Ziemny kopiec pochodzi prawdopodobnie z epoki brązu i został usypany przez ludność tzw. kultury trzcinieckiej, jednak są to na razie tylko przypuszczenia, gdyż zabytek dotychczas nie był badany archeologicznie.
W okolicy natrafiano już jednak na pochówki pochodzące sprzed około 3500 lat, a i samych kurhanów było zapewne w pobliżu więcej.
Ten z Jakuszowic, chociaż już nieco podcięty przez orkę, zachował się do dziś. Obecnie teren działki objętą ochroną konserwatorską wyznaczają wkopane w ziemię słupki oraz dwie trwałe tabliczki z symbolem i napisem:"obiekt zabytkowy, prawem chroniony".
O Jakuszowicach i odkryciach archeologicznych można przeczytać w artykule Janusza Kędrackiego na łamach Gazety Wyborczej
Pierwszego odkrycia dokonał jesienią 1911 roku mieszkaniec Jakuszowic Andrzej Radziszewski podczas wydobywania piasku ze wzgórza nad Nidzicą. Na głębokości około 6 metrów natrafił na grób mężczyzny pochowanego wraz z koniem i bogatymi darami, jak miecz ze złotymi okuciami pochwy i rękojeści, złote okucie łuku czy zdobione złotem i srebrem oraz kamieniami szlachetnymi elementy stroju czy uprzęży końskiej.
Znajdują się obecnie w Muzeum Archeologicznym w Krakowie, na którego stronie internetowej opisana jest ciekawa historia odkrycia z Jakuszowic, o którym szybko dowiedziały się rosyjskie władze w Kazimierzy Wielkiej i dały znać do Petersburga. Radziszewski w porozumieniu z kazimierskim lekarzem i społecznikiem Antonim Dutkiewiczem przemycił cenne zabytki do Krakowa. Tamtejsze Muzeum Narodowe wypłaciło mu 893 korony, więcej niż wynosiła wówczas roczna pensja policjanta czy pisarza gminnego. Gdy władze carskie zażądały zwrotu skarbów, było już za późno.
Naukowcy ustalili, że znaleziony w Jakuszowicach grób pochodzi z początku V wieku, a przedmioty związane są z kulturą Hunów, którzy najeżdżali wówczas Europę. Pochowany w nim mógł zostać wódz grupy plemiennej, będącej pod ich wpływem.
W pobliżu tego grobu nazywanego huńskim lub książęcym archeolodzy pod koniec ubiegłego wieku odkryli osadę ludności kultury przeworskiej, zamieszkałą tam do V wieku, a także z wcześniejszych kultur. Znaleziono m.in. liczne elementy uzbrojenia, monety rzymskie, fragmenty naczyń, także szklanych i ozdoby.
W 2012 roku opisywaliśmy w "Wyborczej", że na miejscu tej osady archeolodzy z Krakowa odkryli cztery rurki z kości, stanowiące piszczałki fletni Pana sprzed ponad 2 tys. lat. Natrafili też na nietypowy dla tego okresu grób, w którym zmarły został pochowany twarzą do ziemi.
Miejsca poszukiwań zostały zasypane, a cenne znaleziska zabrane przez archeologów do badań i muzeum. Na wzgórzu zwanym Wieszczonka, położonym kilkaset metrów na północ od przebiegającej przez Jakuszowice drogi 776, można zobaczyć natomiast kopiec ziemny wpisany do rejestru zabytków archeologicznych. To prawdopodobnie kurhan usypany 3,5 tys. lat temu przez ludność kultury trzcinieckiej. - Wszystko na to wskazuje, bo w tej okolicy jest cały ciąg takich kurhanów. Ten nie był jeszcze badany, czeka na lepsze czasy i sponsora - mówi dr Krzysztof Tunia z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Krakowie.
Kurhan ma około 2,5 m wysokości i blisko 80 m obwodu, od pół wieku stoi na nim wieża triangulacyjna. Jest dobrze widoczny nie tylko z drogi przez wieś, ale i z Kazimierzy Wielkiej. Sam szczyt Wieszczonki (242 m n.p.m.) także stanowi doskonały punkt widokowy, z którego przy dobrej widoczności podziwiać można nawet Tatry, a na co dzień dolinę Nidzicy.
W "Boleszczycach. Powieści z czasów Bolesława Szczodrego" Józefa Ignacego Kraszewskiego czytamy, że nad stromym brzegiem rzeki w Jakuszycach stał stary gródek, "który z dawnych wieków do Jastrzębców należał...".
Zdjęcia wykonałam w maju 2017 roku.
Lokalizacja
