Skład się on z dwóch części: starszej i skromnej, wybudowanej staraniem Centralnego Komitetu Żydów w Polsce niedługo po wojnie i odsłoniętej w dniu 19 kwietnia 1946 roku oraz nowszej, monumentalnej, której budowę sfinansowano ze składek różnych organizacji żydowskich, odsłoniętej w piątą rocznicę wybuchu Powstania w getcie warszawskim.
Jak podaje Wikipedia:
Pierwszy pomnik, autorstwa Leona Suzina, to okrągła tablica z napisem w językach polskim, hebrajskim i jidysz: „Tym, którzy polegli w bezprzykładnej bohaterskiej walce o Godność i Wolność narodu żydowskiego, o Wolną Polskę, o wyzwolenie człowieka – Żydzi Polscy”.
Tablicę otacza kamienne obrzeże z czerwonego piaskowca. Kolor kamienia i wysypane wokół fragmenty cegieł symbolizują krew przelaną w walce.Niższa część pomnika to płyta w kształcie koła, na której został umieszczony odlany z metalu liść palmowy – symbol męczeństwa – oraz hebrajska litera „bet” czyli „B”, pochodząca od słowa berejszys lub brejszes w języku jidysz, a bereszit w języku hebrajskim. Jest to pierwsze słowo Księgi Rodzaju − pierwszej i najważniejszej księgi Tory, o wielkim znaczeniu dla teologii judaistycznej. Kształt obydwu części symbolizuje włazy do kanałów, które były wykorzystywane przez żydowskich bojowców w czasie powstania w getcie.
Drugi pomnik, którego twórcą był Natan Jakow Rapaport, rzeźbiarz polski żydowskiego pochodzenia, w swojej ogólnej kompozycji nawiązuje do formy muru getta warszawskiego, Ściany Płaczu w Jerozolimie oraz do ściany komunardów na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu. Ma formę trapezoidalnego kamiennego bloku o wysokości ok. 11 metrów. Centralną część pomnika stanowi umieszczona od strony zachodniej płaskorzeźba z brązu o wymiarach 5,4 x 2,5 m, która przedstawia grupę żydowskich bojowców. Płaskorzeźba nosi tytuł Walka i symbolizuje bohaterski zryw w kwietniu 1943. Powstańcy w pełnych ekspresji pozach trzymają w dłoniach butelki z benzyną, pistolety i granaty. Młoda kobieta trzyma na ręku dziecko. Grupę otaczają płomienie symbolizujące podpalone przez Niemców getto.
Druga płaskorzeźba, umieszczona od strony wschodniej, została wykonana z kamienia. Przedstawia cierpienia i męczeństwo żydowskich kobiet, dzieci i starców pędzonych na śmierć. Płaskorzeźba nosi tytuł Pochód na zagładę. W jej prawym górnym narożu widoczne są charakterystyczne niemieckie hełmy, wskazujące sprawców zbrodni.
Kamienną płytę przed pomnikiem zdobią dwie siedmioramienne menory wykonane z brązu, pełniące jednocześnie funkcję zniczy zapalanych w czasie uroczystości rocznicowych. Na pomniku pod płaskorzeźbą na płycie z czarnego marmuru widnieje napis w języku polskim, jidysz i hebrajskim: „Naród żydowski swym bojownikom i męczennikom”.
Co ciekawe, pomnik został wykonany z bazaltu skandynawskiego, zakupionego w czasie II Wojny Światowej przez ówczesnego ministra gospodarki III Rzeszy, Alberta Speera, jako materiał do budowy "Pomników Zwycięstwa Adolfa Hitlera".
Dziś wspomniany pomnik jest miejscem wielu uroczystości, upamiętniających dawną żydowską ludność Warszawy, m.in. co roku składane są tutaj wieńce w kolejne rocznice wybuchu Powstania w getcie warszawskim. Wiązanki i znicze zostawiają tu także zagraniczne wycieczki, a w roku 2009 przed monumentem odbyły się uroczystości pogrzebowe Marka Edelmana.
Obecnie vis-a-vis Pomnika Bohaterów Getta znajduje się wejście do oddanego do użytku w roku 2013 nowoczesnego gmachu Muzeum Historii Żydów Polskich.
Lokalizacja
Zdjęcia wykonałam w lutym 2010 roku oraz w lipcu 2017 roku.