walczył w Armii Andersa pod Monte Cassino. Miał synów: Mariana, który był marynarzem na okręcie podwodnym Sokół oraz Andrzeja, który był pilotem Dywizjonu 306.

[Franek D.]

Podczas spotkania w Urzędzie Gminy, otrzymałem od Stana Grodyńskiego książkę z jego dedykacją.
Wydana przez Stana książka “The Grodynski Brigade”, została napisana przez jego ojca, pilota Andrzeja Grodyńskiego. Osiadły po wojnie w Wielkiej Brytanii Andrzej, postanowił napisać ją w języku polskim i w tym celu sprowadził z Polski maszynę do pisania.
Wraz z wydaną w j. angielskim książką, Stan podarował mi kopię napisanego przez ojca polskiego oryginału.

Na spotkaniu w Urzędzie, wójt Gdowa wręczył Stanowi proporzec z herbem Gminy oraz okolicznościowy medal wytłoczony z okazji obchodów 742 rocznicy lokacji Gdowa.

Po kilku dniach Stan wysłał do burmistrza list, dziękując mu za spotkanie oraz za medal - który „pokornie przyjmuje w imieniu ojca i przodków, jak również swoim - Have sent the Mayor a letter thanking him for meeting with us and for the award which I humbly accepted on behalf of my father and ancestors as well as myself”.

[Franek D.]

Wizytę Gości ze Szkocji poprzedziła aktywna wymiana maili, w których ze strony Stana wielokrotnie przewijały się pytania o nieznane miejsce pochowku ks. Ludwika Kusionowicza – oto kilka wybranych przykładów:
22.06.2016
Do you know if the manager of the cemetery, J Patalita, would have access to records dating back to the burial of Ludwik in 1888 so it can be confirmed that he was buried in the cemetery (as advivised by the Archdiocese in Tarnow) or perhaps elsewhere?
23.06.2016
I have just realized that Sylwester's grave (1877) was probably also a monument to those who were killed in the battle of Gdow!
Mary is not looking down on Sylwester but watching over his grave while looking out over the battlefield where the 'insurgents' were buried before they were re-interred in the cemetery in 1906 (with the assistance of Sylwester's son-in-law , Szymon Boguta). Of course this 'monument' would have been 'unofficial' because the Austrian authorities would not have allowed an official monument to the Battle. If I am correct, this makes Sylwester's grave not only important for my family but important for Gdow and a part of Poland's history in fighting for its independence.
Another thought related to the apparent prominence of Sylwester's grave is that it may have been that Ludwik and Sylwester were conduit's for communications coordinating the Krakow and Chocholow Uprisings, although I do not have any information at this time to substantiate this thinking.
Have not had a response to my last email to the Archdiocese in Tarnow about further information on Ludwik's burial, but suspect this would also have been a prominent grave and if it is not in Gdow Cemetery (perhaps in the chapel) then perhaps it is in the crypt of the Gdow Church as you have suggested.

W trakcie wymiany korespondencji, rozważaliśmy lokalizację grobu księdza Kusionowicza w następujących miejscach:
- cmentarz komunalny w Wieliczce
- cmentarz parafialny w Tarnowie
- krypta pod południową kaplicą kościoła w Gdowie
- cmentarz parafialny w Gdowie (wspólny grób ze Sylwestrem Kusionowiczem)

Tymczasem dzięki pomocy obecnego gdowskiego proboszcza ks. Stanisława Będkowskiego, udało się rozszyfrować wpis (ks. Kolora), dotyczący Ludwika Kusionowicza, widniejący w Księdze Zmarłych Parafii Gdów:
„Zmarł 27 grudnia 1888 r. Pochowany 29 grudnia na cmentarzu parafialnym w Gdowie pod kaplicą cmentarną”...

[Franek D.]

W dniu wczorajszym Stan Grodyński przesłał mi pozdrowienia z deszczowej Szkocji, zdjęcia z pobytu w Gdowie oraz list - a w nim:
"Jeszcze raz dziękujemy za organizację naszej wizyty w Gdowie, spotkanie z burmistrzem p. Wojasem oraz kontakt z p. Kasprzykiem, który bez wątpienia doprowadzi do odnowienia grobu Sylwestra. Wiem, że mój ojciec oraz wszyscy moi przodkowie będą z tego dumni".

[Franek D.]

Zamieszczone wyżej zdjęcia w Urzędzie Gminy wykonała córka Stana, 16-letnia pianistka Basia.

Podczas wizyty Stan Grodyński obejrzał przykłady odnowionych przez p. Eugeniusza Kasprzyka pomników (na kopcu oraz w ogrodzie Zastawniaków).

W trakcie naszej korespondencji Grodyński podzielił się swoimi rozmyślaniami:

"I have just realized that Sylwester's grave (1877) was probably also a monument to those who were killed in the battle of Gdow!

Mary is not looking down on Sylwester but watching over his grave while looking out over the battlefield where the 'insurgents' were buried before they were re-interred in the cemetery in 1906 (with the assistance of Sylwester's son-in-law , Szymon Boguta). Of course this 'monument' would have been 'unofficial' because the Austrian authorities would not have allowed an official monument to the Battle. If I am correct, this makes Sylwester's grave not only important for my family but important for Gdow and a part of Poland's history in fighting for its independence.

Another thought related to the apparent prominence of Sylwester's grave is that it may have been that Ludwik and Sylwester were conduit's for communications coordinating the Krakow and Chocholow Uprisings, although I do not have any information at this time to substantiate this thinking".


Właśnie pomyślałem sobie, że pomnik na grobie Sylwestra (1877), jest pierwszym pomnikiem poległych w bitwie pod Gdowem!

Maryja nie patrzy się na Sylwestra. Czuwając na jego grobie, przede wszystkim patrzy na pole, gdzie polegli powstańcy - ponownie pochowani i upamiętnieni pomnikiem w 1906 r. na ich mogile ( kopcu usypanym z inicjatywy zięcia Sylwestra - Szymona Boguty). Ten " pierwszy pomnik " (1877) był nieoficjalną formą upamiętnienia powstańców. Austriackie władze długo nie pozwoliły na oficjalne postawienie pomnika poległym w Bitwie pod Gdowem. Jeśli się nie mylę, to Maryja na grobie Sylwestera jest ważna nie tylko dla mojej rodziny, ale również dla Gdowa oraz historii Polski w walce o niepodległość.

Inna moja myśl dotyczy zamiaru księdza Ludwika Kusionowicza, który postawionym bratankowi Sylwestrowi symbolicznym grobem, chciał nawiązać do koordynacji dwóch powstań - Krakowskiego i Chochołowskiego (na tę chwilę nie mam żadnych informacji na poparcie swojego myślenia).

[Franek D.]

Na cmentarzu parafialnym w Gdowie, od kilku tygodni wyraźnie kontrastuje z otoczeniem jasna sylwetka Maryi z pomnika nagrobnego Sylwestra Kusionowicza.

Właśnie mistrz kamieniarski p. Eugeniusz Kasprzyk z Winiar realizuje renowację pomnika.
W pierwszej kolejności wykonał mozolną pracę oczyszczenia rzeźby z tzw. patyny oraz wypiaskowania cokołu.

Neogotycka rzeźba Maryi wykonana jest z wapienia pińczowskiego. Pan Gienek Kasprzyk nazywa go pińczakiem. Obecnie posiada białą barwę, która do niedawna pokryta była brudną, szarą patyną. Jego struktura przypomina drobnoziarnisty piaskowiec - składa się z wapiennych ziaren litotamniowych glonów, spojonych lepiszczem wapiennym.
Pińczak po wydobyciu z kamieniołomu jest bardzo miękki i łatwy w obróbce rzeźbiarskiej. Po wysuszeniu staje się twardy. Z czasem też pokrywa go patyna, która chroni i wzmacnia kamień. Niestety, przy udziale zanieczyszczeń atmosferycznych, patyna staje się gruba i nieprzepuszczalna, prowadząc do łuszczenia się rzeźby.

Cokół pomnika nagrobnego wykonany jest z jasnożółtego piaskowca karpackiego, zaś epitafium z szarego marmuru.

Prace konserwatorskie, oprócz usunięcia zanieczyszczeń i mikroorganizmów środkami grzybobójczymi, dotyczyć mają jeszcze uzupełnienia ubytków elementami z tego samego kamienia oraz kitem mineralnym odpowiednio zabarwionym, a także wzmocnienia całego pomnika poprzez zagruntowanie go odpowiednią emulsją.
Na koniec wykonane zostanie odpowiednie podłoże otaczające fundament pomnika.

[Franek D.]

Odwiedziłem dzisiaj gdowski cmentarz. Na miejscu zastałem p. Eugeniusza, wykonującego żmudną pracę przy konserwacji figury Maryi. Obserwowałem, jak za pomocą parownicy oraz szczoteczki delikatnie usuwa z twarzy Maryi ślady starej patyny oraz resztki zielonych glonów. Obiecał zakończyć całą renowację przed Dniem Wszystkich Świętych.

[Franek D.]

Miejsce pochówku księdza Ludwika Kusionowicza - kanonika, wielickiego dziekana oraz niezwykle zasłużonego, długoletniego proboszcza Parafii Gdów, nadal pozostaje wielką zagadką!

Analiza zapisu w Księdze Zgonów z roku 1888 (przechowywanej w Kancelarii Parafialnej) daje podstawę twierdzić, że jest pochowany w krypcie pod kaplicą cmentarną.

Kaplica ta została wybudowana w latach 1842-44 z inicjatywy księdza Kusionowicza. Jej fundatorką była właścicielka pobliskich Fałkowic p. Eleonora z Lanckorońskich Fihauserowa. Jako bezdzietna, 67 letnia wówczas wdowa po Andrzeju Fihauser, słynęła jako liczącą się kolatorka gdowskiej parafii. Często we dworze w Fałkowicach gościła na niedzielnych obiadach swojego bratanka hrabiego Wiktora Lanckorońskiego, zapraszając na nie również gdowskiego proboszcza Ludwika Kusionowicza.

W tamtym czasie wśród zamożnych rodów modna stała się budowa na cmentarzach własnej kaplicy z umieszczoną pod posadzką rodzinną kryptą grzebalną.

Eleonora Fihauserowa zmarła 4 kwietnia 1850 r. Jej miejsce pochówku nie jest znane!

Do wczoraj przypuszczałem, że w podłodze kaplicy cmentarnej zachowała się płyta wejściowa do krypty lub jakieś epitafium.
Uważałem też, że życzył sobie być pochowany w tej krypcie jej pomysłodawca, ksiądz Ludwik Kusionowicz.

Niestety. W latach 2006-07 kaplica uległa gruntownej modernizacji. Dobudowano do niej niższą część, a powiększone w ten sposób jej wnętrze zostało dokładnie wyremontowane.

Jak widać, podczas remontu cała podłoga została wyłożona współczesnymi płytkami podłogowymi...

[Franek D.]

Napisał dziś do mnie Stan (fragmenty):

Thank you for posting the photos of Eugeniusz restoring Sylwester's Memorial - it looks as if the work is progressing well!

I see that you managed to enter the Chapel but apart from the writing with reference to Ludwik, that you have photographed, there appears to be no obvious evidence of the burials of Ludwik or Eleanora Fihauser in the chapel. Is it possible that both of their coffins are behind or under the base of the Altar?

Have published photos relating to my visit to Gdów , but I still have many more to publish relating to other places we visited during our summer travels.

Have also published the scans of Ludwik's Chronicle at https://commons.wikimedia.org/wiki/User ... ist/People (Historical Family Records (Scanned Images) and have made reference to yourself in the description/information that I hope is acceptable to you (please let me know if you wish me to make any changes).

(warto otworzyć linki - jest w nich galeria zdjęć z pobytu w Gdowie) https://commons.wikimedia.org/wiki/Cate ... ry_in_Gdów
więcej jest w: (należy skopiować i wkleić w Google) User:Scotch Mist/Poland (F-J) - Wikimedia Commons