Piła koło Sędziszowa - grodzisko średniowieczne

[Karolina Kot]

Na cyplu terasy wcinającej się w dolinę potoku Lipka, na wsi Piła, położonej powiecie jędrzejowskim, gminie Sędziszów, znajduje się niewielki, ale dosyć ciekawe grodzisko średniowieczne typu stożkowatego.
Obiekt ten był znany archeologom od dawna, co najmniej od początku XX wieku. Pierwotnie ziemny kopiec został uznany za pozostałość kurhanu grzebalnego, jednak późniejsze badania archeologiczne potwierdziły, że był on niegdyś otoczony mokrą fosą, a na jego szczycie znajdowała się wieża mieszkalno-obronna.
Obecny swój wygląd zabytek zawdzięcza prowadzonym w tym miejscu od dziesiątków lat działaniom rolniczym, które doprowadziły do niwelacji ziemnych umocnień. Podejrzewać można, że także sam majdan, którego wysokość dziś szacuje się na około 8 metrów, także był pierwotnie wyższy.

Gródek ten był starannie przebadany latem 1980 roku przez ekipę archeologów pod przewodnictwem Zygmunta Włodzimierza Pyzika, późniejszego kustosza Działu Archeologii kieleckiego Muzeum Narodowego. Założono wówczas pięć wykopów badawczych, pozyskując bogaty materiał, m.in. liczne ułamki ceramiki, polepę, przedmioty żelazne, w tym groty i gwoździe.
Na podstawie znalezisk wydatowano okres funkcjonowania grodu mniej więcej na połowę XIII wieku.

Nieopodal kopca, mniej więcej 500 metrów na południe od niego, na piaszczystej wysoczyźnie terasy Lipki, nieopodal domu z numerem 45, na polu należącym do pana Zygmunta Ostrowskiego, odkryto pozostałości średniowiecznej dziegciarni pod postacią reliktów pieca do wytwarzania smoły brzozowej, przypominającego kształtem lej o średnicy około 250 cm, zakończonego czworobocznym otworem.
Odkrycia dokonał w 1979 roku sam właściciel terenu podczas wiosennej orki.

Więcej na temat grodziska można dowiedzieć się w opracowaniu "Grodzisko średniowieczne i dziegciarnia w Pile, gmina Sędziszów w woj. kieleckim", autorstwa samego Zygmunta Pyzika.
Lokalizacja
Zdjęcia wykonaliśmy we wrześniu 2017 roku. Na fotografii lotniczej dostrzec można zarysy dawnej fosy.

Aha. Historia lubi się powtarzać. Obecnie na majdanie dawnego grodu znowu wznosi się drewniana budowla mieszkalno - obronna.