Dnia 20.06.2008 roku odbyło się otwarcie Warszawskiego Parku Archeologicznego. W pobliżu grodu rozmieszczone zostały tablice informacyjne, opisujące historię terenu oraz przybliżające czytelnikowi codzienne życie ludzi z okresu wczesnego średniowiecza. Wybudowano również drewnianą bramę, przypominającą kształtem konstrukcję, przez którą niegdyś wchodziło się do warowni, a także stworzono plac zabaw i ścieżkę zdrowia.
Gród i osada na Bródnie Starym wchodzą w skład jedynego wczesnośredniowiecznego kompleksu osadniczego, jaki znamy z obszaru dzisiejszej Warszawy. Podobny zespół osadniczy występował również na terenie obecnego Ogrodu Botanicznego i Łazienek, gdzie w pierwszej połowie XIII w. funkcjonował książęcy gród Jazdów, znany jedynie ze źródeł pisanych.
Zapewne także na terenie Zamku Królewskiego znajdował się u schyłku XIII i na początku XIV wieku gród książęcy. Niestety, poza licznymi przesłankami historycznymi, oba grody nie pozostawiły po sobie śladów uchwytnych dla archeologa.
Teren dzisiejszego grodziska był nazywany przez okoliczną ludność "Zagórkami". Obszar ten zaczęto penetrować już od początku XX w. Pierwszym odkrywcą grodziska był R. Jakimowicz, kolejnymi J. Płoski i L. Sawicki. W 1947 r. grodzisko zostało włączone do Programu Komitetu Badań nad Początkami Państwa Polskiego.
Od 1949 do 2001 r. z niewielkimi przerwami, prowadzone były badania wykopaliskowe na terenie grodziska i osady. W trakcie prac odsłonięto obszar ponad 16000 m2 i odkryto 87 obiektów. Badania prowadzili pracownicy Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie.
Niewielki "bródnowski" gród wzniesiono na wydmie, którą z trzech stron otaczały bagna. Gród umocniono drewniano-ziemnymi wałami. W dolnej części wały były zbudowane w konstrukcji przekładkowej, tzn. belki drewniane układano w warstwy raz wzdłuż, raz w poprzek osi wału, przesypując je ziemią.
W górnej partii zbudowano drewniane skrzynie, które wypełniono kamieniami i gliną. Konstrukcja wału była w dolnej partii przysypana ziemią, w górnej gliną. Szerokość podstawy wałów wynosiła około 8,5 m, wysokość sięgała 6 m. Gród nie był otoczony fosą. Jego wnętrze, czyli tzw. majdan, nie było zabudowane.
Wynikało to z funkcji, jaką pełnił gród. W przypadku zagrożenia ludność z pobliskiej osady chroniła się za jego wałami. Wymiary majdanu wynosiły około 47x40 m. Do grodu od południa prowadziła drewniana brama, zamykana wierzejami. Po stronie zachodniej znaleziono szczątki pomostu prowadzącego do grodu.
Podczas badań odsłonięto pod palami drewnianymi, będącymi elementami konstrukcyjnymi bramy, skrzynię na zboże. W jej wnętrzu znajdowały się ziarna prosa i żyta.
Współcześnie z grodem rozwijała się osada otwarta, czyli nie broniona przez żadne umocnienia. Rozciągała się ona na północ, zachód i południe od grodu. Osiedle zajmowało dużą powierzchnię, jednak było stosunkowo rzadko zabudowane, a poszczególne domostwa, zabudowania gospodarcze, czy też pracownie, były od siebie oddalone. Budynki wznoszono z drewna różnymi metodami, np. techniką na zrąb, plecionką.
Podstawą bytu ludności zamieszkującej osadę było rolnictwo. Uprawiano w dużej ilości proso, żyto, jęczmień, trochę mniej pszenicy. W pobliżu chat zakładano ogródki, w których między innymi sadzono ogórki. Hodowano krowy, świnie, kozy i owce, zaś z ptactwa domowego - kury.
Dietę wzbogacano poprzez zbieractwo. W okolicznych lasach zbierano dziko rosnące orzechy laskowe, jeżyny, maliny i grzyby. Polowano na jelenie, łosie, rzadziej na bobry, tury, dziki i wydry.
Mieszkańcy osady na Bródnie prawie wszystkie niezbędne im przedmioty wykonywali sami. Najbardziej rozpowszechnionym zajęciem było wyrabianie naczyń z gliny. Ich produkcją zajmowały się kobiety. Szczególną cechą bródnowskich naczyń jest wyjątkowo bogata ornamentyka. Wśród motywów dekoracyjnych pojawiają się różnorodne odciski stempli i grzebyka. Wiele motywów jest łączonych.
Z kości i poroża wykonywano szydła, igły, przekłuwacze, oprawki rękojeści noży żelaznych, grzebienie i gwizdki. Z żelaza produkowano niewielkie nożyki, haczyki na ryby, groty strzał, krzesiwa i gwoździe.
Do najciekawszych i unikatowych znalezisk należy dziesięcio szprychowe koło wykonane z drewna jesionowego. Innymi ciekawymi zabytkami są: brązowe okucie końca pochwy miecza - tzw. trzewik, i zapinka podkowiasta, poświadczające kontakty mieszkańców Bródna z ludami bałtyjskimi i skandynawskimi.
Ustalono, że zespół z Bródna zamieszkiwany był w okresie od X do XI w. Gród spłonął na początku XI w. Niestety nie wiemy, czy przyczyną pożaru był napad rabunkowy, czy też wybuchł on wskutek przypadkowego zaprószenia ognia. Osada powstała nieco wcześniej niż gród, przetrwała jego zagładę i istniała przez cały XI w.
Kompleks osadniczy na Bródnie jest obecnie najlepiej przebadanym wczesnośredniowiecznym zespołem na terenie stolicy. Badaniom zawsze towarzyszyło żywe zainteresowanie prasy i mediów. Zorganizowano również wiele wystaw i ekspozycji poświęconych wykopaliskom na Bródnie.
Opis grodziska, autorstwa pani Agaty Wójcik i pana Andrzeja Piotrowskiego, pochodzi z internetowej strony dzielnicy Targówek.
Wiele ciekawych danych i zdjęć można znaleźć również na tej stronie.
Lokalizacja obiektu
Prezentowane tu zdjęcia wykonałam w styczniu 2011 roku.